Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới

Phát biểu đề dẫn, ông Lê Nguyên Hiều – Thường trực Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật TPHCM, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Múa TPHCM – cho biết, năm 2023, Bộ Chính trị tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TW về “tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới” nhận định đánh giá thành quả đạt được, hạn chế cần khắc phục và đề ra giải pháp cần thực hiện.

Vì thế, ngày 21/6/2024, Bộ Chính trị khóa X ban hành Kết luận số 84-KL/TW về “tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới” với 7 nhiệm vụ cụ thể.

Ông Lê Nguyên Hiều phát biểu - Ảnh: Ngọc Tuyết

Trong đó, có một nhiệm vụ gắn liền trực tiếp đến hoạt động của Liên hiệp và các Hội VHNT TPHCM trong giai đoạn hiện nay, đó là: “Chuyển giao việc tổ chức một số hoạt động VHNT (liên hoan, hội diễn, hội thi…) hiện ở các cơ quan quản lý nhà nước cho các hội VHNT chuyên ngành có khả năng và điều kiện đảm nhận”.

Theo ông Lê Nguyên Hiều, đây là quan điểm mới, rõ ràng của Đảng về “tư duy quản lý văn hóa” và “tư duy làm văn hóa” cần được hiểu đúng, hiểu đủ. Vì “tư duy quản lý văn hóa” là chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa, còn “tư duy làm văn hóa” là chức năng, nhiệm vụ của các Hội VHNT, của các tổ chức, cá nhân có đăng ký hoạt động về lĩnh vực này.

Đây cũng là nội dung trọng tâm được các đại biểu đóng góp tham luận cũng như thảo luận tại hội thảo nhằm tìm kiếm mô hình, giải pháp phù hợp để kiến nghị đến các cơ quan có trách nhiệm của thành phố, qua đó chung tay phát triển VHNT TPHCM trong thời kỳ mới.

Các đại biểu đồng thuận cho rằng, việc chuyển giao các liên hoan, hội diễn, hội thi… về các hội VHNT chuyên ngành là hợp lý, cần tiến hành sớm và cần cơ chế chính sách rõ ràng.

Toàn cảnh hội thảo - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tuy nhiên để làm tốt việc tiếp nhận này, thì Liên hiệp và các hội VHNT cũng phải đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, trong đó cần tập trung phát huy vai trò, trí tuệ từng văn nghệ sĩ trên từng lĩnh vực.

“Đặc biệt cần đổi mới tư duy hoạt động của các thành viên ban chấp hành các hội, nhất là đối với các chức danh đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu từ tư duy quản lý sang tư duy quản trị. Cần kiến nghị lãnh đạo TPHCM chỉ đạo các cơ quan ban ngành nhanh chóng sửa đổi, bổ sung khung hành lang pháp lý, nhất là việc quy định lại chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước quản lý chuyên ngành về lĩnh vực VHNT trong việc quản lý các hoạt động lễ hội, cuộc thi, liên hoan… thay vì tổ chức các hoạt động trên” – ông Lê Nguyên Hiều đề xuất.

Đạo diễn Thanh Hiệp – trưởng Ban Lý luận phê bình Hội Sân khấu TPHCM – cho rằng, tổ chức Hội cần chuyển mình từ cơ chế hành chính sang mô hình hỗ trợ sáng tạo chuyên nghiệp theo hướng: thống nhất và tinh gọn bộ máy, tăng tính chuyên nghiệp (hoạt động theo dự án, có kế hoạch dài hạn, có cơ chế tài chính minh bạch, độc lập); xây dựng hợp đồng, cơ chế bảo đảm quyền lợi nghệ sĩ theo Kết luận số 84-KL/TW…

Văn nghệ sĩ TPHCM cần phát huy tính sáng tạo để "tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới" - Ảnh: Ngọc Tuyết

Trong tham luận “Tác phẩm thật - công chúng thật: Nền tảng cho sự sáng tạo đích thực tại TPHCM”, nhà thơ Nguyên Hùng (Hội Nhà văn TPHCM) cho rằng, tinh thần của Kết luận số 84-KL/TW là một thông điệp thức tỉnh chứ không phải một sự trói buộc. Nhưng để thông điệp ấy chạm được vào trang viết, nó cần một cơ chế thực chất: “một cơ chế tài trợ linh hoạt cho các ý tưởng mới lạ, một sự cởi mở trong khâu thẩm định, và một môi trường phê bình xây dựng”.

Từ đó, ông kiến nghị thay đổi gốc rễ tiêu chí đánh giá: “chuyển trọng tâm biểu dương, khen thưởng cho các hội từ số lượng cuộc phát động, số lần ra mắt sách hoặc triển lãm tác phẩm sang “số lượng tác phẩm có dấu ấn và mức độ ảnh hưởng thực tế”. Lấy “tác động công chúng” làm thước đo cuối cùng…”.

Đông A