Thông tin được Sở Xây dựng TPHCM cho biết trong báo cáo gửi Bộ Xây dựng về tình hình nghiên cứu, đề xuất đầu tư các tuyến đường sắt đô thị trên địa bàn. Theo đó, 5 doanh nghiệp lớn đang quan tâm và đề xuất triển khai 6 tuyến đường sắt theo hình thức PPP hoặc đầu tư trực tiếp, phù hợp chủ trương khuyến khích kinh tế tư nhân tại Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị.
5 tập đoàn lớn đầu tư đường sắt
Theo Sở Xây dựng, 5 doanh nghiệp đã nộp đề xuất hoặc được giao nghiên cứu các tuyến đường sắt đô thị (metro) và đường sắt quốc gia.
Vinspeed (thuộc Vingroup) trình hồ sơ đề xuất đầu tư tuyến đường sắt đô thị Bến Thành - Cần Giờ, kết nối trung tâm TPHCM với khu đô thị lấn biển Cần Giờ. Hồ sơ đã được Hội đồng thẩm định TP xem xét và trình UBND TP chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp thuận nhà đầu tư. Dự kiến khởi công vào ngày 19/12 tới đây.
Tập đoàn Becamex được UBND TP giao nghiên cứu phương án đầu tư tuyến đường sắt quốc gia Bàu Bàng - Cái Mép. Tuyến này có ý nghĩa kết nối logistics giữa Bình Dương và cụm cảng Bà Rịa - Vũng Tàu.
Sovico Group được giao nghiên cứu và đề xuất đầu tư tuyến metro số 4 theo hình thức PPP hoặc đầu tư trực tiếp.
Thaco Group đề xuất đầu tư tuyến metro số 2 (đoạn Bến Thành -Thủ Thiêm) và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành theo hình thức PPP (hợp đồng BT). UBND TPHCM đang xem xét giao Thaco làm nhà đầu tư.
Masterise Group đề xuất nghiên cứu tuyến metro số 3 (đoạn Hiệp Bình Phước - An Hạ) theo hình thức PPP. Thành phố đang thẩm định để xem xét giao Masterise triển khai.
 |
| Tuyến metro số 1 TPHCM đang khai thác hiệu quả - Ảnh: TQ |
Việc mở rộng địa giới hành chính sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu không chỉ giúp TPHCM có quỹ đất rộng hơn mà còn tạo ra một không gian phát triển đô thị, công nghiệp, cảng biển liên kết chặt chẽ. Đây là yếu tố then chốt để thành phố xây dựng mạng lưới đường sắt đô thị hiện đại, liên vùng và có khả năng kết nối trực tiếp các trung tâm dân cư, khu công nghiệp, cảng biển, sân bay trong bán kính hơn 100km.
Không gian đô thị liên thông giúp việc quy hoạch ga ngầm, depot, hành lang kỹ thuật và mô hình TOD trở nên linh hoạt hơn, tránh phân mảnh như trước đây. Chính sự đồng bộ về tầm nhìn và quy hoạch này đã tạo ra môi trường thuận lợi để thu hút doanh nghiệp lớn cùng tham gia phát triển hạ tầng giao thông thông minh và giao thông xanh cho toàn vùng.
 |
| Metro số 1 đã đạt 17 triệu lượt khách - Ảnh: TQ |
Thực tế cho thấy, sau khi metro số 1 đi vào vận hành thương mại đã phát huy hiệu quả trong vận chuyển hành khách, giảm áp lực giao thông và kích hoạt phát triển đô thị dọc tuyến, nhiều tập đoàn tư nhân đã nhìn thấy tiềm năng của hệ thống đường sắt đô thị tại TPHCM. Đơn cử như Vingroup cho biết dự kiến tuyến metro tốc độ cao Bến Thành - Cần Giờ khi khai thác sẽ vận chuyển khoảng 43.000 hành khách/ngày, tương đương gần 16 triệu hành khách/năm.
Theo Sở Xây dựng, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đã đưa vào vận hành thương mại từ tháng 12/2024, sản lượng bình quân 53.440 hành khách/ngày; giờ cao điểm đạt 7.497 hành khách/giờ/hướng; tổng lượt hành khách sử dụng dịch vụ đến nay đạt khoảng 17 triệu lượt hành khách. Tuyến metro số 1 đã phát huy hiệu quả đầu tư, hình thành loại hình giao thông công cộng khối lượng lớn, xanh, sạch, hiện đại, phục vụ nhu cầu đi lại của người dân và du khách.
Ưu tiên đẩy nhanh 3 tuyến metro kết nối sân bay Long Thành
Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, UBND TPHCM đã kiến nghị Thủ tướng ưu tiên đẩy nhanh các tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương và Bến Thành - Thủ Thiêm), tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, tuyến metro số 6 kết nối sân bay Tân Sơn Nhất - Long Thành.
Trước đó, Thủ tướng đã phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030 (tầm nhìn 2050), trong đó loại tuyến Thủ Thiêm - Long Thành khỏi mạng lưới đường sắt quốc gia và chuyển thành tuyến đường sắt đô thị, giao TPHCM và Đồng Nai cập nhật vào quy hoạch địa phương.
 |
| Tuyến metro Thủ Thiêm - Long Thành sẽ giám gánh nặng cho cao tốc TPHCM - Long Thành - Ảnh: TQ |
2 địa phương đang phối hợp để thống nhất giao TPHCM làm cơ quan thẩm quyền triển khai, đồng thời xem xét giao tập đoàn Thaco nghiên cứu hai tuyến metro Bến Thành - Thủ Thiêm và Thủ Thiêm - Long Thành theo hình thức PPP, dự kiến hoàn thành nghiên cứu trong năm 2030.
Sở Xây dựng cho biết, theo quy hoạch mới được phê duyệt, mạng lưới đường sắt đô thị toàn vùng TPHCM (sau sáp nhập) có tổng chiều dài khoảng 1.012km. Trong đó, TPHCM (trước sáp nhập) 12 tuyến, dài 582km; Bình Dương 12 tuyến, dài 305km; Bà Rịa - Vũng Tàu: 3 tuyến, dài 125km.
Hiện TPHCM đang rà soát điều chỉnh Quy hoạch chung đến năm 2040 (tầm nhìn 2060), trong đó tập trung xác định lại toàn bộ hệ thống đường sắt đô thị, vị trí depot, nhà ga, không gian TOD, không gian ngầm… phù hợp với mô hình vùng đô thị mở rộng khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Việc nhiều tập đoàn lớn cùng quan tâm đầu tư cho thấy sức hút của các dự án hạ tầng chiến lược, đồng thời mở ra kỳ vọng thúc đẩy mạnh mẽ quá trình phát triển mạng lưới metro, đây là yếu tố then chốt giảm ùn tắc, tạo động lực phát triển kinh tế - đô thị cho TPHCM trong giai đoạn mới.
Tứ Quý