Giữ không gian Đường sách là bảo vệ vùng lõi di sản

Chợ Nga – không gian thương mại bên trong tòa nhà Viễn thông TPHCM có thể mở cửa hoạt động khi chính thức được cấp phép kinh doanh. Tuy nhiên, việc mua bán cần được tổ chức hài hòa, sắp xếp với không gian văn hóa đọc của Đường sách TPHCM.

Tạm tháo dỡ bảng hiệu “chợ Nga”

Sau khi các chuyên gia văn hóa, các nhà bảo tồn di sản cùng lên tiếng về việc tòa nhà Viễn thông VNPT TPHCM “trổ cửa” hướng ra Đường sách, treo bảng cho thuê và lắp bảng hiệu “chợ Nga”, Sở Văn hóa & Thể thao TPHCM đã có cuộc làm việc với các bên liên quan.

Thông tin từ phía đại diện công ty Viễn thông TPHCM cho biết, chợ Nga hiện nay chưa hoạt động và chỉ được phép kinh doanh khi hoàn tất đầy đủ giấy phép từ cơ quan chức năng. Hiện bảng hiệu chợ Nga đã được tháo dỡ theo yêu cầu của UBND phường Sài Gòn, tránh gây hiểu lầm cho công chúng.

Đường sách TPHCM không chỉ là điểm đến vui chơi mà còn là dấu ấn văn hóa, nằm trong vùng lõi di sản của thành phố - Ảnh: Đường sách TPHCM

Liên quan đến việc này, phía Hội Di sản văn hóa TPHCM cũng vừa gửi công văn lên UBND TPHCM, Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM và Sở Văn hóa & Thể thao TPHCM về việc đề xuất ý kiến về Bảo tồn cảnh quan khu vực trung tâm. Việc mở rộng không gian, cải tạo và sửa chữa, nâng cấp các công trình là nhu cầu tất yếu trong tiến trình phát triển của đô thị.

Tuy nhiên, trong trường hợp này, ngoài việc Đường sách là không gian văn hóa đọc thì khu vực xung quanh còn được xem là “vùng lõi di sản”, với các công trình kiến trúc nghệ thuật được xem là biểu tượng của thành phố: chợ Bến Thành, Nhà hát TPHCM, Bưu điện TPHCM, Tòa nhà 86 Lê Thánh Tôn (Trụ sở UBND TPHCM)...

Hội Di sản TPHCM cũng tổ chức buổi tọa đàm với sự tham gia của các chuyên gia văn hóa, bảo tồn di sản và đi đến kết luận: tòa nhà Bưu điện TPHCM (số 2, công xã Paris) và tòa nhà 125 Hai Bà Trưng - nơi từng là khu vực hậu cần của Bưu điện trung tâm Sài Gòn, được xây dựng từ năm 1932 - vốn là một khối.

Tuy vậy, tòa nhà 125 Hai Bà Trưng hiện không thuộc công trình xếp hạng di tích và đã được cho phép sửa chữa hiện trạng khối nhà A (giáp đường Nguyễn Văn Bình - Hai Bà Trưng) và khối nhà B (giáp đường Hai Bà Trưng -–Nguyễn Du). Riêng việc kinh doanh bên trong tòa nhà, đặc biệt là chợ Nga với các cửa mở hướng ra Đường sách có ảnh hưởng trực tiếp đến không gian văn hóa đọc đã tạo ra nhiều tranh luận trái chiều trong thời gian qua.

Lễ hội Áo dài vừa được tổ chức tại Đường sách TPHCM - Ảnh: Đường sách TPHCM

Bài toán giữa “kinh tế” và “văn hóa”

Tại buổi làm việc với các bên liên quan, ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao TPHCM nhấn mạnh, Đường sách TPHCM là không gian văn hóa đọc, là địa điểm văn hóa - du lịch của thành phố, việc mở rộng không và phát triển kinh doanh xung quanh Đường sách và các không gian khác trong khu vực trung tâm cần phải đảm bảo hài hòa với không gian di sản.

Ông Lê Hoàng – Giám đốc công ty TNHH Đường sách TPHCM cho biết, các cửa từ tòa nhà Viễn thông TPHCM mở ra hướng đường Nguyễn Văn Bình đã luôn được đóng suốt gần 10 năm qua, kể từ khi Đường sách chính thức đi vào hoạt động (tháng 1/2016). Khu vực “trổ cửa” trước giờ là sân chơi dành cho thiếu nhi. Việc khai thác kinh doanh cần được tính toán sao cho hài hòa giữa hoạt động thương mại và hoạt động văn hóa đọc là mong muốn chung của lãnh đạo Sở và các nhà làm văn hóa, nhà làm sách.

Các chuyên gia cho rằng không nên để hoạt động hàng hóa thương mại làm ảnh hưởng đến không gian văn hóa đọc, đặc biệt là khu vực sân chơi cho trẻ nhỏ - Ảnh: Đường sách TPHCM

Việc mở rộng khai thác “kinh tế đêm” cho Đường sách TPHCM lâu nay đặt lên vai các nhà quản lý trăn trở về việc tổ chức như thế nào để đảm bảo giá trị tinh thần của một không gian văn hóa đặc thù như Đường sách TPHCM. Đây không chỉ là điểm đến vui chơi cho bạn đọc và du khách mà còn là địa điểm văn hóa gắn với tri thức, là nơi tôn vinh văn hóa đọc.

Chợ Nga một khi chính thức đi vào hoạt động không chỉ trực tiếp ảnh hưởng đến Đường sách TPHCM mà còn có thể tác động đến cảnh quan văn hóa chung của khu vực thuộc vùng lõi di sản. Bài toán giữa “kinh tế” và “văn hóa” cần được các bên cân nhắc phù hợp. Lựa chọn, quyết định sai lầm nào cũng có thể gây ảnh hưởng đến không gian văn hóa đọc mà Đường sách TPHCM đã tạo dựng được suốt gần 1 thập niên qua.

Lục Diệp