"Dora the Explorer" tròn 25 tuổi: Biểu tượng văn hóa truyền cảm hứng sau một phần tư thế kỉ

Dora – biểu tượng văn hóa đa ngữ và đa sắc tộc

25 năm trước, một cô bé hoạt hình tóc bob, đeo ba lô tím, luôn bắt đầu hành trình với câu hỏi: “Xin chào, tôi là Dora. Tên bạn là gì?” – đã chính thức đặt chân vào đời sống văn hóa của hàng triệu trẻ em toàn cầu.

25 năm trước, cô bé Dora đã đặt chân vào đời sống văn hóa của hàng triệu trẻ em toàn cầu

Không chỉ là nhân vật chính trong loạt phim hoạt hình thiếu nhi nổi tiếng, Dora the Explorer còn là biểu tượng tiên phong đại diện cho nhân vật hoạt hình gốc Latin đầu tiên giữ vai trò trung tâm trên truyền hình Mỹ.

Từ những bài học đầu tiên về định hướng không gian, các khái niệm ngôn ngữ cơ bản đến tinh thần dám nghĩ dám làm... Dora nhanh chóng trở thành người bạn đồng hành của nhiều thế hệ khán giả nhí. Với mô hình tương tác trực tiếp, kết hợp ngôn ngữ tiếng Anh – Tây Ban Nha, chương trình không chỉ giải trí mà còn đóng vai trò giáo dục song ngữ một cách tự nhiên, dễ tiếp nhận.

Nhân dịp kỉ niệm 25 năm ra mắt, Nickelodeon khởi động loạt hoạt động tri ân gồm phần phim mới Dora and the Search of Sol Dorado, podcast Dora’s Mermaid Adventures, album nhạc và nhiều sản phẩm thương hiệu. Từ một chương trình truyền hình đơn lẻ, Dora đã trở thành một “vũ trụ văn hóa”, với các phần phụ như Go, Diego, Go!, Dora and Friends: Into the City! và cả phiên bản người đóng năm 2019- Dora and the Lost City of Gold.

Phim Dora and the Lost City of Gold - 2019

Không chỉ là một sản phẩm giải trí, Dora mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Trong bối cảnh người Latin vẫn còn bị hạn chế hiện diện trên các nền tảng truyền hình lớn, Dora trở thành một đại diện tích cực và có sức lan tỏa. Báo cáo Latinos in Media 2024 cho thấy, người Latin chỉ chiếm 9,8% vai chính trong phim truyền hình có kịch bản tại Mỹ, con số này càng thấp hơn ở các chương trình không kịch bản (5%), dù họ chiếm gần 20% dân số toàn quốc.

“Vào thời điểm đó, hiếm có một nhân vật hoạt hình nào sở hữu diện mạo giống với trẻ em gốc Latin, nước da nâu, mái tóc đen và thành thạo 2 ngôn ngữ. Dora xuất hiện như một cánh cửa mới mở ra cho đại diện văn hóa”, giáo sư Erynn Masi de Casanova (ĐH Cincinnati) nhận định.

Dora thành công không chỉ nhờ ý tưởng mà còn nhờ cách thực hiện bài bản. Đội ngũ sáng tạo đã mời chuyên gia giáo dục, ngôn ngữ học, văn hóa Latin tham gia ngay từ đầu để đảm bảo chương trình vừa gần gũi vừa chính xác. Các em không chỉ xem Dora, mà còn giúp đỡ cô bé vượt qua từng chướng ngại vật bằng cách trả lời, phản xạ, khiến mỗi hành trình trở thành trải nghiệm tương tác trực tiếp.

Cô bé Dora đã trở thành bạn đồng hành của nhiều thế hệ khán giả nhí

Từ chương trình thiếu nhi đến hiện tượng toàn cầu

Dora được phát sóng tại hơn 150 quốc gia, với 32 ngôn ngữ và thay đổi nội dung theo khu vực. Ở các nước nói tiếng Anh, Dora dạy tiếng Tây Ban Nha. Ngược lại, ở các nước nói tiếng Tây Ban Nha, trong đó có cộng đồng Latin tại Mỹ, Dora lại dạy tiếng Anh. Cách tiếp cận này giúp hàng triệu trẻ nhỏ tiếp cận ngôn ngữ mới theo cách nhẹ nhàng, tự nhiên và gắn liền với cảm xúc.

Với nhiều người lớn lên cùng Dora, sự kiện kỉ niệm lần này như một cuộc hội ngộ tuổi thơ. Kathleen Herles, người lồng tiếng đầu tiên cho Dora từ năm 7 tuổi, nay tiếp tục lồng tiếng cho nhân vật mẹ của Dora trong phiên bản reboot 2024, loạt phim hoạt hình CGI mang tên Dora (còn được gọi là Dora: Say Hola to Adventure!). Cô gọi đây là “cuộc hành trình thay đổi cuộc đời tôi hai lần”.

Diễn viên trẻ Samantha Lorraine (18 tuổi), người sẽ vào vai Dora người thật trong phim Dora and the Search of Sol Dorado, chia sẻ: “Lớn lên cùng Dora, tôi từng có ba lô, áo thun, thậm chí là kiểu tóc giống cô ấy. Việc đảm nhận vai này giống như tiếp nối một di sản”.

Phim Dora and the Search of Sol Dorado sẽ ra mắt trong đợt kỉ niệm Dora tròn 25 tuổi

Hình ảnh Dora vẫn hiện diện trong văn hóa đại chúng, từ lễ diễu hành Macy’s Thanksgiving Day Parade đến các trích đoạn trong Inside Out 2, các bản chế trên Saturday Night Live, thậm chí xuất hiện như đồ chơi trong các phim hoạt hình khác. Trên TikTok, bài hát Backpack Song gắn liền với thương hiệu Dora vẫn được người dùng remix lại như một phần ký ức tuổi thơ.

Brenda Victoria Castillo, Chủ tịch Liên minh Truyền thông Quốc gia dành cho người gốc Tây Ban Nha khẳng định Dora quan trọng không kém chuột Mickey về mức độ nhận diện văn hóa. Bà cho rằng: “Chúng ta cần nhiều Dora hơn, đó là những nhân vật không chỉ giải trí mà còn giúp khán giả học cách tôn trọng sự đa dạng, ngôn ngữ, niềm tin của người khác. Khi điều đó được chấp nhận, thế giới chắc chắn sẽ trở nên cởi mở hơn”.

Tuấn Huy