Nhiều người viêm da nặng do loại côn trùng có độc tố cao

Viêm da nặng vì kiến ba khoang

Mặc dù nhiều lần bị kiến ba khoang "cắn", anh T.M.H. (ở TPHCM) đã hết sức cẩn thận quét dọn đồ đạc, hạn chế sử dụng đèn vào buổi tối nhưng lần này, cả vùng da ở mắt, vùng mặt, ngực của anh đều bị sang thương, nhiễm trùng do tiếp xúc với kiến.

Theo anh H., mấy hôm trước anh cảm thấy nóng rát ở vùng da dưới chân mày trái, sau đó vùng da này sưng đỏ, nổi mụn nước li ti nên biết ngay bản thân bị kiến ba khoang "cắn", anh ra tiệm thuốc tây mua thuốc bôi, và chăm sóc vết thương rất cẩn thận.

Tuy nhiên, các mụn nước ngày càng lan rộng, ban đầu chỉ một vệt nhỏ, mụn nước đã lan sang mắt còn lại, rồi tiếp tục lan qua má phải, ngực. Thấy vết thương ngày một nhiều, anh đến Bệnh viện Da Liễu TPHCM thăm khám.

Từ một vết nhỏ ở mắt trái, anh H. bị viêm da cả vùng mắt phải, má và ngực - Ảnh: Phạm An

Không chỉ anh H., người dân sống ở khu vực khu dân cư, nhà cao tầng những ngày qua cũng khổ sở vì kiến ba khoang tấn công. Chị Nguyễn Giang (ở Bình Phú, TPHCM) cho biết, nhà có con nhỏ nên gia đình chị rất cẩn thận, luôn quan sát con nhưng cũng không thể tránh khỏi.

Theo chị Giang, lúc cả nhà thức, sinh hoạt thì không phát hiện kiến, vậy mà ngủ một đêm thức dậy, con trai chị đã bị kiến "cắn" ở bụng. Ban đầu da hơi ửng đỏ, nhưng thấy con ngứa ngáy, gãi nhiều, chị kiểm tra thì bàng hoàng khi mụn nước nổi lên rất nhiều chỉ sau vài tiếng đồng hồ.

Dễ nhầm lẫn với bệnh khác

Trung bình mỗi ngày, Bệnh viện Da liễu TPHCM tiếp nhận và điều trị khoảng 60 đến 80 bệnh nhân viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang.

Bác sĩ CK2 Đoàn Văn Lợi Em - Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh Viện Da Liễu TPHCM cho biết, kiến ba khoang sống chủ yếu ở những vùng ẩm thấp như ruộng lúa, vườn cây, bãi cỏ, bụi rậm, bờ kênh, bãi rác hữu cơ.

Khi trời mưa, đặc biệt là vào mùa gặt lúa, phát quang cỏ,… môi trường sống của chúng bị xáo trộn. Ban đêm, kiến ba khoang bị thu hút mạnh bởi ánh sáng đèn trắng hoặc đèn LED, nên chúng dễ bay vào nhà qua cửa sổ, ban công, hành lang có đèn sáng. Nếu một người vô tình chạm vào, hoặc bị kiến ba khoang bò lên người, da sẽ bị tiếp xúc với độc chất mà chúng tiết ra, và bị viêm da tiếp xúc.

Theo bác sĩ Đoàn Văn Lợi Em, kiến ba khoang không đốt, không cắn nhưng trong dịch cơ thể có chứa độc chất pederin. Đây là một hợp chất có độc tính cao gấp nhiều lần so với nọc rắn hổ mang, nhưng không gây nguy hiểm toàn thân vì chỉ tác động tại chỗ.

Biểu hiện chung của bệnh nhân là trong vài giờ đầu tiếp xúc với kiến, người bệnh thường cảm thấy bỏng rát, châm chích. Sau đó vùng da bị dính độc tố sẽ đỏ lên, sưng nề, nổi mụn nước hoặc bóng nước, thậm chí phồng rộp như bị bỏng nhẹ.

Dù làm nhiều cách, nhưng người dân vẫn khổ sở vì kiến ba khoang bay vào nhà - Ảnh: Phạm An

Đặc trưng của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là người bệnh có thể thấy nhiều vết đỏ rát, mụn nước hoặc bóng nước nối tiếp nhau, thậm chí tạo thành các vệt dài ngoằn ngoèo. Chính vì hình dạng này, người bệnh rất dễ bị nhầm với zona thần kinh (giời leo) hoặc các dạng viêm da tiếp xúc khác, nên nhiều người tự ý ra hiệu thuốc mua thuốc bôi hoặc uống mà không đi khám.

Việc này rất dễ dẫn đến bệnh nhân bị kê nhầm thuốc không phù hợp, khiến tổn thương lan rộng, viêm nặng hơn và lâu lành.

“Một lỗi phổ biến khác cũng thường gặp ở người bệnh là làm theo các mẹo dân gian, chẳng hạn bôi kem đánh răng, dầu gió, thuốc mỡ không rõ nguồn gốc hoặc đắp tỏi. Những cách này không giúp trung hòa độc tố, mà còn làm da bị kích ứng, bỏng rát nhiều hơn, loét da, khiến tổn thương lan rộng, viêm nặng hơn hoặc chậm lành, thậm chí nhiễm trùng, để lại sẹo”, bác sĩ Lợi Em nói.

Vì vậy, khi có biểu hiện bỏng rát hoặc đau nhiều, phồng rộp da, nổi mụn nước, bóng nước, loét da không rõ nguyên nhân, hãy nghi ngờ có khả năng bạn đã tiếp xúc với kiến ba khoang. Hãy giữ vết thương khô ráo, theo dõi tiến triển bệnh, nếu tổn thương lan rộng, đau rát nhiều hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng người bệnh nên đến cơ sở y tế để được khám, hướng dẫn chăm sóc đúng cách thay vì tự xử lý.

Khi phát hiện kiến ba khoang bò trên người, không nên đập hoặc chà xát, mà hãy dùng giấy, vật mềm nhẹ nhàng hất kiến ra, để tránh làm vỡ cơ thể và dính chất độc lên da.

Nếu vô tình đập hoặc chà xát kiến, khiến độc tố dính vào da, cần nhanh chóng rửa sạch vùng da đó dưới vòi nước chảy nhẹ trong vài phút để loại bỏ độc chất, lau khô nhẹ nhàng, có thể chườm mát để giảm cảm giác bỏng rát.

Tránh gãi, hay làm lan dịch kiến sang các vùng da khác gây thêm tổn thương cũng như làm loét da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây bội nhiễm, làm vết thương sưng đỏ, chảy mủ, đau rát và lâu lành hơn, thậm chí để lại sẹo hoặc tăng sắc tố sau viêm. Nếu dịch độc vô tình dính vào mắt, có thể gây viêm kết mạc hoặc viêm giác mạc, với biểu hiện đỏ mắt, đau, chảy nước mắt.

Bác sĩ Lợi Em khuyến cáo, vào mùa mưa, người dân cần hạn chế ngồi làm việc trực tiếp dưới bóng đèn, hay gần cửa sổ, ban công. Khi làm việc ngoài đồng ruộng vào mùa gặt hoặc mùa mưa, nên mặc quần áo dài tay, đội nón, mang khẩu trang và găng tay để tránh tiếp xúc trực tiếp với kiến ba khoang.

Cần nhớ 3 nguyên tắc khi phát hiện kiến ba khoang: không đập, giết trực tiếp kiến bằng tay; nghi ngờ tiếp xúc dịch của kiến hãy đi rửa ngay; nếu tình trạng viêm da tiến triển cần đến bệnh viện khám sớm.

Phạm An