“Chúng tôi yêu văn hóa Việt theo cách của mình”

Báo Phụ nữ TPHCM có cuộc trò chuyện với Nguyễn Ngọc Minh Ánh - đại diện dự án - để hiểu hơn về sự lựa chọn và hành trình của nhóm bạn trẻ đã dành nhiều năm để “yêu văn hóa Việt theo cách của riêng mình”.

Muốn hướng đến sứ mệnh bảo tồn, tôn vinh, đổi mới di sản văn hóa Việt Nam
Phóng viên: Nghệ văn thực nghiệm là chuỗi hoạt động khá quy mô. Với hoạt động này, nhóm đặt ra những mục tiêu nào?

Nguyễn Ngọc Minh Ánh: Trong tháng Sáu và Bảy, chuỗi hoạt động Nghệ văn thực nghiệm có chủ đề chính là “Khơi gợi mỹ cảm hội họa Việt Nam”. Chúng tôi sẽ tổ chức 4 buổi tương ứng với các nội dung bao gồm: Cảm - nhìn - thưởng thức; Khai phá từ Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương; Tam kỳ - sự phân hóa đến dòng chảy đương đại; Đấu xảo và thị trường.

Chúng tôi muốn tạo ra các lớp học không chỉ cung cấp kiến thức lý thuyết mà còn mang đến cơ hội thực hành và trải nghiệm thực tế các loại hình văn hóa - nghệ thuật của Việt Nam. Chúng tôi từng có lớp hát bội, đờn ca tài tử, tranh kiếng, bánh trôi nước, tranh gói vải...

Từ khi thành lập Ngày xưa Asia, chúng tôi muốn hướng đến sứ mệnh bảo tồn, tôn vinh và đổi mới di sản văn hóa Việt Nam, thúc đẩy sự kết nối rộng lớn hơn. Chúng tôi hướng đến việc trao quyền cho các nghệ nhân truyền thống, gắn kết cộng đồng thông qua những trao đổi văn hóa ý nghĩa và chia sẻ vẻ đẹp của văn hóa Việt Nam ra thế giới.

* Tại Việt Nam, từng có nhiều nhóm đặt ra sứ mệnh như Ngày xưa Asia và khá đáng tiếc khi không trụ được. Dường như có quá nhiều khó khăn cho hoạt động của các nhóm trẻ?

- Chúng tôi thành lập từ năm 2017 và có khoảng 7 năm hoạt động phi lợi nhuận. Gần đây, nhóm mới chuyển sang doanh nghiệp xã hội, mong muốn có lợi nhuận để 51% số tiền thu về sẽ tiếp tục đầu tư vào các hoạt động của Ngày xưa Asia. Phần còn lại sẽ duy trì hoạt động của nhóm.

Trong quá trình hoạt động, chúng tôi đối mặt với khá nhiều khó khăn. Khó khăn lớn nhất là nguồn nhân lực. Hầu hết các bạn tham gia đều là tình nguyện viên. Điểm thuận lợi là các bạn yêu thích văn hóa Việt và muốn tiếp cận gần hơn với các hoạt động liên quan nghệ thuật nhưng khó khăn là hầu hết thành viên đều có công việc riêng, không thể dành trọn thời gian.

Không gian diễn ra sự kiện mới nhất của Ngày xưa Asia được bài trí khá ấm cúng

* Có phải để đi đường dài, tài chính là yếu tố quyết định?

- Chúng tôi quyết định đổi sang doanh nghiệp xã hội để có những chuỗi hoạt động lâu dài và bền vững hơn. Chúng tôi thu những khoản phí tham gia phù hợp để có thể đầu tư hơn cho các hoạt động, người tham gia sẽ có được trải nghiệm tốt hơn. Nếu không có nguồn thu, việc đi đường dài của nhóm sẽ rất khó dù các khoản thu của chúng tôi khá khiêm tốn, đồng thời giảm giá cho học sinh, sinh viên.

Mong có sự đồng hành để đi xa hơn

* Thời gian qua, xu hướng người trẻ quay về với nghệ thuật truyền thống khá rầm rộ, điều đó có xuất hiện với các hoạt động của Ngày xưa Asia?

- Trước đây, chúng tôi tổ chức những buổi triển lãm về ngày tết Việt Nam thu hút 200-300 bạn tham gia ở nhà sách Hải An (năm 2021 - PV). Ngoài tranh vẽ, chúng tôi còn trưng bày trang phục và những đồ vật liên quan, khơi gợi cảm xúc về các lễ hội truyền thống. Sau những buổi đó, chúng tôi biết có rất nhiều bạn trẻ quan tâm văn hóa và mong muốn có nhiều sự kiện tương tự. Theo quan sát cá nhân, gần đây, tôi thấy có rất nhiều hoạt động về văn hóa truyền thống được tổ chức với quy mô lớn và nội dung sâu sắc.

Còn với Ngày xưa Asia, có lẽ buổi đầu tiên trong chuỗi hoạt động Nghệ văn thực nghiệm là sự kiện cho chúng tôi nhiều bất ngờ nhất. Đó là buổi workshop về làm tranh kiếng vào cuối 2024. Chúng tôi truyền thông cho sự kiện ở mức vừa phải nhưng nhận được sự hưởng ứng lớn từ các bạn trẻ. Để chuẩn bị tốt nhất, chúng tôi chỉ nhận 30 người đăng ký và phải từ chối rất nhiều người muốn tham gia. Các bạn rất hứng thú với việc tự tay thực hiện một bức tranh kiếng và mang tranh về nhà.

* Những hoạt động của nhóm có thể trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo của TPHCM, giúp nhóm tiếp cận gần hơn với thế giới thông qua du khách quốc tế...

- Đã có một số đơn vị liên hệ, hỏi rằng có thể tổ chức những buổi workshop nhỏ như thế để khách du lịch được trải nghiệm gần hơn với nghệ thuật truyền thống của Việt Nam. Chúng tôi xem đây là cơ hội rất lớn của nhóm trên con đường đưa mỹ thuật Việt ra thế giới. Tuy nhiên, chúng tôi cũng cần chuẩn bị để thực sự sẵn sàng. Hiện nhân sự của nhóm còn mỏng, chưa ổn định. Những nghệ nhân lành nghề của các loại hình nghệ thuật thường không ở tại TPHCM. Mỗi lần tổ chức, chúng tôi hỗ trợ toàn bộ chi phí đi lại, ăn ở. Song, thời gian của các cô chú, anh chị nghệ nhân không nhiều nên nếu muốn kết hợp lâu dài với các đơn vị du lịch, chúng tôi cần tính toán thật kỹ.

* Trong thời gian gần, nhóm định hướng hoạt động như thế nào?

- Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện chuỗi Nghệ văn thực nghiệm với đa dạng chủ đề để những người tham gia có cơ hội hiểu hơn về văn hóa, nghệ thuật Việt Nam. Chúng tôi cũng mong có được sự đồng hành từ các tình nguyện viên hoặc các đơn vị có cùng mục tiêu để có thể đi xa hơn. Sẽ còn những thử thách nhưng chúng tôi tin tình yêu văn hóa vẫn luôn tồn tại và nếu đi đúng hướng, làm đúng cách, nhiều giá trị sẽ được trao đi.

* Xin cảm ơn bạn.

Ngày xưa Asia không phải là nhóm duy nhất nỗ lực đưa văn hóa Việt đến gần hơn với người trẻ. Nhiều nhóm cũng có các hoạt động tương tự. Tuy khác nhau về cách làm nhưng không thể phủ nhận việc quảng bá, truyền thông giữ phần khá quan trọng. Một trong những cách giúp các hoạt động được lan tỏa là sự tham gia, đồng hành quảng bá của người nổi tiếng, chuyên gia trong lĩnh vực. Minh Ánh (bìa trái) và các thành viên nhóm chụp ảnh cùng nhà nghiên cứu Lý Đợi và hoạ sĩ Bùi Tiến Tuấn. Ảnh: Nhân vật cung cấp Như với chuỗi Nghệ văn thực nghiệm của Ngày xưa Asia, ngoài nhà nghiên cứu, Giám tuyển Lý Đợi giữ vai trò diễn giả chính, 3 diễn giả khách mời đều là những cá nhân am hiểu sâu như nhà sưu tập, Giám tuyển Phạm Hoàng Việt, Giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Quang San Nguyễn Thiều Kiên, họa sĩ Bùi Tiến Tuấn. Đây đều là những chuyên gia trong lĩnh vực hội họa và trải nghiệm của họ hoàn toàn có thể mang đến những kiến thức quý giá cho người nghe. Chia sẻ với Báo Phụ nữ TPHCM, nhà nghiên cứu Lý Đợi cho biết: “Các bạn trẻ làm việc rất chỉn chu, cố gắng. Điều làm tôi xúc động là dù khối lượng công việc nhiều nhưng các bạn làm việc gần như phi lợi nhuận. Mỗi buổi tham gia, mức phí của sinh viên là 150.000 đồng; với người đã đi làm, mức phí là 250.000 đồng. Theo tôi, đây là số tiền rất nhỏ, không đủ chi phí để hoạt động, thậm chí trả tiền công cho các bạn. Tôi nghĩ, bên cạnh nền nghệ thuật có những nguồn lợi rất lớn, vẫn còn đó những hoạt động nghệ thuật phi lợi nhuận, vì cộng đồng. Trách nhiệm của mọi người, trong đó có tôi, là giúp sức lan tỏa để các bạn cảm thấy không cô đơn và có cảm hứng, động lực để đi tiếp”. Trước đó, ở mùa thứ năm của ngày hội Việt phục Tóc xanh vạt áo (tháng 3/2025), sự kiện có sự tham gia đồng hành của nhiều người nổi tiếng như vợ chồng đạo diễn Victor Vũ - diễn viên Đinh Ngọc Diệp, diễn viên Quốc Anh, hoa hậu Tiểu Vy... Sự giúp sức từ người nổi tiếng tạo điều kiện để hoạt động được lan tỏa nhiều hơn đồng thời cho thấy nhiều nghệ sĩ cũng có những quan tâm nhất định đến các hoạt động văn hóa, hoạt động vì cộng đồng. An Trịnh

Diễm Mi (thực hiện)