Nỗi lo về thế hệ trẻ 'nghỉ ngơi'

Lao động trẻ tại hội chợ việc làm được tổ chức ở quận Seocho, Seoul, Hàn Quốc - Nguồn ảnh: News1

Những con số đáng lo

Hàn Quốc - quốc gia nổi tiếng với văn hóa làm việc chăm chỉ - số liệu từ Cục Thống kê của nước này vào tháng 7/2025 cho thấy, số người trẻ ở độ tuổi 20 nghỉ việc mà không có lý do cụ thể (như chăm sóc con cái, học tập, việc nhà) đã vượt 420.000 người, mức cao nhất kể từ năm 2003. Bên cạnh tỉ lệ việc làm nói chung tăng thì tỉ lệ việc làm của nhóm 15-29 tuổi lại giảm 0,7% so với cùng kỳ năm trước.

Thực trạng nói trên không chỉ diễn ra ở Hàn Quốc mà tại Anh, số thanh niên NEET (16-24 tuổi) đã tiệm cận 1 triệu người. Theo Văn phòng Thống kê quốc gia Anh, tỉ lệ này đã tăng từ 11% trước đại dịch lên 13,4% vào cuối năm 2024 với nguyên nhân chủ yếu được cho là do vấn đề sức khỏe tinh thần. Ở Mỹ, khoảng 4,3 triệu người thuộc thế hệ Z (sinh từ 1997-2012) cũng đang không học tập, không làm việc. Còn tại Thổ Nhĩ Kỳ, theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược, Phòng Thương mại Istanbul (İTOSAM), 18,6% thanh niên tại Istanbul thuộc nhóm NEET.

Mất kết nối giữa đào tạo - việc làm

Lee Sang-ho - Trưởng phòng Kinh tế và Công nghiệp, Liên đoàn Công nghiệp Hàn Quốc (FKI) - đánh giá, khủng hoảng việc làm của giới trẻ đang ngày càng sâu sắc. Theo ông, sự suy giảm sức sống của các doanh nghiệp đã khiến việc tạo ra việc làm mới trở nên khó khăn.

Một lý do khác là sự mất kết nối giữa giáo dục và thị trường lao động. Báo cáo của İTOSAM dẫn lời một chuyên gia về thị trường lao động: “Ngày nay, mối liên kết giữa giáo dục và việc làm đã đứt gãy và mọi người không còn lý do để tiếp tục học”. Nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học phải đối mặt với thực tế nghiệt ngã: bằng cấp vô giá trị, thiếu kinh nghiệm làm việc để đáp ứng yêu cầu của các vị trí đầu vào. Một người trẻ ở Thổ Nhĩ Kỳ cho biết cô bị từ chối cả khi còn là sinh viên và sau khi tốt nghiệp, vì nhà tuyển dụng cho rằng sinh viên sẽ sớm nghỉ việc, còn lúc ra trường thì lại thiếu kinh nghiệm.

Ngoài ra, gánh nặng kinh tế cũng là một rào cản lớn. Chi phí sinh hoạt đời sống tăng cao khiến nhiều người trẻ không chấp nhận các công việc lương thấp. Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, hơn một nửa số thanh niên NEET đến từ các gia đình có thu nhập dưới 50.000 USD mỗi năm, cho thấy những rào cản về tài chính để bắt đầu một công việc.

Một yếu tố khác là sự bảo bọc quá mức từ gia đình. Báo cáo từ Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng thuật ngữ “nuôi trong lồng kính” để mô tả kiểu cha mẹ bảo bọc con cái quá mức, khiến họ thiếu đi sự kiên cường và các kỹ năng sống cần thiết khi trưởng thành.

Thu hút người trẻ quay lại thị trường lao động

Hiện tượng người trẻ “nghỉ ngơi” không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây ra những tổn thất lớn cho nền kinh tế. Theo ước tính của FKI, những người trẻ không làm việc, không tìm việc đã gây thiệt hại ước tính 53,4 ngàn tỉ won (khoảng 38,3 tỉ USD) cho nền kinh tế Hàn Quốc trong giai đoạn 2019-2023.

Giải pháp cấp bách cho vấn đề này, theo các chuyên gia, là phải cải thiện hệ thống giáo dục. Jeff Bulanda - Phó chủ tịch tổ chức Jobs for the Future (Mỹ) - nhấn mạnh, cần xây dựng cầu nối tốt hơn giữa các ngành công nghiệp với hệ thống giáo dục, tập trung vào các chương trình thực tập, học nghề để người trẻ có thể tích lũy kinh nghiệm thực tế. FKI và Chính phủ Anh cũng khuyến nghị các nước cần có chính sách hỗ trợ để giúp người trẻ vượt qua rào cản tài chính, đồng thời mở rộng các chương trình hỗ trợ sức khỏe tinh thần và phục hồi tâm lý.

Cuối cùng và quan trọng nhất là cần tạo ra nhiều việc làm để thu hút người trẻ quay trở lại thị trường lao động. Ông Lee Sang-ho chia sẻ: “Chúng ta phải thúc đẩy sức sống của doanh nghiệp để tạo ra việc làm mới và thiết lập các chính sách hỗ trợ phù hợp”. Nhìn chung, vấn đề của người trẻ không nằm ở sự lười biếng, mà là ở việc hệ thống xã hội đang “thất hứa” với họ. Giải quyết bài toán này không chỉ là trách nhiệm của cá nhân, mà là của cả cộng đồng, từ chính phủ, doanh nghiệp đến nhà trường và gia đình.

Linh La (theo Korea Herald, Stockholm CF, Fortune, The Conversation)