Cân nhắc việc thu thuế mua bán vàng

18/09/2025 - 06:18

PNO - Trong Nghị quyết 278 ngày 13/9 về công tác xây dựng pháp luật tháng 9/2025, Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính khi soạn dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), phải quy định thu nhập từ mua bán vàng cũng thuộc đối tượng chịu thuế.

Không thể xem vàng như bất động sản

Ông Nguyễn Văn Dưng - Chủ tịch Hội Mỹ nghệ Kim hoàn Đá quý TPHCM - thông tin, trong cuộc thảo luận mới đây, đại diện các doanh nghiệp (DN) cho rằng, việc đánh thuế thu nhập cá nhân (TNCN) chỉ khả thi với các nhà đầu tư quy mô lớn, không khả thi với phần đông DN và người mua bán vàng.

Tiến sĩ Đinh Thế Hiển - Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng - cho rằng, nếu xem vàng là tài sản thì mua bán vàng là mua bán tài sản. Tuy nhiên, trên thực tế, vàng chưa hẳn là hàng hóa. Khi chuyển nhượng bất động sản, người dân đóng thuế TNCN 2% trị giá chuyển nhượng là vì bất động sản tăng giá theo thời gian nhờ những lợi ích từ sự đầu tư Nhà nước về cơ sở hạ tầng, an ninh trật tự, phát triển đô thị. Mức thuế 2% được xem như sự ghi nhận giá trị mà Nhà nước mang lại, giúp tài sản đó gia tăng giá trị. Nhưng khi vàng nằm trong tay người dân, Nhà nước không có vai trò trực tiếp nào làm tăng giá trị của nó. Thỏi vàng vẫn chỉ là thỏi vàng, không tự sinh lời hay tăng giá nhờ các yếu tố bên ngoài.

Người dân  đang mua vàng  ở tiệm vàng  Mi Hồng, phường  Gia Định, TPHCM
Người dân đang mua vàng ở tiệm vàng Mi Hồng, phường Gia Định, TPHCM

Ở Việt Nam, đối tượng tích trữ vàng chủ yếu là người có thu nhập trung bình, nông dân nghèo. Họ mua vàng bởi không có đủ tiền để mua đất đai, mua vàng để giữ tiền an toàn, dễ dàng bán ra khi cần thiết. Vì vậy, nếu đánh thuế trên giao dịch vàng như với bất động sản là chưa thật sự phù hợp. Nếu có đánh thuế thì mức thuế nên rất thấp.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu - cũng cho rằng, không nên đánh thuế dựa trên tổng giá trị giao dịch vàng bởi số tiền dùng để mua vàng đã là thu nhập chịu thuế. Việc đánh thuế thêm 1 - 2% trên chính số tiền đó là không hợp lý, là “thuế chồng thuế”.

Thu VAT thay vì thu thuế thu nhập cá nhân

Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) - ủng hộ quan điểm xem vàng như một loại hàng hóa thông thường và áp dụng mức thuế giá trị gia tăng (VAT) 10% trên giá trị giao dịch như các mặt hàng thiết yếu khác (rau củ, thịt cá) hay tài sản (ô tô, nhà đất). Sở dĩ như vậy là vì về bản chất, vàng là một loại tài sản có đầy đủ các thuộc tính mua bán, chuyển nhượng và tích trữ; Nhà nước không có bất kỳ chủ trương hay chính sách nào khuyến khích hoạt động mua bán, tích trữ vàng với mục đích đầu cơ; mục tiêu của việc áp thuế là nhằm giảm tình trạng mua bán, tích trữ vàng.

Theo ông, nên áp dụng mức VAT 10% đối với các giao dịch tại các cửa hàng, công ty kinh doanh có đăng ký (nơi họ phải kê khai, xuất hóa đơn và khấu trừ thuế đầu vào, đầu ra theo quy định). Rất khó quản lý các giao dịch trực tiếp giữa cá nhân với nhau. Nguyên tắc cốt lõi là xóa bỏ mọi chế độ ưu đãi thuế đặc thù đối với vàng, đưa vàng trở về đúng vị trí là một loại hàng hóa thông thường và đánh thuế một cách bình thường. Điều này vừa đảm bảo sự công bằng trong chính sách thuế, vừa phục vụ mục tiêu quản lý vĩ mô là hạn chế đầu cơ, tích trữ.

Đánh thuế mua bán vàng chỉ gây khó cho người dân

Việc đánh thuế TNCN trên giao dịch vàng là chưa thực sự phù hợp và cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Người dân chủ yếu mua vàng như một cách “trú ẩn” tài chính chứ không phải để đầu cơ. Phần lớn người dân mua vàng để tích trữ, bảo toàn giá trị tài sản khi kinh tế bất ổn và đồng tiền mất giá chứ không phải để kinh doanh.

Thay vì đánh thuế, giải pháp tốt nhất để hạn chế tình trạng “vàng hóa” là Nhà nước ổn định nền kinh tế vĩ mô, duy trì sức mạnh và giá trị của đồng tiền. Khi lòng tin vào đồng tiền được củng cố, người dân sẽ không đổ xô đi mua vàng. Việc tích trữ vàng chỉ gia tăng khi các kênh đầu tư khác kém hấp dẫn và đồng tiền mất giá. Trên thực tế, việc đánh thuế rất khó thực hiện và không công bằng. Việc đánh thuế trên mức chênh lệch (lãi) là rất khó do người dân có thể đã mua vào từ rất lâu trước đó và không lưu trữ hóa đơn. Còn nếu đánh thuế trực tiếp trên giá trị giao dịch cũng không hợp lý bởi nhiều người bán vàng là do cần giải quyết khó khăn tài chính (lúc này, thuế sẽ trở thành gánh nặng). Hơn nữa, số tiền dùng để mua vàng đã là thu nhập chịu thuế, nên việc đánh thêm thuế là “thuế chồng thuế”.

Tóm lại, hiện nay, việc đánh thuế vào giao dịch vàng không giúp hạn chế đầu cơ mà còn có thể vô tình gây khó khăn thêm cho người dân. Giải pháp tối ưu vẫn là tập trung ổn định kinh tế vĩ mô và giá trị đồng tiền, từ đó xây dựng lòng tin vào đồng tiền.

Tiến sĩ Phan Phương Nam - Phó trưởng khoa Luật thương mại, Trường đại học Luật TPHCM

Thanh Hoa

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI