Người dân, doanh nghiệp mỏi cổ chờ hoàn thuế

Có doanh nghiệp bị giam hàng trăm tỉ đồng

Ông Nguyễn Quốc Anh - Chủ tịch Hội Cao su Nhựa TPHCM, Giám đốc Công ty TNHH Cao su Đức Minh - cho biết, tháng 4/2025, sau đợt đôn đốc của Cục Thuế (Bộ Tài chính), các chi cục thuế khu vực đã đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế VAT. Nhờ vậy, Công ty Đức Minh đã nhận được tiền hoàn thuế năm 2023 và 2024. Nhưng, ngành thuế chỉ giải quyết các hồ sơ có số tiền hoàn thuế vài tỉ đồng hoặc các hồ sơ tồn đọng từ nhiều năm trước.

Theo ông, nhiều doanh nghiệp (DN) khác trong ngành cao su, nhựa vẫn chưa nhận được tiền hoàn thuế. Có DN bị giữ hàng chục, thậm chí hàng trăm tỉ đồng tiền hoàn thuế và phải vay vốn ngân hàng để có dòng tiền hoạt động. Nguyên nhân chính khiến ngành thuế chậm hoàn thuế là do phải xác minh hóa đơn qua nhiều khâu, do thay đổi cán bộ pháp chế hoặc do hồ sơ bị định tuyến sai trên phần mềm.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Gỗ VAM Furniture - cho biết, nhiều công ty chậm được hoàn thuế, đặc biệt là những công ty phải làm xác nhận giao dịch từ nhiều năm trước theo yêu cầu của ngành thuế. Các DN rất cần dòng tiền hoàn thuế để xoay vòng vốn nên việc chậm hoàn thuế có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch kinh doanh. Ông đề xuất, ngành thuế nên áp dụng chính sách hậu kiểm, tức là hoàn thuế trước rồi yêu cầu DN bổ sung hồ sơ sau. Ông Nguyễn Thanh Tuấn cũng gợi ý, cơ quan thuế phân loại rõ ràng các hạng mục và ưu tiên hoàn thuế cho những chứng từ, hồ sơ đã rõ ràng, hợp lệ và đáp ứng khoảng 90% yêu cầu.

Người lao động mua sắm tại Aeon Mall Bình Tân

Cũng như DN, nhiều người lao động đang bị “giam” tiền hoàn thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Ngày 1/4, anh N.B.D. nộp hồ sơ hoàn thuế TNCN cho đội thuế quận 1 (cũ). Ngày 6/5, ứng dụng eTax Mobile đã hiển thị quyết định hoàn thuế, nhưng đến nay, anh vẫn chưa nhận được tiền. Nhiều cá nhân khác có hồ sơ hoàn thuế được chấp nhận, nhưng sau đó, ứng dụng eTax Mobile lại hiển thị trạng thái “hồ sơ không hoàn thuế” mà không nêu lý do.

Chị A.L. (phường Bàn Cờ, TPHCM) kể, hồ sơ của chị bị báo “chưa đủ điều kiện hoàn thuế TNCN do người phụ thuộc có 2 mã số thuế”. Nhận thông báo này, chị không biết nên hủy mã số thuế nào và cần làm gì tiếp theo. Sau khi gọi điện thoại cho tổng đài thuế, thực hiện lại các bước, chị nhận được thông báo: “Hồ sơ không đủ điều kiện hoàn thuế do DN chưa nộp khấu trừ tiền thuế TNCN vào ngân sách nhà nước”. Chị băn khoăn, chẳng lẽ mình sẽ không bao giờ được hoàn thuế nếu DN chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế?

Bên cạnh đó, việc dùng số căn cước công dân thay cho mã số thuế cộng với việc áp dụng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7 cũng dẫn đến việc chậm hoàn thiện các thủ tục về thuế.

Chỉ nhanh trong báo cáo?

Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho hay, đã ban hành công văn yêu cầu đẩy nhanh tiến độ hoàn thuế VAT cho DN. Tỉ lệ hồ sơ hoàn thuế điện tử đạt 99%, trong đó 86% hồ sơ thuộc diện “hoàn thuế trước, kiểm tra sau” được giải quyết trong vòng 6 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ.

Tuy nhiên, luật sư Trần Xoa - Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang - cho rằng, những con số đẹp trên chỉ có trong báo cáo của ngành thuế. Trên thực tế, nhiều DN vẫn bị chậm hoàn thuế. Ông chỉ ra nghịch lý: bên mua yêu cầu hoàn thuế nhưng bên bán chưa kê khai thuế; trong trường hợp này, bên bán là con nợ của nhà nước, nhưng ngành thuế lại làm khó bên mua. Cũng theo ông, các DN lớn thường đặt trụ sở ở thành phố nhưng có mạng lưới bán hàng khắp cả nước nên việc xác minh đầy đủ hóa đơn mất rất nhiều thời gian. Do đó, yêu cầu phải đầy đủ hồ sơ trước rồi mới hoàn thuế của ngành thuế khiến việc hoàn thuế luôn chậm trễ.

Luật sư Trần Xoa cũng phản ánh, một số DN đã khấu trừ thuế TNCN của người lao động nhưng chưa nộp vào ngân sách nhà nước, nhưng ngành thuế lại vin vào lý do này để giam tiền hoàn thuế của người lao động. Ông đề nghị cần có biện pháp mạnh tay hơn với các DN cố tình chây ỳ nộp thuế, như cưỡng chế tài khoản, hạn chế xuất cảnh đối với người đại diện pháp luật của DN.

Theo bà Đặng Thị Huyền Trang - Phó ban Công nghệ thông tin, Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tư vấn thuế SAVITAX - cơ quan thuế còn chậm trễ trong việc hoàn thuế VAT. Mặc dù Cục Thuế có quy định phân loại hồ sơ hoàn thuế theo 2 diện “hoàn trước, kiểm sau” và “kiểm trước, hoàn sau” nhưng trên thực tế, số hồ sơ diện “hoàn trước, kiểm sau” rất ít. Hầu hết DN phải trải qua quy trình “kiểm trước, hoàn sau”, với thời gian hoàn tất một bộ hồ sơ hoàn thuế khoảng 40 ngày (nếu không có vướng mắc gì).

Thanh Hoa