Sản phẩm thảo mộc chưa chắc đã tốt cho sức khỏe

Mối nguy từ sản phẩm quen thuộc

Cuối tháng 10/2025, cơ quan chức năng Thái Lan đã khám xét 4 cơ sở sản xuất trái phép, thu giữ hơn 2 triệu lọ hít thảo dược Hong Thai. Trước đó, một lô sản phẩm Formula 2 của hãng này đã bị phát hiện nhiễm khuẩn ở mức độ nguy hiểm, bao gồm bào tử nấm mốc và vi khuẩn clostridium perfringens. Các chuyên gia y tế cảnh báo hít phải sản phẩm nhiễm khuẩn có thể gây kích ứng mũi, họng, thậm chí dẫn đến viêm phổi ở những nhóm dễ bị tổn thương như người cao tuổi, trẻ em hoặc người có hệ miễn dịch yếu.

Ngay cả khi sản phẩm không bị nhiễm khuẩn, việc lạm dụng hoặc sử dụng các thành phần “tự nhiên” bên trong cũng gây hại. Hộp hít thảo dược thường chứa các thành phần như long não (camphor), tinh dầu bạc hà (menthol) và bạch đàn (eucalyptus). Long não là chất độc, nếu nuốt phải, có thể gây co giật, ngừng thở. Bác sĩ See Kay Choong - chuyên gia về hô hấp tại Singapore - khuyên không nên hít sản phẩm thảo dược quá mức hoặc kéo dài, vì có nguy cơ dẫn đến viêm phổi.

Ngày 30/10, sản phẩm lọ hít thảo dược Hong Thai bị thu giữ sau cuộc đột kích của chính quyền Thái Lan vào các cơ sở sản xuất bất hợp pháp tại Bangkok - Nguồn ảnh: Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Thái Lan

Mối nguy không chỉ dừng lại ở đường hít. Nhiều người tìm đến thực phẩm chức năng (TPCN) từ thực vật qua đường uống với niềm tin tuyệt đối và phải đối mặt với hậu quả nặng nề. Năm 2020, Fernanda Thompson - 44 tuổi, người Mỹ - nghe theo lời khuyên trên mạng, đã cho nửa muỗng cà phê bột nghệ vào món sinh tố mỗi sáng để chống viêm, chống ô xy hóa, giúp tăng cường miễn dịch. 3 năm sau, lượng bạch cầu của Fernanda giảm bất thường và lá gan chuyển sang phì đại. Cho đến năm 2024, khi ngưng dùng nghệ một thời gian, bạch cầu của cô mới trở lại mức bình thường.

Tương tự, ông Naveen Kathuria - 46 tuổi, cựu CEO của một doanh nghiệp công nghệ sức khỏe ở Mỹ - cũng phải nhập viện với triệu chứng vàng da, sụt cân, nôn mửa do tổn thương gan liên quan đến việc uống viên Ashwagandha (sâm Ấn Độ) hằng ngày.

Các chuyên gia cảnh báo, những TPCN từ thực vật có thể chứa các hợp chất vượt quá khả năng giải độc của gan. Bác sĩ chuyên khoa béo phì Shweta Diwakar cho rằng, thảo dược không phải lúc nào cũng an toàn chỉ vì chúng tự nhiên. Trên thực tế, việc sử dụng thảo dược và TPCN ngày càng tăng tỉ lệ thuận với việc gia tăng tổn thương gan. Cô giải thích: “Tổn thương gan do TPCN chiếm khoảng 20% ​​các trường hợp tổn thương gan ở Mỹ. Các thành phần chính liên quan đến những trường hợp này bao gồm steroid đồng hóa và chiết xuất trà xanh”.

Bác sĩ Robert Fontana - chuyên gia về bệnh gan do thuốc - nhận định tỉ lệ các ca tổn thương gan được quy kết do TPCN từ thực vật đã tăng đáng kể. Ước tính có khoảng 15,6 triệu người Mỹ đang sử dụng các hợp chất có khả năng gây độc.

Thiên nhiên không đồng nghĩa với an toàn

Từ những ca tổn thương gan đến những trường hợp hít phải thảo dược nhiễm khuẩn, thông điệp chung được rút ra: TPCN từ thực vật không phải là thuốc và không được quản lý chặt chẽ như dược phẩm. Nhiều sản phẩm TPCN bị phát hiện làm giả, ghi nhãn sai hoặc bị pha trộn bất hợp pháp với hóa chất, steroid, kháng sinh hoặc kim loại nặng.

Để bảo vệ sức khỏe, các chuyên gia y tế khuyến nghị mọi người luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ sử dụng TPCN nào, đặc biệt nếu người dùng đang mang thai hoặc dùng thuốc kê đơn. Cần hạn chế sử dụng liên tục TPCN trong thời gian dài. Tuyệt đối không sử dụng TPCN cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ và luôn cẩn thận với những sản phẩm có liều lượng cực cao. Nhìn chung, sức khỏe tốt nhất nên được xây dựng trên chế độ dinh dưỡng cân bằng và lối sống lành mạnh, không phải từ niềm tin mù quáng vào các sản phẩm được quảng cáo là “phép màu thiên nhiên”.

Linh La (theo CNA, Straits Times, The Guardian, Cleveland Clinic, NBC, Medical News Today)