Đủ chiêu trò đối phó camera giám sát giao thông

Đánh lừa camera AI

Theo đại diện Công an TPHCM, từ khi triển khai lắp đặt (ngày 1/9) đến nay, hệ thống camera AI đã phát hiện gần 6.000 trường hợp vi phạm và chuyển thông báo đến người điều khiển phương tiện, yêu cầu chấp hành việc xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật. Phương tiện vi phạm chủ yếu là mô tô với các lỗi phổ biến là vượt đèn đỏ, chạy sai làn đường, người ngồi trên xe không đội mũ bảo hiểm, chạy ngược chiều, dừng đậu sai quy định… Một số trường hợp vi phạm cùng lúc nhiều lỗi, chẳng hạn vừa không đội mũ bảo hiểm vừa cố tình vượt đèn đỏ.

Chiếc xe ôm công nghệ lưu thông trên cầu vượt Cây Gõ, đường Hồng Bàng với biển số bị làm mờ

Tuy nhiên, khi hệ thống camera ngày càng “thông minh” thì người tham gia giao thông cũng cố tìm cách đối phó. Thay vì chấp hành luật giao thông, một số tài xế dán băng dính, xịt sơn, đeo khẩu trang hoặc che đồ vật vào biển số để “làm mù” camera. Ngày 1/12, trên đường Tô Hiến Thành, phường Hòa Hưng, chúng tôi thấy tài xế xe ôm công nghệ chạy chiếc xe máy mà biển số 60B2-45XX bị làm mờ đến mức chỉ còn thấy vài nét. Khi đèn vàng chuyển đỏ, tài xế vẫn tăng ga, lạng lách và băng thẳng qua ngã tư dù có camera giám sát được gắn trên cột đèn. Có trường hợp dùng bạt che biển số rồi chở hàng cồng kềnh.

Trên đường Phan Đăng Lưu, phường Bình Thạnh, một người đàn ông chở đồ mỹ nghệ trên chiếc xe máy cũ kỹ để bán rong, hàng hóa che kín cả đèn hậu lẫn biển số. Khi chúng tôi hỏi có sợ bị phạt nguội không, người này nói: “Không thấy biển số, sao phạt được”.

Xử lý nghiêm các lỗi vi phạm
Theo đại diện Công an TPHCM, Nghị định 168/2024/NĐ-CP ngày 26/12/2024 của Chính phủ (xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ) đã quy định rõ mức phạt cho các hành vi che giấu biển số. Theo đó, với mô tô, hành vi gắn biển số bị bẻ cong, che lấp hoặc làm thay đổi chữ, số, hình dạng, kích thước của biển số bị phạt từ 4-6 triệu đồng, bị trừ 6 điểm trên giấy phép lái xe. Với ô tô, hành vi cố ý làm sai lệch biển số xe, kể cả rơ moóc và sơ mi rơ moóc, có thể bị phạt từ 20-26 triệu đồng, bị trừ 6 điểm trên giấy phép lái xe.

Chiếc xe tự chế bị che kín biển số chạy trên đường Lê Văn Lương, phường Tân Hưng

Cảnh sát giao thông (CSGT) Công an TPHCM đang tăng cường áp dụng các biện pháp nghiệp vụ, phân tích kỹ từng hình ảnh vi phạm và sẽ mời chủ xe làm việc nhằm xác minh đúng người, đúng phương tiện, đúng lỗi. Với những trường hợp nghi ngờ dùng biển số giả, lực lượng tuần tra sẽ chủ động dừng xe, tra cứu, xác minh và xử lý. Trong thời gian tới, Công an TPHCM sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, kết hợp bố trí lực lượng kiểm tra, hướng dẫn ở những nơi không có lắp camera để phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Luật sư Trần Anh Tuấn (Đoàn Luật sư TPHCM) phân tích, Nghị định 168/2024/NĐ-CP đã đưa lỗi che biển số vào nhóm vi phạm có mức phạt cao, đủ sức răn đe. Nhưng trên thực tế, vẫn có kẽ hở khiến một bộ phận tài xế xem việc che biển số như một “chiến thuật đối phó” nhằm né tránh phạt nguội. Khi biển số bị che lấp, bôi bẩn hoặc làm sai lệch, hệ thống AI không thể đọc được nên không thể xác định lỗi để phạt nguội. Người điều khiển phương tiện chỉ bị xử lý khi CSGT trực tiếp dừng xe kiểm tra. Ngược lại, với những người thường xuyên di chuyển qua các tuyến đường có lắp camera giám sát giao thông để phạt nguội, việc mắc nhiều lỗi nhỏ nhưng lặp đi lặp lại có thể khiến tổng mức phạt lên tới vài chục triệu đồng mỗi tháng kèm theo việc bị trừ toàn bộ điểm trên giấy phép lái xe. Điều này sẽ khiến họ kiệt quệ về kinh tế.

Theo luật sư Trần Anh Tuấn, để giảm tình trạng này, cần có sự kết hợp đồng bộ giữa pháp luật và công nghệ. Ngoài việc tăng cường thiết bị ghi hình cơ động, có thể nghiên cứu hình phạt bổ sung mạnh hơn đối với lỗi cố tình che biển số, như tước giấy phép lái xe ngay từ lần vi phạm đầu tiên. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu rằng, hành vi che biển số không chỉ là vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp, còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Về mặt xã hội, việc cố tình che biển số làm suy giảm hiệu quả của hệ thống giám sát thông minh và phạt nguội, vốn được đầu tư rất lớn để nâng cao an toàn giao thông. Hành vi này khiến nguồn lực nhà nước phải phân tán cho việc truy xét thủ công thay vì tập trung vào xử lý các lỗi nguy hiểm. Hành vi này còn tạo ra sự bất công trong cộng đồng: những người chấp hành luật nghiêm túc thì bị ghi hình và xử phạt đúng quy định, còn những người cố tình lách luật lại có thể trốn tránh trách nhiệm. Điều đó làm giảm niềm tin của người dân vào tính nghiêm minh của pháp luật và ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực lập lại trật tự an toàn giao thông.

Thanh Tâm