TPHCM cần cú hích thể chế

Khát vọng lớn, thách thức nhiều

Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM, nhấn mạnh đây là thời điểm để thành phố thể hiện tầm nhìn mới, tư duy mới và khát vọng mới. Tuy nhiên, làm thế nào để hiện thực hóa tầm nhìn và khát vọng đó?

Thành phố đã đề ra những chỉ tiêu ấn tượng, vượt trội so với mặt bằng chung của cả nước: tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 10-11%/năm và GRDP bình quân đầu người đạt 14.000-15.000 USD vào năm 2030. Đi kèm là 10 nhiệm vụ và 3 chương trình trọng điểm, bao gồm hoàn thiện kết nối giao thông (khép kín các tuyến Vành đai 2, 3, 4 trong 5 năm tới), xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, và di dời, chỉnh trang khoảng 40.000 căn nhà lụp xụp ven kênh rạch...

Quang cảnh buổi hội thảo - Ảnh: Người Lao Động

"Hiện nay, chúng ta có thể đứng ở phố đi bộ Nguyễn Huệ như giữa một góc châu Âu, nhưng mặt trái vẫn là hàng chục ngàn căn nhà ven kênh rạch xuống cấp", bà Phạm Phương Thảo dẫn chứng và cho biết, thành phố đối mặt với không ít thách thức: hạ tầng giao thông quá tải, ngập nước, kẹt xe, thể chế hành chính còn rườm rà, nặng tư duy "xin - cho".

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Hoàng Ngân dẫn dự thảo báo cáo chính trị: thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 có vị thế nổi trội ở Đông Nam Á, nằm trong tốp 100 thành phố toàn cầu đáng sống; và đến năm 2045, vươn vào nhóm 100 thành phố tốt nhất thế giới.

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh, một trong những điểm nghẽn để TPHCM cất cánh đó là thể chế - Ảnh: NLĐ

Tuy nhiên, theo xếp hạng quốc tế: TPHCM hiện xếp thứ 102/156 thành phố toàn cầu, 101/146 thành phố thông minh, 133/173 thành phố đáng sống, và 95/120 trung tâm tài chính quốc tế. Việc vượt qua Bangkok về xếp hạng trung tâm tài chính là một tín hiệu đáng mừng, nhưng thành phố vẫn còn nhiều việc phải làm. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất là thể chế. Với quy mô và đặc thù riêng biệt, TPHCM cần một cơ chế đặc thù, linh hoạt để phát triển nhanh và bền vững.

Bên cạnh đó, bài toán hạ tầng của TPHCM đang đặt ra một thách thức lớn về nguồn vốn. Với nhu cầu đầu tư ước tính lên tới 1 triệu tỉ đồng, trong khi nguồn lực ngân sách thành phố dành cho đầu tư phát triển chỉ khoảng 200.000 tỉ đồng/năm, một khoảng trống lên đến 800.000 tỉ đồng cần được lấp đầy.

Giải pháp then chốt theo ông Trần Hoàng Ngân là phải huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội, đặc biệt từ khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài (FDI). Điều này chỉ khả thi khi thành phố xây dựng được một thể chế vượt trội - minh bạch, hấp dẫn và ổn định. Do đó, việc nâng cấp Nghị quyết 98/2023 về cơ chế đặc thù cho TPHCM là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để thành phố chủ động huy động vốn, phân cấp mạnh mẽ và tạo đột phá trong phát triển hạ tầng.

Trao quyền và hoàn thiện thể chế

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Đình Thiên - Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ thông tin, Đoàn Đại biểu TPHCM đang trình Quốc hội các dự án sửa đổi luật nhằm tạo "khung thể chế đặc thù", cho phép thành phố chủ động và sáng tạo hơn. Điều này sẽ biến TPHCM thành nơi thử nghiệm các mô hình kinh tế, quản trị và đô thị tiên tiến.

Theo bà Phạm Phương Thảo, hãy trao quyền để TPHCM "tự quyết - tự làm - tự chịu trách nhiệm" - Ảnh: Báo Người Lao Động

Bà Phạm Phương Thảo đề xuất mô hình "tự quyết - tự làm - tự chịu trách nhiệm". Một điểm then chốt là điều chỉnh tỷ lệ ngân sách. Hiện TPHCM đóng góp 36,7% ngân sách cả nước nhưng chỉ giữ lại 10,7%. Tỉ lệ này cần được nâng lên và nguồn thu vượt nên được để lại 100% cho thành phố tái đầu tư. Bên cạnh đó, cần trao quyền quyết định tại chỗ cho các dự án lớn, rút ngắn tiến độ; giảm thủ tục hành chính; thu hút nhân tài; và khuyến khích lãnh đạo dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai Nghị quyết 98, đề xuất TPHCM tập trung vào năm trụ cột chiến lược:

Thứ nhất là khai thác vành đai công nghiệp gắn với cảng nước sâu và hệ thống giao thông quốc tế quy mô khoảng 50.000ha, qua đó giúp thành phố tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ hai là phát triển cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và hệ thống logistics đồng bộ, hình thành chuỗi cung ứng khép kín, tăng cường năng lực cạnh tranh trong khu vực.

Thứ ba là xây dựng trung tâm tài chính quốc tế TPHCM, gắn liền với phát triển thị trường tài chính số, thị trường hàng hóa phái sinh và khu thương mại tự do (FTZ) – nơi có thể thử nghiệm các cơ chế mới, tạo môi trường thu hút dòng vốn toàn cầu.

Thứ tư là thúc đẩy đô thị hóa và phát triển bất động sản bền vững, hình thành các hành lang công nghiệp – dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của khoảng 14 đến 20 triệu dân trong tương lai.

Thứ năm là phát triển mạnh du lịch sinh thái, văn hóa và hội nghị triển lãm quốc tế, đặc biệt tại Cần Giờ và khu vực phụ cận, từng bước đưa TPHCM trở thành trung tâm du lịch tầm khu vực.

Việc sửa đổi Nghị quyết 98 là cơ hội để thành phố được phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn. "Chỉ khi được trao quyền và cơ chế đủ mạnh, TPHCM mới có thể vươn lên trở thành một siêu đô thị hiện đại, bền vững và nhân văn", ông Lịch khẳng định.

Thanh Hoa