Vi nhựa lan truyền vi khuẩn kháng thuốc

Các hạt sinh học được thu thập gần thành phố Truro, Anh - Ảnh: Beach Guardian

Các hạt vi nhựa - những mảnh nhựa nhỏ dưới 5mm - vốn đã là nỗi ám ảnh của môi trường biển nay được xác định không chỉ là rác thải vật lý mà còn là "ngôi nhà" lý tưởng cho các cộng đồng vi sinh vật nguy hiểm phát triển.

Nghiên cứu được thực hiện bởi nhóm các nhà khoa học từ Phòng thí nghiệm Hàng hải Plymouth và Đại học Exeter (Anh) cho thấy, bề mặt của vi nhựa trong môi trường tự nhiên nhanh chóng bị bao phủ bởi các màng sinh học phức tạp, được gọi là "Plastisphere" (sinh quyển nhựa).

Đáng lo ngại hơn, các màng sinh học này thường chứa các vi khuẩn gây bệnh và vi khuẩn kháng kháng sinh (AMR), biến những hạt nhựa vô tri thành mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.

Đi sâu vào chi tiết, nghiên cứu mang tên "Từ cống rãnh đến biển cả" đã thiết lập một mô hình thí nghiệm độc đáo dọc theo các tuyến đường thủy để theo dõi sự phát triển của vi khuẩn trên 5 loại vật liệu khác nhau, bao gồm các loại hạt nhựa công nghiệp (bio-beads, nurdles), xốp polystyrene, gỗ và thủy tinh.

Kết quả cho thấy một thực tế đáng lo ngại: các loại nhựa như polystyrene và hạt nhựa nguyên sinh (nurdles) có nguy cơ chứa vi khuẩn kháng thuốc cao hơn hẳn so với các vật liệu tự nhiên như gỗ hay thủy tinh.

Chúng có khả năng hấp thụ kháng sinh từ môi trường nước thải và thúc đẩy sự hình thành màng sinh học, tạo điều kiện cho việc chuyển giao các gen kháng thuốc.

Các nhà khoa học đã tìm thấy hơn 100 trình tự gen kháng kháng sinh độc nhất trên các màng sinh học vi nhựa này, bao gồm cả khả năng kháng các loại kháng sinh quan trọng như aminoglycoside, macrolide và tetracycline.

Giáo sư Pennie Lindeque, đồng tác giả nghiên cứu, ví von rằng mỗi hạt vi nhựa giờ đây giống như một "chiếc xe tí hon", được bảo vệ bởi lớp màng sinh học, ung dung vận chuyển mầm bệnh từ các nhà máy xử lý nước thải, bệnh viện ra đến các bãi tắm và khu vực nuôi trồng thủy sản.

Từ những phát hiện trên, các chuyên gia đưa ra lời khuyên thực tế và cấp thiết cho cộng đồng, đặc biệt là các nhóm tình nguyện viên môi trường.

Tiến sĩ Emily Stevenson, tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh rằng dù việc làm sạch bãi biển là hành động cao đẹp, nhưng nó tiềm ẩn rủi ro sức khỏe nếu không được bảo vệ đúng cách.

Do vi nhựa có thể chứa lượng lớn vi khuẩn gây bệnh và kháng thuốc, nhóm nghiên cứu khuyến cáo những người tham gia dọn rác bãi biển phải đeo găng tay bảo hộ và rửa tay thật sạch ngay sau khi hoàn thành công việc.

Nghiên cứu cũng chỉ ra nguy cơ an toàn sinh học tiềm tàng tại các khu vực nuôi trồng thủy sản gần nguồn thải, nơi các sinh vật ăn lọc (như nghêu, sò, ốc) có thể nuốt phải các hạt vi nhựa chứa mầm bệnh này, từ đó đi vào chuỗi thức ăn của con người.

Đây là lời nhắc nhở quan trọng để mọi người không chỉ nỗ lực giảm thiểu rác thải nhựa mà còn phải cẩn trọng hơn trong việc tiếp xúc và xử lý chúng để bảo vệ sức khỏe chính mình và cộng đồng.

Ngọc Hạ (theo Exeter.ac.uk)