Giáo viên và cha mẹ học sinh phải biết dùng AI

Trước hết, chính người lớn cần chủ động tìm hiểu và làm quen với các công cụ AI phổ biến như ChatGPT, Google Gemini, Copilot hay Canva AI. Việc trực tiếp trải nghiệm các công cụ này sẽ giúp phụ huynh và giáo viên nắm bắt được khả năng, giới hạn cũng như rủi ro tiềm ẩn của từng công cụ. Khi hiểu rõ công nghệ vận hành như thế nào, hỗ trợ ra sao, người lớn mới có thể đưa ra những định hướng cụ thể cho trẻ chứ không chỉ khuyên nhủ chung chung. Sự am hiểu này cũng giúp phụ huynh và thầy cô thiết kế những hoạt động học tập phù hợp với từng độ tuổi, giúp trẻ tiếp cận AI một cách chủ động, an toàn và hiệu quả.

Để AI trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho học sinh trong học tập, cần có sự đồng hành, hướng dẫn của giáo viên, phụ huynh - Ảnh: Thu Lê

Thay vì nhắc con “đừng lạm dụng AI”, phụ huynh có thể chủ động tham gia quá trình học tập của con bằng cách cùng con phân tích kết quả do AI cung cấp, cùng con đặt ra những câu hỏi phản biện, đối chiếu với sách giáo khoa hoặc các nguồn tài liệu chính thống khác để kiểm chứng thông tin từ AI. Khi đó, trẻ sẽ học được cách tư duy phản biện, biết kiểm tra độ tin cậy của thông tin và hình thành thái độ học tập chủ động. Quan trọng hơn, sự gần gũi và lắng nghe của cha mẹ trong những khoảnh khắc cùng học ấy giúp trẻ cảm nhận rõ sự thấu hiểu và tôn trọng, từ đó xây dựng mối liên kết tình cảm bền chặt hơn giữa các thế hệ trong gia đình.

Ngoài ra, cha mẹ cũng cần thiết lập “giờ không AI” trong sinh hoạt hằng ngày, chẳng hạn như từ 19 - 21g. Trong khung giờ đó, phụ huynh khuyến khích trẻ đọc sách giấy, viết tay nhật ký, chơi trò chơi sáng tạo hoặc trò chuyện trực tiếp với người thân. Những hoạt động này không chỉ giúp cân bằng thời gian sử dụng công nghệ mà còn giúp trẻ phát triển cảm xúc, kỹ năng xã hội và sự tập trung - những yếu tố mà công nghệ không thể thay thế.

Đối với giáo viên, việc chủ động tích hợp AI vào bài giảng một cách có định hướng là bước đi cần thiết để vừa khai thác lợi ích của công nghệ, vừa giáo dục kỹ năng số cho học sinh. Thay vì cấm đoán tuyệt đối, thầy cô có thể thiết kế những bài tập cho phép học sinh sử dụng AI để tìm ý tưởng, sau đó tự mình viết lại bằng ngôn ngữ và hiểu biết của mình. Việc này không chỉ giúp học sinh học cách tham khảo một cách thông minh mà còn rèn luyện khả năng diễn đạt, phản biện và kiểm soát thông tin. Khi AI được đưa vào lớp học như một phần của quá trình học tập minh bạch và có kiểm soát, học sinh sẽ hình thành thái độ sử dụng công nghệ đúng đắn, coi AI là công cụ hỗ trợ thay vì là phương tiện để trốn tránh nỗ lực cá nhân. Qua việc này, giáo viên cũng có thêm cơ sở để đánh giá năng lực thật sự của từng học sinh trong môi trường học tập hiện đại, linh hoạt và công bằng.

Phụ huynh học sinh và giáo viên không cần phải là chuyên gia công nghệ nhưng phải giữ được tinh thần cởi mở và ham học hỏi. Khi sẵn sàng cập nhật kiến thức mới, không ngần ngại thử nghiệm các công cụ hiện đại, chính người lớn đang làm gương cho trẻ về thái độ học tập suốt đời. Thay vì tạo khoảng cách thế hệ bằng sự dè chừng với công nghệ, cha mẹ và thầy cô có thể trở thành những người bạn đồng hành tin cậy, cùng trẻ khám phá thế giới số một cách an toàn, có định hướng, giúp trẻ nhận ra rằng, giữa một thế giới tràn ngập AI, giá trị con người vẫn không thể thay thế. Để trẻ dùng AI có trách nhiệm, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và chính đứa trẻ. Đừng để công nghệ quyết định thay tương lai con trẻ.

Phạm Hồ Hoàng Điệp - giáo viên Trường quốc tế Canada