Hãy cho các em một mùa hè đáng nhớ

Thực tế, phần lớn các hoạt động hè vẫn nặng tính phong trào, hình thức; nội dung hoạt động cũ mòn, lặp lại qua các năm khiến học sinh “chơi” cho có, giáo viên “dạy” cho xong, còn phụ huynh chỉ gửi con để yên tâm đi làm. Khi các sinh hoạt tập thể trở nên nhàm chán, một bộ phận học sinh “tự do thả trôi” trong thế giới ảo, dành hàng tháng trời “dán mắt” vào điện thoại, máy tính bảng, game, mạng xã hội… mà thiếu sự giám sát hay định hướng. Điều này không chỉ lãng phí thời gian mà còn bỏ lỡ những cơ hội quý giá để trẻ phát triển kỹ năng xã hội, tư duy phản biện hay khả năng tự quản.

Đây không chỉ là vấn đề riêng lẻ của một số gia đình hay một vài trường mà là khoảng trống lớn trong hệ thống giáo dục của chúng ta. Kỳ nghỉ hè - quãng thời gian dài và quý giá - thường ít được tích hợp một cách có chủ đích vào lộ trình phát triển của trẻ. Vấn đề này càng trầm trọng hơn bởi sự bất bình đẳng sâu sắc trong việc tiếp cận cơ hội. Không phải đứa trẻ nào cũng may mắn có cha mẹ đủ điều kiện tài chính và thời gian để tổ chức một mùa hè bài bản hay chi trả cho những trại hè đắt đỏ, trong khi các hoạt động sinh hoạt hè miễn phí ở các địa phương thường thiếu hấp dẫn, ít được đầu tư, khó thu hút trẻ em. Điều này khiến trẻ “con nhà có điều kiện” được phát triển kỹ năng qua hoạt động đa dạng, còn trẻ có gia cảnh khó khăn thì “bị bỏ lại phía sau”.

Để mùa hè thực sự có ý nghĩa, trở thành “khoảng thời gian vàng” cho sự phát triển toàn diện của học sinh nói riêng, trẻ em nói chung, bên cạnh gia đình và nhà trường, cộng đồng xã hội cần chung tay để tạo ra một mạng lưới hỗ trợ vững chắc, lấp đầy khoảng trống của mùa hè. Các hoạt động hè cần được thiết kế lại với tư duy mới: quan tâm đến chiều sâu và chất lượng hoạt động thay vì tổ chức nhiều hoạt động nhưng hời hợt, qua loa.

Nếu được tổ chức bài bản và mở rộng cho nhiều nhóm học sinh, những hoạt động mang tính trải nghiệm, khám phá sẽ giúp các em hình thành kỹ năng từ làm việc nhóm, giao tiếp, phản biện đến xử lý vấn đề. Cần trao cho học sinh quyền được lựa chọn, được đề xuất và tham gia vào việc thiết kế các hoạt động của chính mình. Đây là cách nuôi dưỡng tinh thần tự lập và trách nhiệm cho các em. Gia đình và nhà trường chỉ nên đóng vai trò đồng hành, dạy trẻ cách lên kế hoạch nghỉ hè cho bản thân, cân bằng giữa đọc sách, chơi thể thao, học kỹ năng và phụ giúp việc nhà. Bên cạnh đó, thay vì cấm đoán, nên hướng dẫn trẻ sử dụng công nghệ một cách có mục đích, biến thời gian trên màn hình thành thời gian học tập có giá trị qua các khóa học lập trình, thiết kế, hay khám phá khoa học trực tuyến.

Một mùa hè không nên bị đóng khung bởi những buổi sinh hoạt phong trào vô hồn, cũng không nên buông lỏng trong sự thả trôi và phụ thuộc vào màn hình. Đã đến lúc cả xã hội cần chung tay để thiết kế lại mùa hè cho học sinh - một mùa hè đúng nghĩa, nơi các em được nghỉ ngơi, vui chơi, trải nghiệm và chủ động trưởng thành.

Giá trị lớn nhất của mùa hè không nằm ở số giờ học thêm hay số chương trình được triển khai mà nằm ở những gì đọng lại trong ký ức tuổi thơ. Đó là trải nghiệm thật, bài học thật, sự thay đổi thật từ bên trong mỗi đứa trẻ. Chính những mùa hè đáng nhớ sẽ trở thành hành trang suốt đời cho một đứa trẻ biết sống có mục tiêu, biết trưởng thành một cách tự nhiên chứ không chỉ là “sản phẩm giáo dục”.

Uông Ngọc