Di tích lên đèn thắp thêm điểm sáng cho du lịch

Những sản phẩm du lịch chạm đến trái tim

Biết đến tour du lịch đêm “Trăng chiến khu” qua mạng xã hội, lần đến TPHCM vào tháng 3/2025, anh Nguyễn Thanh Hòa (tỉnh Bình Định) đã đăng ký tham gia. Các lần trước, khi đến TPHCM, anh chẳng biết đi đâu vào ban đêm, ngoại trừ ghé vài khu ẩm thực. Đi tour “Trăng chiến khu”, anh ấn tượng về cách tái hiện sống động cảnh sinh hoạt thời chiến, về tiếng đào địa đạo, tiếng gọi nhau tòng quân, tiếng hát của văn công hòa lẫn với tiếng bom đạn và tiếng máy bay địch. Anh nhận xét: “Đây là tour du lịch rất đáng nhớ”.

Tour “Đêm thiêng liêng” ở di tích lịch sử nhà tù Hỏa Lò luôn thu hút đông đảo du khách Ảnh: M.T.

Ban Quản lý khu di tích lịch sử địa đạo Củ Chi đã ra mắt tour du lịch đêm “Trăng chiến khu” vào tháng 3/2024. Lấy ánh trăng làm chủ đạo, “Trăng chiến khu” tái hiện đời sống về đêm của người dân huyện Củ Chi sống trong vùng giải phóng giai đoạn 1961-1964. Tham gia tour này, du khách được xem sa bàn, phim 3D tái hiện trận càn Cedar Falls, xem hoạt cảnh người dân đào địa đạo, đan lát dưới ánh trăng, thanh niên đăng ký tòng quân đánh giặc, xay lúa, giã gạo. Du khách còn được hòa cùng cảnh họp chợ, cảnh văn công về biểu diễn phục vụ bộ đội, du kích và người dân.

Đặc biệt, sau khi hình ảnh về địa đạo Củ Chi xuất hiện trong đoạn phim quảng cáo cho bộ phim điện ảnh Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối, khán giả ở khắp mọi miền đất nước tìm đến tour du lịch này đông hơn. Nhiều người trẻ muốn đến đây để trải nghiệm cuộc sống ở địa đạo và ôn lại lịch sử kháng chiến chống Mỹ hào hùng của cha ông. Đây cũng được kỳ vọng sẽ là tour du lịch hút khách trong tháng 4/2025 - thời điểm cả nước đang hướng đến TPHCM với rất nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Tháng 6/2020, Ban Quản lý di tích lịch sử nhà tù Hỏa Lò cho ra mắt sản phẩm du lịch “Đêm thiêng liêng”, đưa du khách trở về với những ký ức bi tráng của một thời đấu tranh hào hùng. Đưa 2 con từ huyện Thường Tín đến Hỏa Lò, chị Đặng Thị Nga cho hay, chị phải đặt tour trước gần 2 tháng mới đến lượt. Theo chị, tour đêm Hỏa Lò không chỉ là chuyến tham quan mà còn là buổi học lịch sử: “Tôi và các con không chỉ nghe mà còn cảm nhận được những câu chuyện xúc động về lòng yêu nước và tinh thần kiên trung. Dưới ánh đèn vàng nhạt, những hiện vật, bức thư tay và lời kể của các nhân chứng lịch sử khiến chúng tôi thấy mình cần sống có trách nhiệm hơn để không phụ công hy sinh của bao lớp anh hùng đi trước”.

Trải nghiệm tour “Đêm thiêng liêng”, Duy Khánh - con trai chị Nga - xúc động: “Xem cảnh tù nhân bị tra tấn, cảnh vượt ngục, cảnh các chiến sĩ hiên ngang bước ra pháp trường, nghe đọc lại những lời trăng trối từ thư gửi cho gia đình của các tử tù, cháu không cầm được nước mắt”.

Du khách quốc tế trải nghiệm tour đêm “Giải mã Hoàng thành Thăng Long” - Ảnh: M.T.

Năm 2022, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội mở tour đêm “Giải mã Hoàng thành Thăng Long”, mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị. Điểm nhấn của tour này là tái hiện những cung điện tráng lệ bằng công nghệ thực tế ảo (VR) và công nghệ mapping 3D. Cuối năm 2023 và 2024 Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám lần lượt cho ra đời các tour đêm “Tinh hoa đạo học”, “Sử đá lưu danh”, không dùng hình thức sân khấu hóa mà sử dụng công nghệ và ánh sáng.

Khai thác tối đa di tích lịch sử

Cùng với các di tích, các bảo tàng ở TP Hà Nội cũng có những sản phẩm du lịch về đêm gây được ấn tượng đối với du khách, như tour du lịch văn học với chủ đề “Chữ tâm, chữ tài” của Bảo tàng Văn học Việt Nam, chương trình nghệ thuật đặc biệt “Huyền thoại tuổi thanh xuân - Sống một đời đáng sống” của Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, tour xe đạp “Đêm Thăng Long - Hà Nội” của Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam...

Tour đêm Văn Miếu - Quốc Tử Giám thu hút du khách - Ảnh: M.T.

Ông Phùng Quang Thắng - Phó chủ tịch Hiệp hội Lữ hành Việt Nam - đánh giá, có rất nhiều hoạt động ban đêm để xây dựng thành sản phẩm du lịch, mang lại nguồn lợi kinh tế rất lớn cho người dân địa phương, giúp du khách tăng thêm trải nghiệm đa dạng. Theo ông, các hoạt động kinh tế đêm đã có ở các thành phố lớn của Việt Nam từ nhiều năm nay nhưng còn thiếu điểm nhấn, chưa có sản phẩm du lịch đặc sắc, đặc biệt là chưa khai thác được các giá trị của hệ thống di tích lịch sử. 5 năm gần đây, kể từ tour đêm đầu tiên ở di tích nhà tù Hỏa Lò, du lịch đêm đã trở thành một phần quan trọng trong hoạt động kinh tế đêm ở TP Hà Nội. Đặc biệt, từ cuối năm 2023 đến nay, TP Hà Nội có thêm 20 sản phẩm du lịch về đêm, trong đó có nhiều sản phẩm gắn với di tích lịch sử.

Ông Lê Công Năng - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Du lịch quốc tế Wondertour - so sánh, trước đây, khách tới di tích nhà tù Hỏa Lò chủ yếu là khách quốc tế nhưng từ khi tổ chức tour đêm, lượng khách nội đến đây tăng mạnh, nhất là thanh niên, học sinh. Giới trẻ còn bình chọn di tích nhà tù Hỏa Lò là điểm không thể bỏ qua khi đến Hà Nội. Theo ông, tuy đang từng bước phát triển chứ chưa khai thác tốt nhất các di tích lịch sử nhưng các tour đêm đã thu hút đông đảo giới trẻ, cho thấy giới trẻ không quay lưng với các giá trị truyền thống.

Quận Hoàn Kiếm của TP Hà Nội có 8 sản phẩm du lịch về đêm, trong đó có tour đêm Hỏa Lò, không gian đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm, chương trình rối nước Thăng Long, các phố ẩm thực. Bà Lê Anh Thư - Phó chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm - cho hay, các sản phẩm này không chỉ thu hút du khách trong và ngoài nước mà còn tôn vinh các giá trị của di sản văn hóa, lịch sử, thúc đẩy hoạt động kinh doanh, dịch vụ, đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế của quận.

Là người tham gia bàn bạc ý tưởng và tổ chức 3 sản phẩm tour đêm đầu tiên ở TP Hà Nội (“Đêm thiêng liêng”, “Giải mã Hoàng thành Thăng Long”, “Chữ tâm, chữ tài”), ông Phùng Quang Thắng cho rằng, với các tour đêm khai thác di tích lịch sử, bảo tàng, không nên đặt nặng những thông tin hàn lâm mà nên thiết kế chương trình phù hợp với khung thời gian của du khách.

Theo ông, mỗi di tích có giá trị văn hóa, lịch sử riêng nên với mỗi di tích, cần xây dựng tour với nội dung, hình thức riêng, khác biệt, không được rập khuôn. Yếu tố tiên quyết để xây dựng tour đêm thành công là sự quyết tâm của đơn vị quản lý di tích, sự lắng nghe góp ý từ các đơn vị lữ hành để sản phẩm du lịch “hợp gu” với từng đối tượng khách hàng. Với tour đêm di tích, phải nghĩ được chủ đề và xâu chuỗi các hoạt động trải nghiệm theo chủ đề đó.

Tăng tính liên kết cho sản phẩm du lịch đêm Tiềm năng du lịch đêm ở TPHCM rất lớn nhưng chưa được khai thác tốt. Đã có một vài sản phẩm du lịch đêm nhưng còn thiếu tính liên kết nên chưa “sáng”. Ví dụ, tour “Nhà Bè - Ngàn lẻ một đêm” rất hay và có triển vọng nhưng chỉ do 1 công ty du lịch triển khai nên chưa được du khách biết đến nhiều. Ngành quản lý du lịch cần có chiến lược để khi sản phẩm ra đời là đã có sẵn nguồn kết nối đa dạng. Chúng tôi đang làm tour đêm ở Cồn Chim, Cồn Hô (tỉnh Trà Vinh), sắp tới làm tour đêm Nam Kỳ lục tỉnh. Chúng tôi là đơn vị tư vấn, hợp tác với các sở du lịch nên khả năng kết nối với các doanh nghiệp là rất lớn. Có 2 hướng để đa dạng hóa sản phẩm du lịch ở TPHCM. Hướng thứ nhất là đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ giống như cách làm của các đơn vị ở TP Hà Nội. Tuy nhiên, hướng này cần nguồn vốn lớn. Hướng thứ hai là tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có. Hướng này vẫn ứng dụng công nghệ nhưng ở mức vừa phải. Tiến sĩ Dương Đức Minh - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế và du lịch TPHCM

Thiếu sản phẩm du lịch đêm chung của thành phố Các hoạt động văn hóa, xã hội, giải trí ban đêm là công cụ thu hút khách du lịch hiệu quả ở nhiều nước. Các hoạt động này không những thúc đẩy du lịch phát triển, tăng nguồn thu cho ngân sách địa phương mà còn quảng bá hình ảnh, văn hóa của địa phương, vùng miền, tạo ra không gian để tăng cường giao tiếp xã hội. Khai thác tốt tiềm năng của kinh tế ban đêm sẽ thúc đẩy việc mua sắm, chi tiêu của du khách, đồng thời là đòn bẩy cho kinh tế địa phương. Ở TP Hà Nội, hoạt động về đêm vẫn chỉ tập trung vào phố đi bộ, phố ẩm thực và chợ đêm, sản phẩm du lịch về đêm vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, các sản phẩm du lịch đêm vẫn chỉ là những mô hình nhỏ lẻ chứ chưa hình thành một sản phẩm du lịch đêm chung của thành phố. Những điểm yếu này thể hiện rất rõ qua chi phí của 1 khách du lịch cho kinh tế đêm ở Hà Nội (chỉ khoảng 5,5 USD, trong khi ở Thái Lan là 30,8 USD, ở Singapore là 100,3 USD). Nói đến du lịch đêm là nói đến các dịch vụ vui chơi giải trí, mua sắm, thúc đẩy tiêu dùng, trải nghiệm điểm đến của du khách. Vì vậy, để phát triển kinh tế đêm, cần phải điều chỉnh quy hoạch các điểm vui chơi, giải trí sao cho phù hợp thực tế. Bên cạnh đó, cần bổ sung những quy định về phân cấp, phân quyền cho các địa phương để các địa phương có những chính sách khuyến khích phát triển kinh tế đêm quy mô lớn phù hợp với thực tế. Phó giáo sư Phạm Trung Lương - nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch, thuộc Tổng cục Du lịch

Quốc Thái - Minh Tâm