Tại sao trẻ em liên tục tử vong vì siro ho của Ấn Độ?

Ít nhất hơn 30 trẻ em tại Ấn Độ đã tử vong trong tháng 10 sau khi uống một loại siro ho bị nhiễm độc nặng - Ảnh: CNN

Các ca tử vong gần đây đều xảy ra tại một thị trấn nhỏ ở bang Madhya Pradesh, nơi nhiều trẻ dưới 5 tuổi đồng loạt nhập viện và không qua khỏi do suy thận cấp. Mẫu bệnh phẩm và thuốc được sử dụng cho thấy một điểm chung, các em đã uống siro ho mang nhãn hiệu Coldrif, do Sresan Pharmaceuticals - một công ty dược nhỏ ở bang Tamil Nadu - sản xuất.

Xét nghiệm của cơ quan chức năng phát hiện siro Coldrif chứa tới 48,6% diethylene glycol (DEG), một hóa chất công nghiệp cực độc, thường dùng trong chất chống đông và dung môi. Hàm lượng này vượt xa ngưỡng an toàn 0,1% do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quy định.

Với trẻ em, chỉ cần một lượng DEG rất nhỏ cũng có thể gây tổn thương thận nghiêm trọng, dẫn đến tử vong. Đây không phải lần đầu tiên siro ho Ấn Độ gây chết người. Từ năm 2019 đến nay, đã có hơn 100 trẻ em tại Ấn Độ, Gambia và Uzbekistan tử vong vì siro bị nhiễm DEG. Mỗi lần xảy ra sự cố, các cơ quan chức năng đều tuyên bố điều tra, xử lý nhưng rồi đâu lại vào đấy.

Ngành dược phẩm Ấn Độ có hơn 10.000 cơ sở sản xuất và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thuốc giá rẻ cho nhiều nước đang phát triển. Tuy nhiên, hệ thống kiểm tra và giám sát chất lượng lại không theo kịp tốc độ tăng trưởng.

Thực tế, nhiều công ty nhỏ hoạt động với quy trình sản xuất lạc hậu, thiếu phòng thí nghiệm đạt chuẩn và sử dụng nguyên liệu rẻ tiền để tiết kiệm chi phí. Trong trường hợp của Sresan, các nhà điều tra phát hiện hơn 300 vi phạm nghiêm trọng về tiêu chuẩn sản xuất và kiểm nghiệm thuốc.

Vấn đề nghiêm trọng nằm ở chuỗi cung ứng nguyên liệu. Diethylene glycol (DEG) có tính chất tương tự glycerin - thành phần chính trong siro ho - nhưng rẻ hơn nhiều. Chính vì vậy, một số nhà cung cấp hoặc xưởng bào chế nhỏ có thể vô tình hoặc cố ý sử dụng DEG làm chất thay thế mà không lường hết hậu quả.

Trong trường hợp Coldrif, hiện chưa rõ DEG nhiễm vào siro qua khâu nào, do vô ý, sai sót trong kiểm nghiệm, hay sự gian lận có chủ ý nhằm tiết giảm chi phí.

Ngay sau vụ việc, Bộ Y tế Ấn Độ đã đình chỉ sản xuất siro Coldrif, thu hồi sản phẩm và khởi tố hình sự công ty Sresan. Chủ công ty bị bắt giữ, giấy phép hoạt động bị thu hồi. Đồng thời, các cơ quan dược phẩm cũng công bố sẽ bắt buộc kiểm nghiệm DEG trong tất cả các loại thuốc uống dạng lỏng.

Ngộ độc DEG có thể gây tổn thương thận cấp, co giật và tử vong - Ảnh minh họa: Canva

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lo ngại rằng phản ứng lần này vẫn mang tính ''dập lửa hơn là ngăn cháy''. Trong khi nhu cầu thuốc giá rẻ ngày càng tăng, thì lực lượng giám sát mỏng, quy định không thống nhất giữa các bang và chuỗi cung ứng hóa chất lỏng lẻo khiến tình trạng thuốc kém chất lượng tiếp tục tồn tại.

Mặc dù giới chức Ấn Độ khẳng định lô siro nhiễm độc chưa được xuất khẩu, WHO vẫn phát đi cảnh báo toàn cầu đối với 3 sản phẩm: Coldrif, Respifresh TR và ReLife - đều do các công ty dược Ấn Độ sản xuất.

WHO khuyến cáo các nước tăng cường giám sát, nhất là tại những thị trường có chuỗi cung ứng thuốc không chính thức, nơi sản phẩm trôi nổi dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng mà không qua kiểm nghiệm.

Ấn Độ hiện là nhà cung cấp thuốc gốc lớn nhất thế giới, với thị trường dược phẩm trị giá hơn 50 tỉ USD. Dù uy tín bị ảnh hưởng bởi các vụ bê bối thuốc kém chất lượng, nhu cầu từ châu Phi, châu Á và thậm chí châu Âu vẫn cao do giá thành cạnh tranh.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế công cộng cảnh báo rằng nếu không có sự cải tổ mạnh mẽ, nâng cao năng lực giám sát và minh bạch hóa chuỗi cung ứng nguyên liệu, thì những "liều thuốc độc đội lốt siro ho sẽ còn xuất hiện và trẻ em sẽ tiếp tục là nạn nhân".

Nhật Minh (theo Bloomberg)