Nghệ sĩ sân khấu không còn ngại thử nghiệm

Tín hiệu vui

Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Giang Mạnh Hà - Phó chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, trưởng ban tổ chức - nhận định, qua 5 kỳ tổ chức (định kỳ 3 năm/lần), ghi nhận sự phát triển của liên hoan khi ở lần thứ sáu này có đến hơn 30 quốc gia gửi tác phẩm tham gia. “Chưa bao giờ chúng ta nhận được nhiều tác phẩm đăng ký dự thi và nhiều đoàn quốc tế mong muốn góp mặt như thế” - NSND Giang Mạnh Hà chia sẻ.

Vở Sơn hà thử nghiệm ở thủ pháp dàn dựng lẫn diễn xuất của diễn viên - ẢNH: NGỌC TUYẾT

Qua quá trình thẩm định, ban tổ chức chọn mời khoảng 20 vở của nước ngoài và 20 vở trong nước dự liên hoan. Nhưng, vì nhiều lý do, một số đoàn xin rút vào phút chót. Hiện tại, chính thức dự thi có 28 đơn vị nghệ thuật trong và ngoài nước với 28 vở diễn, trong đó có 9 tác phẩm nước ngoài từ 8 quốc gia (Trung Quốc, Hàn Quốc, Israel, Mông Cổ, Hà Lan, Uzbekistan, Ba Lan và Nhật Bản).

Đây cũng là lần đầu tiên liên hoan tổ chức mở rộng ở 4 địa phương: TPHCM, TP Hà Nội, Hải Phòng và Ninh Bình. Đạo diễn Nguyên Đạt nhận định, việc để ban giám khảo di chuyển đến các địa phương có đơn vị dự thi thể hiện sự đổi mới tư duy ở công tác tổ chức khi quyết tâm tìm đến khán giả chứ không chỉ người trong nghề tự coi nhau.

Điều này hoàn toàn có cơ sở khi các vở diễn dự thi tại TPHCM - nhạc kịch đương đại Ảo quan (nhà hát kịch Sân Khấu Nhỏ), cải lương Hồn thơ ngọc (nhà hát thể nghiệm Thế Giới Trẻ, Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM), kịch Cơn hồng thủy (Chi hội Sân khấu - Điện ảnh TPHCM), kịch Sơn hà (sân khấu Sen Việt) và kịch Nguyệt Hạ (sân khấu kịch Hồng Vân) - đều nhận sự chú ý từ giới chuyên môn lẫn công chúng. Trong đó, suất diễn ra mắt vở Hồn thơ ngọc vào tháng Chín nhận được nhiều phản hồi tích cực.

Đặc biệt, 5 suất diễn doanh thu vở Ảo quan và cả suất diễn dự thi vào chiều 16/11 đều “cháy vé” cùng hiệu ứng truyền miệng rất tốt. Đây là điều không dễ dàng đối với một tác phẩm thể nghiệm.

Phải đi mới thành đường

Theo NSND Trần Ngọc Giàu - Chủ tịch Hội Sân khấu TPHCM - mọi thứ đều phải bắt đầu từ thói quen, thẩm mỹ sân khấu cũng thế.

Vở Ảo quan diễn mở màn Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm 2025 vào chiều 16/11 - Ảnh: NGỌC TUYẾT

Tuy nhiên, Chủ tịch Hội Sân khấu TPHCM cũng cho rằng xu thế khán giả hiện nay đã khác trước nhiều khi không thụ động tiếp thu mà chủ động tìm hiểu và nắm bắt mọi thứ mình tiếp nhận. “Với sự phát triển của các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội, sự bùng nổ của công nghệ giải trí, khán giả hiện nay tiếp cận nhiều loại hình nghệ thuật cùng các biến thể, sự pha trộn văn hóa, các hình thức từ sớm. Vô hình trung, kiến thức và trình độ thẩm mỹ của họ đủ để tiếp nhận, phân tích và đánh giá những cái mới…” - NSND Trần Ngọc Giàu nhận định và cho rằng đây là thời điểm thích hợp để người làm sân khấu mạnh dạn thử nghiệm cái mới.

Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm lần này là minh chứng rõ ràng nhất khi số lượng tác phẩm dự thi trong nước tăng mạnh, trải đều các loại hình: cải lương, chèo, múa rối, kịch nói, nhạc kịch, kịch hình thể… Theo các chuyên gia, đáng mừng nhất là nếu trước đây, các vở diễn trong nước dự thi cứ theo tiêu chí lạ là được thì lần này, hầu hết đều ý thức được mình tìm tòi điều gì mới mẻ cho sân khấu, xác định được mình thử nghiệm ở thủ pháp biên kịch, thủ pháp dàn dựng, xử lý âm nhạc hay chỉ đạo diễn xuất…

“Có những cái mình thử nghiệm thế giới đã làm nhiều nhưng vẫn còn mới lạ trên sân khấu Việt Nam hoặc lần thử nghiệm này sẽ giúp giải quyết những vấn đề còn tồn tại ở lần thử nghiệm trước… Dù sao, đó cũng đều rất đáng ghi nhận” - đạo diễn Nguyên Đạt chia sẻ.

“Tôi cảm nhận các đạo diễn Việt Nam đều chịu tìm tòi, sáng tạo và có những yếu tố sáng tạo rất nổi bật, rất lạ cho tác phẩm. Nhưng trên nền tảng cuối cùng, đó vẫn phải là một vở diễn thực sự có sức hấp dẫn và có cảm xúc, làm lay động trái tim người xem. Có những phát minh chưa ứng dụng vào thực tiễn nhưng người ta vẫn chấp nhận tốn kém để nghiên cứu. Sân khấu thử nghiệm cũng vậy, thử chưa hẳn đúng và chính xác nhưng có thử mới có được cái mới để trở thành sáng tạo chủ lưu” - NSND Giang Mạnh Hà nhấn mạnh.

Ninh Lộc