Tăng đóng bảo hiểm y tế có làm mất ý nghĩa của miễn viện phí?

03/12/2025 - 06:16

PNO - Mức đóng bảo hiểm y tế dự kiến tăng theo lộ trình và đạt mức 6% vào năm 2032 để hướng tới mục tiêu miễn viện phí cơ bản, theo lộ trình cho người dân từ năm 2030.

Mức đóng bảo hiểm y tế dự kiến tăng 6% vào năm 2032

Bộ Y tế đang lấy ý kiến về định hướng xây dựng đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí, theo lộ trình triển khai từ năm 2026. Theo bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế (BHYT), Bộ Y tế, dù BHYT đã bao phủ trên 94% song song người dân vẫn phải tự chi trả khoảng 40% tổng chi y tế - mức cao so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (dưới 30%).

Người dân chờ khám bệnh theo bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Da Liễu TPHCM - ẢNH: PHẠM AN
Người dân chờ khám bệnh theo bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Da liễu TPHCM - Ảnh: Phạm An

Theo số liệu Bộ Y tế, năm 2024 có hơn 183,6 triệu lượt khám chữa bệnh, chi từ quỹ gần 140.000 tỉ đồng, tăng khoảng 15% so với năm 2023. Chi phí năm sau luôn cao hơn năm trước, mô hình bệnh tật gia tăng, khiến lộ trình miễn viện phí buộc phải tính toán kỹ lưỡng trên nền tảng tài chính đủ mạnh.

Khung chính sách miễn viện phí đang được Bộ Y tế thiết kế theo từng giai đoạn. Cụ thể, từ năm 2026-2027, mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc ít nhất 1 lần mỗi năm. Một số nhóm chính sách - xã hội như: hộ cận nghèo và người cao tuổi từ đủ 75 tuổi đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được hưởng mức thanh toán 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi BHYT. Giai đoạn này cũng là bước đầu mở rộng thanh toán với thuốc, vật tư, kỹ thuật mà hiện nay người bệnh vẫn phải cùng chi trả.

Giai đoạn 2028-2030, Bộ Y tế hướng đến mục tiêu kéo tỉ lệ chi tiền túi xuống dưới 30%, thí điểm chi trả sàng lọc cho 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả, đa dạng các gói BHYT bổ sung và nâng tỉ lệ bao phủ lên trên 95% dân số. Sau năm 2030, khi BHYT bao phủ toàn dân, ngành y sẽ mở rộng sàng lọc 3-5 bệnh có chi phí hiệu quả, đồng thời miễn viện phí toàn dân trong phạm vi gói dịch bệnh cơ bản, mở rộng theo lộ trình và nguồn lực.

Song song với các quyền lợi y tế là lộ trình tăng mức đóng bảo hiểm. Theo đó, mức đóng BHYT từ năm 2027 tăng khoảng 5,1%. Sau đó, tỉ lệ này tăng lần lượt là 5,4% và 6% vào năm 2030 và 2032.

Theo bà Trần Thị Trang, hiện có nhiều ý kiến đề xuất tăng quyền lợi tối đa tại tuyến y tế cơ sở, trạm y tế xã và không khống chế trần chi trả, bởi chi phí điều trị tuyến dưới thấp hơn nhiều so với tuyến trên. Ngoài ra, Bộ Y tế sẽ tính đến việc mở rộng thanh toán đối với thuốc, vật tư, thiết bị và dịch vụ kỹ thuật mà hiện nay người dân còn phải đồng chi trả. Nhiều loại thuốc chỉ được thanh toán 30%, 50% hoặc 70%, tới đây sẽ từng bước mở rộng.

Quỹ bảo hiểm y tế là nguồn tài chính trụ cột

Về đề xuất điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2027, không ít ý kiến băn khoăn. Mục tiêu của Đảng và Nhà nước là giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh, vậy khi miễn viện phí nhưng lại tăng mức đóng, liệu có làm mất ý nghĩa ban đầu? Trả lời câu hỏi này, bà Trần Thị Trang nói: “Ngay trong Nghị quyết 72, Bộ Chính trị đã xác định mục tiêu miễn viện phí cơ bản trong phạm vi quyền lợi của BHYT. Do đó, quỹ BHYT sẽ là một trong những nguồn tài chính trụ cột, cùng với ngân sách nhà nước và các nguồn xã hội hóa”.

Bà cũng chỉ ra, mức đóng 4,5% đã giữ nguyên hơn 1 thập kỷ, trong khi phạm vi quyền lợi mở rộng, bệnh tật thay đổi, chi phí khám chữa bệnh tăng đều mỗi năm. Ngay cả khi không có chính sách miễn viện phí, Việt Nam vẫn phải tăng mức đóng để đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng cao của người dân. “Tăng mức đóng không phải tạo thêm gánh nặng, mà để quỹ BHYT đủ sức thực hiện chính sách bảo vệ tài chính sâu hơn, tiến tới miễn viện phí mức cơ bản” - bà nhấn mạnh.

Khi tăng mức đóng, đại diện Bộ Y tế cho rằng, Nhà nước sẽ tăng mức hỗ trợ cho các nhóm đối tượng yếu thế. Những người có khả năng chi trả sẽ giảm hỗ trợ hoặc tự đóng để đảm bảo công bằng, tránh “bao cấp ngược” cho nhóm có điều kiện kinh tế.

Bà Nguyễn Khánh Phương - Viện Chiến lược và Chính sách y tế - phân tích, nếu chỉ trông vào ngân sách để miễn viện phí, chính sách sẽ chi cả cho nhóm có khả năng chi trả - điều không hợp lý khi nguồn lực còn hạn chế. Trong khi đó, gần 95% dân số đã tham gia BHYT, tức “nền hạ tầng quỹ” đã có. Đặt chính sách miễn viện phí trên nền BHYT, tăng đóng theo lộ trình, hỗ trợ đúng đối tượng, huy động thêm nguồn thu từ các sản phẩm có hại cho sức khỏe, và đổi mới phương thức chi trả sẽ tạo trụ chống cho chính sách.

Tác động tài chính cho thấy việc tăng đóng là điều kiện tiên quyết. Khi miễn phần đồng chi trả cho một số nhóm ưu tiên từ năm 2027, chi phí chuyển sang quỹ ước khoảng 2.700 tỉ đồng mỗi năm. Đến năm 2030, khi mở rộng miễn viện phí mức cơ bản cho toàn dân, con số này có thể tiến sát 30.000 tỉ đồng nếu tính cả tỉ lệ gia tăng chi phí hằng năm. Nếu thực hiện miễn viện phí nhưng quỹ BHYT không đủ mạnh, chính sách khó đảm bảo tính bền vững tài chính và mục tiêu bảo vệ người bệnh.

Ngay cả mô hình của Thái Lan - có nhiều điểm tương đồng và phù hợp nhất với Việt Nam, theo bà Nguyễn Khánh Phương, cũng không miễn toàn bộ. Ngoài cấp tiền ngân sách, nước này duy trì đồng chi trả có trần để tránh lạm dụng, song phần vượt trần được quỹ thanh toán toàn bộ.

Chi phí khám sức khỏe định kỳ miễn phí trung bình khoảng 300.000 đồng mỗi người

Theo Nghị quyết 72, từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất 1 lần mỗi năm. Bộ Y tế đang chuẩn bị điều kiện kỹ thuật, kế hoạch tổ chức và văn bản hướng dẫn. Theo bà Trần Thị Trang, chính sách này không kỳ vọng triển khai ngay từ ngày 1/1/2026 bởi cần thời gian chuẩn bị nguồn lực và địa điểm. Yêu cầu quan trọng nhất là bảo đảm trong năm 2026, người dân sẽ được hưởng quyền lợi này.

Bộ Y tế đang xây dựng gói khám định kỳ với các chỉ tiêu, chỉ số đánh giá sức khỏe; kế hoạch tổng thể về đối tượng khám, chỉ tiêu khám. Theo mức tính toán, chi phí khám sức khỏe định kỳ bình quân khoảng 300.000 đồng mỗi người, tùy chỉ tiêu và đối tượng. Ví dụ, học sinh hay trẻ sơ sinh không tốn nhiều chi phí; người cao tuổi, mắc bệnh mạn tính, phụ nữ có thể bổ sung một số chỉ số chuyên môn.

Các tỉnh sẽ ban hành kế hoạch, phân luồng, bố trí thời điểm phù hợp để có hỗ trợ từ tuyến trên; thông báo cho người dân, tránh lãng phí nguồn lực. Về cách chi trả, có thể ngân sách thanh toán trực tiếp cho cơ sở khám chữa bệnh theo phân cấp, hoặc nhà nước chuyển kinh phí vào quỹ BHYT để khi người dân đi khám định kỳ, quỹ thanh toán chung cùng kinh phí khám chữa bệnh BHYT hiện hành.

Kiến nghị mức hưởng bảo hiểm y tế 100% với người từ 70 tuổi

Sáng 2/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường dự thảo nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân. Nhiều đại biểu quan tâm tới việc thực hiện chính sách miễn viện phí theo lộ trình.

Đại biểu Phạm Thị Kiều (tỉnh Lâm Đồng) cho rằng, để chính sách có tính khả thi, dự thảo nghị quyết cần xác định rõ ràng và định lượng được khái niệm mức cơ bản được miễn viện phí; quy định rõ hơn về phạm vi, lộ trình và cơ chế vận hành. Khi thực hiện tăng mức hưởng cho đối tượng chính sách và người thu nhập thấp cần tính toán kỹ để không tạo sức ép quá lớn lên nguồn quỹ, bảo đảm đột phá chính sách nhưng không đánh đổi tính bền vững tài chính của hệ thống y tế.

Đại biểu Dương Khắc Mai (tỉnh Lâm Đồng) nêu, dự thảo quy định nâng mức hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh cho người tham gia BHYT thuộc hộ gia đình cận nghèo, người cao tuổi từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Ông kiến nghị nghiên cứu mở rộng dần sang nhóm người cao tuổi từ đủ 70 tuổi.

Còn việc thí điểm đa dạng hóa các gói BHYT và BHYT bổ sung nhằm mở rộng lựa chọn cho người dân, lưu ý nguyên tắc là mọi người dân đều được bảo đảm mức chăm sóc y tế cơ bản tối đa từ BHYT bắt buộc, bảo hiểm bổ sung chỉ mang tính nâng cao. “Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng phân tầng dịch vụ y tế theo khả năng chi trả làm ảnh hưởng đến công bằng trong chăm sóc sức khỏe” - ông nhấn mạnh.


Huyền Anh - Như Diệp

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI