Khi nào cần bổ sung men tiêu hóa cho trẻ?

“Ma trận” sản phẩm men tiêu hóa

Men tiêu hóa (MTH) hiện nay ngoài được sử dụng dưới dạng thuốc, thực phẩm chức năng còn có trong bánh, kẹo, sữa chua... Hiện có hàng chục nhãn hiệu thuốc, thực phẩm chức năng được giới thiệu là MTH kích thích trẻ ăn ngon miệng, như: Enterobac, Biolactomen, Biolactovin, BioKing, Biobaby, Biolac, Biovito, Bio Fish, Probiotics, Pepsin, Lactomin Plus… Hầu hết men vi sinh được bán không, theo toa của bác sĩ nên cần mua là có. Ghé một số nhà thuốc, chỉ cần hỏi “có thuốc gì cho con ăn được nhiều hơn?”, nhân viên bán thuốc liền đưa ngay lọ cốm vi sinh và hướng dẫn: “Loại này trẻ dễ ăn vì ăn như kẹo hoặc pha với sữa, nước hay trộn lẫn với thức ăn đều được”. Nhưng nhiều nơi người bán không nói rõ cho trẻ dùng trong bao lâu mà chỉ nói chung chung “khi nào thấy trẻ ăn cơm, cháo ngon miệng, ăn được nhiều thì thôi”.

Chị Thu Nhi (ngụ Hồ Văn Huê, Q.Phú Nhuận, TP.HCM) cho biết, trong nhà lúc nào cũng có sẵn vài lọ MTH vì đứa con một tuổi của chị rất lười ăn. “Tôi mua MTH dạng thuốc, thực phẩm chức năng cho bé uống hoài cháu đâm sợ; trộn với sữa, thức ăn thì tạo mùi lạ cháu càng khó ăn hơn, không biết có nên dùng tiếp không”, chị Nhi phân vân. Nhiều bà mẹ cũng gặp trường hợp tương tự nên tìm sản phẩm (SP) khác thay thế. Đánh trúng tâm lý này, các nhà sản xuất tung ra nhiều SP bánh, kẹo, sữa chua… quảng cáo có bổ sung men vi sinh và khuyên “cho trẻ dùng đều đặn mỗi ngày”. Trên nhiều trang bán hàng online, diễn đàn các bà mẹ thì rầm rộ giới thiệu, chào hàng đủ loại SP dạng bánh, kẹo ngoại nhập, xách tay “kích thích trẻ ăn ngon, ăn nhiều”, giá từ vài chục đến vài trăm ngàn đồng/SP.

Các loại bánh, kẹo này thường có đủ màu sắc, hình dạng và mùi hương các loại trái cây. Nhân viên cửa hàng chuyên bán thực phẩm ngoại nhập cho trẻ trên đường Trần Huy Liệu (Q.Phú Nhuận, TP.HCM) đưa cho chúng tôi lọ kẹo dẻo đủ hình dáng con vật với nhiều màu sắc hấp dẫn, giới thiệu: “SP này không chỉ là kẹo bổ sung vitamin cho trẻ mà có chất kích thích trẻ ăn ngon miệng. Đa số phụ huynh khi có con biếng ăn đều chọn mua các loại kẹo này”.

Nổi cộm hiện nay là rất nhiều SP sữa chua dạng nước, đậm đặc được quảng cáo chứa “men vi sinh” và nhà sản xuất khuyên “cho trẻ dùng mỗi ngày” để tăng cường miễn dịch, cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa… nhưng không hề nói rõ nên dùng bao lâu. Nhiều SP còn quảng cáo có chức năng “giảm nguy cơ dẫn đến các bệnh viêm loét dạ dày, đầy hơi, ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy, táo bón, hội chứng kích thích ruột, viêm ruột, trĩ…”. Nhiều bà mẹ cho rằng dùng nhiều cũng chẳng sao nên đã cho trẻ uống hai-ba lọ sữa chua/ngày để “kích thích trẻ ăn ngon”.

Các loại kẹo dưới dạng thực phẩm chức năng được quảng cáo có chứa men tiêu hóa bán tràn lan tại các nhà thuốc, cửa hàng, siêu thị

Lợi bất cập hại

BS Nguyễn Thị Thu Hậu - Trưởng khoa Dinh dưỡng, BV Nhi Đồng 2 cho biết, ngoài dùng thuốc để kích thích trẻ ăn, nhiều phụ huynh khi nghe quảng cáo các loại bánh, kẹo chứa vitamin dành cho trẻ chán ăn, có tác dụng bổ sung dinh dưỡng đã tìm mua mà không biết rằng nếu lạm dụng có thể gây hại cho trẻ.

BS Thu Hậu lý giải, MTH chính là các loại men (enzyme) có trong nước bọt, dịch vị của dạ dày, men của tụy, men ruột… do cơ thể tiết ra để tiêu hóa chất bột đường, đạm, béo có trong thức ăn thành glucose, axit amin, axit béo… Nếu các tuyến tiêu hóa bị tổn thương hoặc trẻ mắc các bệnh bẩm sinh như u xơ nang tuyến tụy, viêm teo ruột kéo dài, cắt ngắn ruột sau phẫu thuật... thì cơ thể bị thiếu các MTH. Lúc này MTH sẽ được chỉ định dùng để bổ sung cho bệnh nhân. Tuy nhiên, thời gian sử dụng MTH và liều lượng tùy thuộc vào bệnh lý và mức độ thiếu men. Thông thường thì mỗi đợt không quá 10-15 ngày, trừ khi có chỉ định của bác sĩ sau khi đã thăm khám và đánh giá kỹ lưỡng. Nếu cơ thể bệnh nhân đã bình thường, khả năng làm việc của các tuyến tiêu hóa đã phục hồi mà cứ sử dụng liên tục sẽ làm các tuyến tiêu hóa trong cơ thể bị ức chế, giảm bài tiết và làm cơ thể trẻ bị phụ thuộc vào MTH. Ngoài ra, nếu trẻ bị tăng tiết axit dạ dày, viêm loét tá tràng, viêm tụy… mà phụ huynh còn bổ sung MTH sẽ làm thành ống tiêu hóa của trẻ dễ bị phá hủy hơn.

MTH trong bánh, kẹo, thực phẩm thường có hàm lượng ít, tuy tác dụng gây hại cho trẻ không như thuốc, nhưng nếu lạm dụng cũng không tốt. Trẻ em thường thích ăn vặt, nhất là bánh kẹo. Nếu dùng bánh kẹo có men kèm với bữa ăn, lúc đầu sẽ giúp tiêu hóa tốt hơn, nhưng dùng thường xuyên có thể làm bé ghiền ăn bánh kẹo mà chê thức ăn chính. Ăn bánh kẹo ngọt còn là nguyên nhân gây sâu răng, bị tiêu hao canxi và vitamin B1, làm giảm sút khả năng chống chọi với bệnh tật, từ đó làm tăng khả năng mắc bệnh của trẻ.

“MTH cũng là một loại thuốc, mà đã là thuốc thì cần phải có chỉ định của bác sĩ, phụ huynh không nên sử dụng tùy tiện cho trẻ” - BS Thu Hậu khuyến cáo. Khi trẻ biếng ăn, phụ huynh cần tìm hiểu nguyên nhân, không nên thấy trẻ biếng ăn là cho dùng MTH. Cần tập cho trẻ nhai để kích thích hệ tiêu hóa bài tiết men.

 Mộc Ly - Cẩm Anh