Cải thiện chiều cao từ bữa ăn, buổi tập ở học đường

Ở tuổi ăn tuổi lớn, học sinh cần được chăm lo dinh dưỡng và giáo dục thể chất đầy đủ, hợp lý để phát triển tốt về chiều cao, sức khỏe thể chất, tinh thần. Do đó, y tế học đường và thể thao học đường cần được hết sức xem trọng.

Bữa ăn học đường cần luật hóa để góp phần phát triển thể chất cho trẻ - ẢNH: THU NGA (chụp tại Trường mầm non Sơn Ca, TP Đà Nẵng)

Chuẩn hóa bữa ăn học đường

Dinh dưỡng học đường là một trong những trụ cột quan trọng để cải thiện tầm vóc người Việt, nhưng đến nay, lĩnh vực này vẫn chưa được luật hóa đầy đủ, dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong việc triển khai giữa các địa phương, giữa các trường.

Theo Bộ Y tế, cả nước có khoảng 26.392 cơ sở giáo dục mầm non và gần 5.000 trường tiểu học tổ chức bữa ăn bán trú cho học sinh. Tuy nhiên, vẫn còn gần 40% cơ sở, trường có bếp ăn tập thể, căn tin chưa đảm bảo các yêu cầu về an toàn thực phẩm hoặc ký hợp đồng với đơn vị chế biến suất ăn sẵn không đạt chuẩn.

Hiện tại, bộ đang chủ trì soạn thảo Luật Phòng bệnh, trong đó có nội dung dinh dưỡng học đường. Việc luật hóa này sẽ chuyển các quy định về dinh dưỡng học đường từ hình thức khuyến nghị sang bắt buộc.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Lê Tấn Dũng cho rằng, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về dinh dưỡng học đường chưa đầy đủ, gây nhiều hạn chế trong việc quản lý, tổ chức và giám sát. Ông đề xuất Quốc hội nghiên cứu, xây dựng Luật Dinh dưỡng hoặc Luật Dinh dưỡng học đường để có cơ sở pháp lý toàn diện, dễ thực thi hơn.

Hiến kế cho việc cải thiện chiều cao của người Việt Nam, tiến sĩ Philipp Rösler - nguyên Phó thủ tướng Đức - cũng cho rằng, Chính phủ Việt Nam cần sớm có chính sách quốc gia về dinh dưỡng học đường, trong đó xác định khẩu phần sữa hằng ngày và mục tiêu phát triển chiều cao theo từng lứa tuổi.

Ở Đức, tiêu chuẩn bữa ăn trường học yêu cầu đa dạng hóa thực phẩm, trong đó bắt buộc phải có 200 - 250g sữa hoặc chế phẩm sữa ít béo. Hiện nay, hơn 20 triệu trẻ em ở 27 quốc gia khối EU đang thụ hưởng chương trình dinh dưỡng học đường với ngân sách hơn 220 triệu euro mỗi năm.

Dự thảo đề án phát triển y tế trường học giai đoạn 2026-2035 vừa được Bộ Y tế soạn thảo và lấy ý kiến cũng đặt mục tiêu rõ ràng về cải thiện dinh dưỡng cho học sinh.

Cụ thể, đến năm 2030, tỉ lệ trường học tổ chức bữa ăn có thực đơn đáp ứng khuyến nghị dinh dưỡng của Bộ Y tế đạt 90% ở khu vực thành phố và 80% ở nông thôn, miền núi; đến năm 2035, tỉ lệ này lần lượt đạt 95%, 85% và có 90 - 95% trường theo dõi, đánh giá tình trạng dinh dưỡng của học sinh, đảm bảo học sinh được quan tâm về sức khỏe, chiều cao, cân nặng theo từng giai đoạn phát triển.

Học sinh một trường liên cấp ở phường Từ Liêm, TP Hà Nội chơi bóng rổ để nâng cao thể chất - ẢNH: BẢO KHANG

Vận động ít nhất 60 phút mỗi ngày

Ngoài dinh dưỡng, vận động là yếu tố then chốt giúp trẻ phát triển chiều cao và thể lực toàn diện. Theo các chuyên gia y tế, việc tập thể dục thường xuyên giúp tiết hoóc môn tăng trưởng, kích thích xương dài ra và giúp cơ thể dẻo dai hơn. Ngược lại, việc thiếu vận động khiến trẻ dễ thừa cân, béo phì, mắc các bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, loãng xương, ảnh hưởng xấu tới giấc ngủ và sức khỏe tinh thần.

Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng (Viện Dinh dưỡng quốc gia, thuộc Bộ Y tế) lưu ý: “Hoóc môn tăng trưởng tiết ra nhiều nhất khi trẻ ngủ sâu vào ban đêm (từ 22g đến 1g), nhưng rất nhiều gia đình để trẻ thức khuya, xem ti vi, nghịch điện thoại, vô tình làm mất cơ hội phát triển chiều cao của trẻ. Trẻ lười vận động sẽ ăn kém, ngủ kém, ảnh hưởng vòng tròn tăng trưởng”.

Ngày 9/9, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 72-NQ/TW về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó đề ra mục tiêu: đến năm 2030, tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh thiếu niên từ 1-18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; phấn đấu đến năm 2045, tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các quốc gia có cùng mức phát triển.

Một trong những nội dung được Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị nhấn mạnh là phải đẩy mạnh giáo dục thể chất trong nhà trường, đưa nội dung giáo dục sức khỏe, dinh dưỡng vào chương trình giáo dục ở các cấp học phù hợp.

Theo Bộ Y tế, hiện tại, nhiều chỉ số về giáo dục thể chất và hoạt động thể thao học đường vẫn còn hạn chế: chỉ có 87,4% trường đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả giáo dục thể chất; số nhà tập, phòng tập giáo dục thể chất đạt 5,6%, sân tập cấp trường đạt 8,2%; cơ sở vật chất, dụng cụ thể dục thể thao còn thiếu và mau hỏng; đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất chưa đủ số lượng và trình độ, đặc biệt là ở các trường mầm non, tiểu học; trên 30% trường tiểu học vẫn thiếu giáo viên giáo dục thể chất đúng chuẩn đào tạo.

Trong dự thảo đề án phát triển y tế trường học giai đoạn 2026-2035, Bộ Y tế nêu mục tiêu đến năm 2030, có 85% trường tổ chức giáo dục thể chất, thể thao cho học sinh theo quy định, 50% học sinh có thời gian hoạt động thể lực ít nhất 60 phút mỗi ngày; đến năm 2035, các chỉ số tương ứng lần lượt là 95% trường và 75% học sinh. Đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo mọi học sinh đều có cơ hội rèn luyện thể lực đều đặn, phát triển tầm vóc và thể lực đồng đều trên toàn quốc.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), học sinh từ 5-17 tuổi cần hoạt động thể lực ít nhất 60 phút mỗi ngày trong cả tuần với cường độ từ trung bình đến cao, bao gồm các hoạt động như chạy nhảy, chơi các môn thể thao, trò chơi, tập thể dục.

Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng - cũng cho rằng, để học sinh phát triển chiều cao, thể lực, trí lực, nhà trường và phụ huynh nên khuyến khích trẻ tăng cường vận động, tham gia các câu lạc bộ thể dục thể thao bên cạnh các tiết giáo dục thể chất chính khóa.

Như Diệp