Cúm gia cầm lây qua không khí tại các trang trại bò sữa ở Mỹ

Nhà vi rút học Seema Lakdawala cho biết, loại vi rút trong không khí tại các trại vắt sữa có khả năng xuất phát từ các giọt sữa bay hơi - Ảnh: NY Times

Theo kết quả nghiên cứu mới công bố gần đây, vi rút cúm gia cầm sống đã được phát hiện trong không khí tại các nhà máy vắt sữa, khu vực vốn có nhiều bò và công nhân làm việc trong không gian kín. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng bò sữa và công nhân trang trại có thể nhiễm vi rút H5N1 thông qua việc hít phải mầm bệnh.

Trước đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho biết vi rút H5N1 chủ yếu lây qua thiết bị vắt sữa bị nhiễm bẩn hoặc do con người và phương tiện di chuyển giữa các trang trại mang theo vi rút.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy các nguồn lây nhiễm có thể phức tạp và đa dạng hơn. Giáo sư Seema Lakdawala - chuyên gia vi rút học tại Đại học Emory, trưởng nhóm nghiên cứu - cho biết: "Giống như cúm mùa ở người, cúm gia cầm cũng có thể lây qua nhiều con đường: tiếp xúc trực tiếp, bề mặt ô nhiễm hoặc qua đường hô hấp. Không có một con đường lây duy nhất".

Nhóm của bà đã thu thập mẫu không khí, nước thải, máy vắt sữa và mẫu từ bò tại 14 trang trại bò sữa ở California - bang sản xuất sữa lớn nhất nước Mỹ - nơi đã báo cáo các ca bùng phát H5N1 vào cuối năm 2024 và đầu 2025.

Kết quả cho thấy vi rút hiện diện trong sữa của những con bò bị bệnh, nhiều mẫu vi rút được tìm thấy trên thiết bị vắt sữa. Đặc biệt, vi rút cúm gia cầm sống cũng được phát hiện trong không khí tại nơi vắt sữa.

Vi rút H5N1 lần đầu tiên được phát hiện trên bò sữa vào tháng 3/2024 - điều chưa từng xảy ra trước đây. Kể từ đó, dịch cúm đã lan tới hơn 1.000 đàn bò tại 17 bang, chủ yếu là ở California. Đã có hàng chục ca nhiễm ở người, một số phải nhập viện, và ít nhất một trường hợp tử vong được ghi nhận.

Một nhà nghiên cứu thu thập mẫu nước tại một trang trại bò sữa ở California - Ảnh: NY Times

Một điểm đáng chú ý là kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức, giới chức liên bang vẫn chưa tổ chức bất kỳ cuộc họp báo nào về dịch cúm gia cầm - điều khiến nhiều chuyên gia lo ngại về mức độ minh bạch và sẵn sàng ứng phó với dịch bệnh.

H5N1 có xu hướng tập trung cao trong sữa bò bị nhiễm, khiến sữa chuyển màu vàng và trở nên đặc quánh. Máy vắt sữa - vốn được nối nhanh giữa nhiều con bò liên tiếp - thường không được khử trùng triệt để giữa các lần sử dụng, dẫn đến nghi ngờ đây là nguồn lây lan chính.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy lây nhiễm qua không khí có thể đang đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với nhận định ban đầu. Nghiên cứu trên hiện chưa được phê duyệt khoa học, nhưng kết quả thu được phù hợp với các nghiên cứu độc lập khác cũng đang đặt dấu hỏi về giả thuyết máy móc không phải nguồn lây chủ yếu.

Giới chuyên gia cảnh báo rằng nếu vi rút H5N1 có thể lây lan qua không khí thì rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng, cũng như các nhân viên làm việc tại trang trại bò sữa sẽ cao hơn nhiều so với dự đoán ban đầu.

Trong bối cảnh cúm gia cầm tiếp tục hoành hành và lan rộng trong ngành sữa, phát hiện vi rút trong không khí có thể buộc các cơ quan y tế và quản lý trang trại xem xét lại toàn bộ quy trình an toàn sinh học, nhằm ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm không chỉ ở động vật mà cả ở con người.

Nhật Minh (theo NY Times)