Những người giữ lửa văn hóa đọc giữa làng quê

Xin sách cho làng

Chỉ chừng 20m2, thư viện trong khuôn viên nhà văn hóa xóm Bắc Sơn 2, xã Quan Thành, tỉnh Nghệ An trở thành điểm hẹn lý tưởng của các em nhỏ và người dân trong vùng những ngày cuối tuần. Không ít lần thư viện quá tải, một số học sinh đành xin phép “ông Lạc thư viện” - cách gọi thân thương dành cho ông Nguyễn Văn Lạc - 74 tuổi, người đã dày công kiến tạo cơ ngơi đặc biệt này - cho mượn sách mang về.

Ông Nguyễn Văn Lạc cẩn thận sắp xếp từng cuốn sách xin được lên kệ - ẢNH: PHAN NGỌC

Từng nhiều năm gắn bó với công tác văn hóa, ngày nghỉ hưu, ông Lạc không khỏi day dứt trước cảnh học sinh phải đạp xe cả chục cây số thuê sách về đọc. “Có em phải chắt chiu từng đồng lẻ để thuê truyện tranh cũ, nhiều gia đình chỉ chuyền tay nhau một tờ báo sờn rách. Nhìn cảnh ấy, tôi tự nhủ mình phải làm gì đó” - ông Lạc tâm tình.

Ông mạnh dạn đề xuất với ban cán sự xóm xin sử dụng gian nhà kho cũ trong khuôn viên nhà văn hóa làm nơi đọc sách. Có mặt bằng, ông dốc hết bộ sách cá nhân, rồi mượn thêm từ các thư viện lân cận và dùng tiền tích góp mua thêm sách mới để tạo nguồn tư liệu ban đầu cho thư viện. Tháng 4/2012, thư viện Bắc Sơn 2 chính thức hoạt động và trở thành điểm sinh hoạt văn hóa của cộng đồng.

Từ đó đến nay, đều đặn chiều thứ Tư và Chủ nhật hằng tuần, ông Lạc lại mở cửa, lau dọn, phân loại sách, ghi chép thủ tục mượn trả. Mỗi lần có sách mới, ông lại lên loa thông báo cho mọi người. Với ông, đó không chỉ là công việc mà còn là niềm vui - vui khi thấy hình ảnh những đứa trẻ trưởng thành nhờ sách, bà con tìm thấy tri thức ngay trên quê hương mình.

Không chỉ học trò, nhiều nông dân trong vùng cũng tìm đến thư viện để đọc sách, tham khảo tài liệu hướng dẫn chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi… để áp dụng vào sản xuất. Văn hóa đọc dần bén rễ, lan tỏa thành phong trào chung của cộng đồng.

Để thư viện không ngừng lớn mạnh, ông Lạc kiên trì đi khắp nơi xin sách. Ông tìm đến các nhà hảo tâm, kết nối với những chương trình như “Tủ sách nhân ái”, “Ngôi nhà trí tuệ Việt Nam” để làm phong phú thêm vốn sách. Đến nay, thư viện đã sở hữu gần 7.000 đầu sách đủ thể loại, phục vụ hàng trăm độc giả thường xuyên.

“Ngôi nhà trí tuệ” ở nông thôn

Miệt mài nghiên cứu, đánh giá tính hiệu quả của dự án Đọc sách cùng con mới được triển khai tại thư viện của mình, chị Trần Thúy Nga (40 tuổi, trú xã Nghĩa Đồng, tỉnh Nghệ An) nói: “Sách đã giúp tôi vượt qua bi thương”. Năm 13 tuổi, căn bệnh viêm đa khớp dạng thấp khiến chị phải nghỉ học, gắn bó với giường bệnh và những cơn đau triền miên. Trong những ngày tuyệt vọng, sách trở thành người bạn đồng hành đặc biệt, giúp chị tìm thấy niềm vui, niềm tin và khát vọng cống hiến.

Chị Nga bắt đầu cho thuê sách với giá 200 đồng/quyển, gom góp, tiết kiệm chi tiêu để mua thêm sách mới, biến tủ sách nhỏ của mình thành thư viện miễn phí để ai cũng có cơ hội tiếp cận tri thức.

Phụ huynh đưa con trẻ tới “ngôi nhà trí tuệ” của chị Nga tham gia hoạt động đọc sách cùng con - ẢNH: NGUYỄN CHI

Nhiều năm qua, thư viện của chị đã trở thành điểm hẹn thân thuộc của bao thế hệ học sinh sau giờ học hay vào những ngày cuối tuần. Đến nay, thư viện đã có hàng ngàn đầu sách đủ thể loại, từ sách dành cho thai phụ, trẻ nhỏ… đến sách văn học, khoa học, lịch sử, ngoại ngữ, kỹ năng sống, sức khỏe…

Từ một ý tưởng nhỏ, nay thư viện của chị đã được nâng tầm lên “ngôi nhà trí tuệ Thúy Nga”. Không chỉ đơn thuần là chỗ đọc và mượn sách, “ngôi nhà trí tuệ” nay trở thành không gian sinh hoạt cộng đồng, nơi cha mẹ và con cái cùng nhau nuôi dưỡng thói quen đọc từ hoạt động “cha mẹ đọc sách cùng con” vào sáng thứ Bảy hằng tuần. Những buổi đọc ấy không chỉ là hoạt động văn hóa mà đã trở thành cầu nối yêu thương trong từng gia đình.

Đều đặn mỗi sáng thứ Bảy, căn nhà nhỏ của chị Nga lại ngập tràn tiếng cười. Các cô giáo mầm non tình nguyện đảm nhận vai trò hướng dẫn, kể chuyện, dẫn dắt các em nhỏ bước vào thế giới sách. Cha mẹ ngồi bên con, đọc, lắng nghe, cùng thảo luận về câu chuyện, bài học trong sách. Mỗi người lớn được khuyến khích chia sẻ một câu chuyện, một trải nghiệm nuôi dạy con để cùng nhau học hỏi, truyền cảm hứng.

Phan Ngọc