Tìm giải pháp nâng giá lúa, hỗ trợ nông dân đồng bằng sông Cửu Long

Từ hòa đến lỗ

Cánh đồng lúa thu đông sớm ở xã Thạnh Hưng, tỉnh An Giang đang chín vàng, một số nông dân bắt đầu thu hoạch. Gia đình ông Lâm Thành Hiệp canh tác 24 công lúa, vừa thu hoạch xong, năng suất bình quân 6 tấn/ha, giảm 0,5-1 tấn/ha so năm trước.

Ông Hiệp nói: “Do thời tiết không thuận lợi nên năng suất giảm. Giá thương lái thu mua đối với lúa OM 5451 là 5.200-5.300 đồng/kg, lúa Đài Thơm 8: 5.500-5.600 đồng/kg, thấp hơn khoảng 2.000 đồng/kg so vụ thu đông 2024. Do giá lúa giảm, năng suất cũng giảm, trong khi chi phí vật tư nông nghiệp ở mức cao, riêng phân bón tăng gần 200.000 đồng/bao, nên vụ này chẳng lời được đồng nào”.

Nông dân tỉnh An Giang thu hoạch lúa thu đông sớm

Chị Liêng Cà Mơ - ngụ xã Thạnh Hưng - cho hay, hồi đầu vụ thương lái tìm đến đặt cọc mua lúa phục vụ xuất khẩu với giá 6.000 đồng/kg, nhưng thu hoạch rồi thì thương lái viện lý do xuất khẩu gạo gặp khó khăn, giá giảm, nên đề nghị nông dân giảm giá lúa xuống mức 5.200 đồng/kg mới chịu thu mua.

Tại TP Cần Thơ, chị Lâm Thị Chín - ngụ xã Đông Thuận - than: “Vụ này nhà tôi canh tác hơn 60 công lúa, toàn bộ là đất thuê. Mấy ngày nay lúa chín, nhưng mưa liên tục, khiến những nơi đất thấp lúa bị ngập, khiến vừa thất thoát vừa tăng chi phí thu hoạch. Với giá lúa thấp như hiện nay, cộng với các khoản đầu tư tăng cao, nên các hộ thuê đất cầm chắc lỗ vốn”.

Ông Nguyễn Văn Đời - Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Bình Thành (xã Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp) - nhìn nhận: “Cả tuần nay các trạm bơm của Hợp tác xã phải hoạt động liên tục để rút nước mưa nhằm bảo vệ hơn 950ha lúa sắp thu hoạch. Chúng tôi đang theo dõi chặt diễn biến thị trường, nhưng nếu vài tuần tới mà giá lúa hàng hóa không cải thiện thì xem như vụ thu đông này bà con lời ít, đa phần chỉ hòa vốn nếu canh tác đất nhà, còn những hộ thuê đất sẽ thua lỗ”.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay, vụ lúa hè thu năm nay toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) gieo sạ hơn 1,51 triệu ha, giảm 8.000ha so với cùng kỳ, hiện đã vào cuối vụ thu hoạch. Đối với vụ thu đông 2025, ĐBSCL sản xuất hơn 708.000ha, giảm hơn 10.000ha so với cùng kỳ năm trước. Một số nơi xuống giống sớm, nông dân đang thu hoạch.

Đa dạng thị trường xuất khẩu gạo

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, xuất khẩu gạo của cả nước trong 8 tháng đầu năm 2025 đạt gần 6,3 triệu tấn, đạt kim ngạch 3,17 tỉ USD, tăng 2,2% về khối lượng nhưng giảm 17,5% về giá trị. Giá gạo xuất khẩu bình quân trong 8 tháng qua ước đạt 504,9 USD/tấn, giảm hơn 19% so với cùng kỳ năm 2024. Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho hay, trong các thị trường nhập khẩu gạo chủ lực của nước ta Philippines chiếm nhiều nhất với khoảng 44% trên tổng lượng gạo xuất khẩu.

Nhưng từ ngày 1/9/2025, Chính phủ Philippines quyết định tạm dừng nhập khẩu gạo trong 2 tháng. Ngoài ra Indonesia cũng thu hẹp nhập khẩu gạo, khiến việc xuất khẩu gạo của nước ta chịu nhiều áp lực.

Cần đẩy mạnh thu mua lúa và tăng cường xuất khẩu gạo để nâng giá lúa cho nông dân đồng bằng sông Cửu Long

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương đã tổ chức họp bàn giải pháp ổn định thị trường lúa gạo, đẩy mạnh xuất khẩu vào những tháng cuối năm 2025. Ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - cho rằng, mục tiêu xuyên suốt của ngành nông nghiệp là vừa giữ ổn định an ninh lương thực trong nước, vừa duy trì giá trị xuất khẩu ngay cả khi thị trường lớn như Philippines tạm dừng nhập khẩu.

Theo kế hoạch, sau khi vụ hè thu ở ĐBSCL thu hoạch xong (trong tháng 9/2025) thì vụ thu đông và vụ mùa sẽ thu hoạch rộ vào tháng Mười một và Mười hai. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu, không để xảy ra tình trạng ùn ứ cục bộ trong giai đoạn thu hoạch tập trung. Do đó, lịch thời vụ ở từng địa phương sẽ được bám sát để cân đối sản lượng và tiêu thụ nhằm đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước và xuất khẩu. “Gạo Việt Nam đã có mặt tại 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Trong đó, Úc đánh giá cao chất lượng gạo Việt. Nhiều quốc gia ở châu Phi cũng mong muốn nhập khẩu gạo Việt Nam thời gian tới. Điều này cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường là rất lớn. Vấn đề quan trọng là chúng ta phải có chiến lược sản xuất theo nhu cầu từng thị trường, tăng cường liên kết nhằm giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh. Có như vậy hạt gạo Việt mới vững vàng trước những biến động” - Thứ trưởng Trần Thanh Nam - nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhìn nhận, một số thị trường trọng điểm như Philippines, Indonesia tạm dừng nhập khẩu trong thời gian ngắn đã tạo áp lực lên giá và tiêu thụ gạo gần đây. Song về tổng thể thì đầu ra của hạt gạo Việt vẫn được duy trì ổn định. Nhu cầu nhập khẩu ở nhiều thị trường sẽ quay trở lại vào dịp cuối năm. Dù vậy, chúng ta không được chủ quan mà cần phải đa dạng thị trường, đa dạng sản phẩm, tăng chất lượng để nâng cao giá trị xuất khẩu gạo.

Ông Diên cho biết, sẽ phối hợp chặt với các bộ, ngành liên quan để theo dõi, nắm bắt thông tin, đánh giá tình hình liên quan đến hoạt động tạm dừng nhập khẩu gạo của Philippines và Indonesia để tham mưu với Chính phủ những giải pháp phù hợp, hướng dẫn các doanh nghiệp xuất khẩu về những thay đổi nhằm có giải pháp thích ứng.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng tích cực cung cấp thông tin, dự báo thị trường, nhất là các thị trường tiềm năng ở châu Phi, Trung Đông, Nam Á, Tây Á, Nam Mỹ, giúp các doanh nghiệp xuất khẩu chủ động tiếp cận, tránh lệ thuộc vào một vài thị trường lớn; khẩn trương hỗ trợ doanh nghiệp hoàn tất thủ tục xuất nhập khẩu được thuận tiện.

Bộ Công Thương đề nghị Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo tăng cường cung cấp thông tin hỗ trợ doanh nghiệp hội viên trong hoạt động xuất khẩu gạo vào các thị trường, nhất là thị trường tiềm năng; đồng thời vận động doanh nghiệp tuân thủ nghiêm các chủ trương, chính sách trong thu mua, dự trữ và xuất khẩu gạo. Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng cần chú trọng duy trì chất lượng sản phẩm hàng hóa, đáp ứng tối đa các tiêu chuẩn mà khách hàng đưa ra. Tiếp tục đẩy mạnh mua vào, tạm trữ, chuẩn bị sẵn sàng cho các hợp đồng đã ký.

Bà Bùi Thanh Tâm - Chủ tịch Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) - cho biết, những ngày qua Vinafood 1 vẫn tổ chức thu mua gạo tạm trữ nhằm hỗ trợ tiêu thụ cho nông dân và để tạo nguồn hàng sẵn sàng chờ Philippines mở cửa trở lại. Bên cạnh đó, Vinafood 1 cũng tiếp tục mở rộng xuất khẩu gạo sang các thị trường khác. Về cơ bản hoạt động thu mua lúa gạo trong nước không bị gián đoạn.

Văn An - Văn Phước