Biến văn hóa đọc thành hành trình hạnh phúc

Sách "ra đi" là có người muốn đọc

Từ khi đi vào hoạt động (năm 2018), Trường tiểu học - THCS Xanh Tuệ Đức đối mặt thách thức: Làm sao để sách không chỉ là vật trang trí trên kệ? Thầy Phạm Tuấn Đạt - Giám đốc điều hành, người đứng sau nhiều sáng kiến về văn hóa đọc - chia sẻ: “Muốn kéo học sinh đến gần sách, trước hết phải tạo được niềm vui khi đọc. Nhiều người cho rằng thư viện trường không nên có truyện nhưng theo tôi, các em đọc truyện vẫn hơn không đọc gì”.

Bà và cháu trong chương trình “Nhà mình cùng đọc” vào thứ Bảy hằng tuần tại thư viện trường - Nguồn ảnh: X.T.Đ

Thư viện nhà trường là không gian mở, thân thiện. Mỗi lớp có thư viện mini, trong đó có không ít sách do học sinh mang đến. Xe buýt đưa đón học sinh cũng trở thành “thư viện di động”. 15 phút trước giờ ngủ trưa của học sinh bán trú cũng được tận dụng để đọc sách. Đặc biệt, thư viện được vận hành theo mô hình không có thủ thư - học sinh tự quản lý, tự chịu trách nhiệm. Không gian sách ở phòng tuyển sinh cũng thế - mọi người đến đều có thể thoải mái cầm cuốn sách bất kỳ để đọc. Chọn hình thức mở nên khó tránh khỏi mất mát. Song, nhà trường xem việc sách “ra đi” cũng là điều tốt - nghĩa là có người muốn đọc.

Cô Huyền Trang - phụ trách thư viện - được giao nhiệm vụ mỗi tháng bổ sung tối thiểu 10 triệu đồng tiền sách. Dần dần, số sách thất thoát giảm đáng kể nhưng chỉ tiêu mua sách vẫn giữ nguyên để thư viện luôn được làm mới. Sự chân thành đã được đền đáp: từ hệ sinh thái văn hóa đọc trường xây dựng, nhà trường đã 2 lần được tặng sách với khối lượng lớn - 4 tấn và 12 tấn.

Ngay từ khóa học đầu tiên, các em đã được hướng dẫn tổ chức quản lý thư viện lớp ngăn nắp, gọn gàng; được khơi gợi, động viên để chủ động review sách cho toàn trường. Năm học nào trường cũng phát động những cuộc thi nhằm thúc đẩy học sinh đọc sách. Từ giáo viên, nhân viên nhà ăn đến bảo vệ… đều phải đọc sách liên quan công việc và đúc rút bài học cho bản thân. “Mất 2 năm để tạo được văn hóa đọc ở các phòng ban. Để xây dựng hệ sinh thái văn hóa đọc trong toàn trường thì phải mất đến 4 năm” - thầy Phạm Tuấn Đạt chia sẻ.

Những ngày hội ý nghĩa

Ban Văn hóa đọc của từng cấp không ngừng triển khai các dự án: từ xây dựng thư viện, tổ chức chương trình “Nhà mình cùng đọc” vào thứ Bảy hằng tuần (cả trực tiếp và trực tuyến)… đến ngày hội văn hóa đọc quy mô lớn.

Học sinh hào hứng với hoạt động đọc sách truyền cảm hứng tại thư viện. Ảnh: X.T.Đ

Mỗi năm 2 lần, ngày hội văn hóa đọc trở thành điểm hẹn của hàng ngàn người: học sinh, phụ huynh, giáo viên trong và ngoài trường…, đặc biệt là cư dân khu đô thị Thanh Hà (xã Bình Minh, TP Hà Nội). Năm 2024, 2 ngày hội được tổ chức hoành tráng với 3 chương trình song song: Showcase, Văn hóa đọc và Đêm nhạc 0 đồng, tạo nên “Ngày hội lan tỏa điều tử tế”. Không gian ngập tràn sách từ 10 nhà xuất bản; có quầy mua bán, trao đổi sách cũ với giá hấp dẫn; 7 phiên tọa đàm lan tỏa văn hóa đọc… Giáo viên say sưa kể chuyện truyền cảm hứng. Học sinh hào hứng diễn kịch, thuyết trình về quyển sách yêu thích… Đáng nói, hoạt động “Trao sách, trao trí tuệ cho học sinh vùng cao” minh chứng văn hóa đọc không chỉ là nhận mà còn là cho đi.

Với học sinh nội trú, chương trình “Hành trình trang sách mở ra” giúp các em rèn luyện thói quen đọc đều đặn. “Có văn hóa đọc mới có tự học. Có tự học mới có tự chủ. Có tự chủ mới có tự do. Có tự do mới có hạnh phúc” - câu khẩu hiệu của Trường tiểu học - THCS Xanh Tuệ Đức không chỉ là lời nói suông mà là triết lý giáo dục được hiện thực hóa qua từng hoạt động cụ thể.

Văn hóa đọc của trường đã trở thành hệ sinh thái. Nó trở thành thói quen tự nhiên, là niềm vui, là cách để mỗi người nuôi dưỡng đời sống trí tuệ và tìm thấy hạnh phúc. Như những hạt giống được gieo trong lòng đất màu mỡ, văn hóa đọc từ nơi này đang âm thầm vươn rễ, đâm chồi, lan tỏa ra cộng đồng, hứa hẹn một tương lai nơi tri thức và tình yêu thương cùng nở hoa.

Uông Ngọc