Tự uống thuốc, nhiều người trẻ chịu hậu quả lớn

Theo thống kê từ Hội Nội thận học TPHCM, Việt Nam có 8,7 triệu người mắc bệnh thận mạn, chiếm khoảng 12,8% dân số trưởng thành. Trung bình mỗi năm có khoảng 8.000 ca mắc suy thận mới. Đáng lo ngại là không ít người dưới 40 tuổi phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn, phải lọc máu suốt đời hoặc chờ ghép thận.

Cứ bệnh là lên mạng “khám”

Khoảng 3 tháng nay, chị N.T.A.D. (37 tuổi, ở Tân Phú, TPHCM) thường xuyên thấy đau đầu. Mỗi lần cơn đau ập tới, chị D. cảm giác các dây thần kinh căng lên, nhức nhói. Cơn đau kéo dài khoảng 10 phút rồi tự hết. Lên mạng xã hội tìm hiểu, chị D. thấy 1 người chung hội nhóm với mình cũng gặp tình trạng tương tự. Người này khuyên chị mua thuốc Aspirin loại 500mg, vitamin 3B, viên thảo dược được bào chế từ đông trùng hạ thảo, uống mỗi khi nhức đầu.

Một bệnh nhân trẻ đang chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Chợ Rẫy

“Chị ấy nói tôi bị đau đầu do thường xuyên stress, suy nhược nên căng dây thần kinh. Các loại thuốc trên giúp xoa dịu thần kinh, sẽ giảm đau nhanh, giúp ngủ ngon, ăn ngon. Vì chị ấy cũng có triệu chứng giống tôi nên tôi tin tưởng chia lại thuốc của chị ấy” - chị D. kể.

Uống thuốc được 2 ngày, chị thấy hiệu quả nên tin tưởng dùng thường xuyên. Có ngày đau đầu liên tục, chị uống đến 4 lần thuốc, mỗi lần cách nhau 2-3 tiếng. Đến khi cơ thể quá mệt mỏi, ngất xỉu, người nhà đưa đi cấp cứu mới biết chị đã bị suy thận cấp do dùng thuốc quá liều trong thời gian dài.

Anh P.V.H. (28 tuổi, ở tỉnh Đồng Nai) thì rất thích tập gym. Để mau chóng có cơ bụng, anh được bạn tập chung giới thiệu loại thực phẩm chức năng giúp bổ thận tráng dương, tăng cơ. Thấy thể hình của người bạn đẹp, anh H. liền lên mạng tìm mua. Được người bán hàng tư vấn thêm một loại thực phẩm chức năng khác hỗ trợ cung cấp vitamin, khoáng chất, cam kết giá trị dinh dưỡng gấp 4 lần thịt bò, anh H. đồng ý.

Anh cho biết: “Loại tăng cơ giá 560.000 đồng, còn viên bổ sung vitamin, dinh dưỡng tổng hợp thì hơn 1 triệu đồng. Mua 2 loại, tôi được chiết khấu gần 500.000 đồng. Người bán nói viên này có thể dùng thay cơm, và không cần ăn quá nhiều đạm, tôi cũng không thấy đói sau khi uống”.

Sau hơn 2 tháng sử dụng, anh H. cảm thấy chán ăn, hay bị mệt, hụt hơi, tiểu ít nên đến một phòng khám làm xét nghiệm mới biết sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chức năng thận giảm nghiêm trọng, nguy cơ suy thận nên anh đến Bệnh viện Đại học y dược TPHCM (cơ sở 3) khám lại. Bác sĩ nói anh đã bị suy thận giai đoạn 2.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Diễm Hương - Bệnh viện Đại học y dược TPHCM (cơ sở 3) - cảnh báo về nguy cơ sức khỏe từ việc lạm dụng thuốc, thực phẩm chức năng. Các loại thuốc giảm đau (ibuprofen, aspirin), kháng sinh, thuốc đông y không rõ nguồn gốc, thực phẩm “bổ thận”, “giảm cân”, “làm đẹp” nếu dùng không kiểm soát đều có thể gây viêm thận, thậm chí hoại tử ống thận.

Người trẻ bị suy thận đang gia tăng

Vài năm gần đây, khá nhiều bệnh nhân trẻ mắc suy thận cấp do những nguyên nhân liên quan đến thói quen sinh hoạt. Nhiều người ưa thích thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường, thức ăn nhiều muối, ít vận động, thường xuyên thức khuya, không chủ động giải tỏa stress… dẫn đến nhiều bệnh mạn tính như béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, các bệnh nền nguy hiểm, thậm chí suy thận cấp.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Diễm Hương, theo báo cáo chuyên sâu từ các cơ sở y tế trong nước, giai đoạn 2020-2025, các cơ sở y tế ghi nhận tỉ lệ người từ 18-30 tuổi mắc bệnh thận chiếm khoảng 20-30% tổng số ca bệnh thận. Trước đây, các ca suy thận ở người trẻ chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân bẩm sinh, bệnh lý di truyền như thận đa nang hoặc các rối loạn miễn dịch âm thầm gây tổn thương thận.

Đáng nói, trong quá trình khai thác bệnh sử, bác sĩ nhận thấy không ít trường hợp bệnh nhân trẻ khi có vấn đề về sức khỏe như đau đầu kéo dài, cảm cúm, nóng sốt… thay vì đi khám bệnh, lại vào các hội nhóm “bác sĩ” tự phát trên mạng để hỏi và tự mua thuốc uống. Hoặc người có nhu cầu giảm cân, thải độc gan, giải bia, rượu… đã lạm dụng thuốc, thực phẩm chức năng hay các sản phẩm “bổ thận” rao bán tràn lan nguy cơ gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận, thậm chí suy thận cấp.

Bệnh nhân chưa được thăm khám, làm xét nghiệm để chẩn đoán bệnh, lại uống thuốc, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc trong thời gian dài nguy cơ đối mặt với tác dụng phụ, suy thận cấp rất cao. Đến khi chịu hết nổi, vào bệnh viện thì đã muộn.

“Suy thận ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng. Vì vậy, đa số người bệnh khi đến cấp cứu đã ở giai đoạn nặng. Mặc dù được điều trị tích cực nhưng chức năng thận chỉ hồi phục phần nào, bệnh nhân vẫn rơi vào tình trạng suy thận mạn giai đoạn 2, 3 hoặc 4. Một số trường hợp tiến triển nặng, suy thận giai đoạn cuối phải lọc máu định kỳ” - bác sĩ Nguyễn Thị Diễm Hương nói.

Theo thống kê của khoa thận nhân tạo Bệnh viện Chợ Rẫy, hiện khoa chăm sóc cho 400-500 bệnh nhân chạy thận định kỳ. Mỗi ngày, trung bình có khoảng 60-70 trường hợp phải chạy thận nhân tạo cấp cứu.

Bác sĩ tại đây cho biết, một khi mắc suy thận giai đoạn cuối, cuộc sống của người bệnh gần như bị đảo lộn. Bệnh nhân cần lọc máu 3 lần/tuần, khó bảo đảm công việc. Liên tục đối mặt với nhiều biến chứng như thiếu máu, phù nề, mệt mỏi kéo dài, suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần. Nhiều bệnh nhân trẻ phải nghỉ học, mất việc, phụ thuộc vào gia đình.

Không chỉ chất lượng sống của người bệnh suy giảm, mà còn kéo theo gánh nặng kinh tế cho gia đình, xã hội. Bởi, chi phí chạy thận hiện nay khá cao, trung bình hơn 4 triệu đồng/tháng với người có bảo hiểm y tế, chưa kể tiền di chuyển, ăn uống của người bệnh và người thân đi cùng.

Để phòng ngừa suy thận sớm, các bác sĩ khuyến cáo cần có lối sống tích cực, hạn chế đồ ngọt, thức ăn quá mặn, thức ăn nhanh, tăng cường rau xanh, uống đủ nước, tập thể dục thường xuyên… Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, chưa được tham vấn từ bác sĩ.

Mọi người nên đi khám sức khỏe định kỳ mỗi 6 tháng, hoặc 1 năm. Người có nguy cơ cao nên bổ sung xét nghiệm nước tiểu, creatinine máu, đo huyết áp… nhằm sớm phát hiện bệnh và điều trị.

Phạm An - Thanh Liên