Từ chiếc máy vò chè “tự vẽ” đến "đầu tự dẫn" tên lửa - kết tinh của tinh thần lao động, sáng tạo

Nhà sáng chế Vũ Hữu Lê giao lưu tại Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI - ảnh: Lâm Hiền

Mua sắt vụn, âm thầm chế tạo máy giá rẻ cho bà con

Dáng đi vẫn còn nhanh nhẹn, bàn tay ôm theo bản thiết kế chiếc máy vò chè đầu tiên mà mình tự vẽ - ở tuổi hơn 90, “nhà sáng chế của nông dân” Vũ Hữu Lê bước lên sân khấu Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI với vẻ khỏe khoắn, rạng rỡ.

Ông kể lại, năm 19 tuổi tham gia lớp học cầu đường để phục vụ kháng chiến. Hòa bình lập lại, ông chuyển sang làm kinh tế, năm 1963 ông được tặng Huân chương Lao động hạng Ba, sau đó được cử sang Liên Xô học cơ khí. Trở về nước với tấm bằng đỏ, ông làm giám đốc nhà máy cơ khí tỉnh với 600 công nhân suốt 18 năm, chế tạo nhiều thiết bị phục vụ sản xuất.

Đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, ông Vũ Hữu Lê xin nghỉ hưu sớm 4 năm. Ông đi mua sắt vụn, âm thầm mày mò chế tạo máy. Bản vẽ ông cầm hôm nay chính là chiếc máy vò chè “liên ô” đầu tiên do mình tự thiết kế. Trên thị trường, máy loại này của Liên Xô có giá tới 300 - 400 triệu đồng khiến bà con khó khăn trong việc tiếp cận. Vì vậy, ông đau đáu làm sao để có thể sản xuất ra với chi phí thấp nhất, phục vụ cho bà con.

Và chính từ nỗi trăn trở đó, máy vò chè “made in Vietnam” do ông Vũ Hữu Lê sáng chế đã có mặt trên thị trường. Chỉ với 32 triệu đồng, rẻ bằng 1/10 do với máy ngoại nhập, trong vài năm đầu, sản phẩm này đã tiêu thụ được 500 chiếc. Nhà sáng chế chia sẻ, ông xuất thân từ gia đình nông dân nghèo, từng cày bừa vất vả, do đó, ông luôn mong muốn có thể giúp đỡ, hỗ trợ bà con nông dân. Đó là lý do, các sáng chế của ông luôn xoay quanh phục vụ bà con.

Để có máy giá rẻ, ông chỉ giữ lợi nhuận từ 3 - 5%, “lấy vừa đủ để giúp đỡ bà con đỡ nhọc nhằn”.

Điều giữ bản thân bền bỉ đến hôm nay, theo ông Vũ Hữu Lê, nằm ở cả vật chất lẫn tinh thần. Ông sống giản dị trong sinh hoạt, còn tinh thần thì luôn được Đảng, Nhà nước, địa phương và bà con động viên. Những lúc lũ lụt làm hỏng máy móc, ông từng “ngồi khóc với thiết bị”. Nhưng chỉ 7 ngày sau, nhờ mọi người hỗ trợ, ông lại dựng dậy xưởng, ưu tiên làm ngay những thứ cần thiết nhất để giúp bà con chống lụt.

“Làm hết việc, không hết giờ”

Trung tá Nguyễn Mạnh Linh, người đứng sau nhiều thiết bị công nghệ quốc phòng hiện đại - Ảnh: Thịnh Hồ

Ở gian trưng bày của Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, những thành tựu mới của khoa học - công nghệ quốc phòng hiện lên rõ nét: “đầu tự dẫn” tên lửa do người Việt tự nghiên cứu, chế tạo; bên cạnh là các mẫu máy bay không người lái sản xuất trong nước, từ UAV trinh sát, UAV đa năng đến UAV chiến đấu cảm tử... Cùng với đó, hệ thống công nghệ chế áp UAV cũng ra đời để bám bắt và vô hiệu hóa UAV đối phương.

Đằng sau những thiết bị, công nghệ hiện đại ấy là những con người miệt mài lao động sáng tạo. Trong số đó có trung tá Nguyễn Mạnh Linh (Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel - Tập đoàn Viễn thông Quân đội).

Trên sân khấu giao lưu tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc, trung tá Nguyễn Mạnh Linh chia sẻ, tập đoàn được giao nhiệm vụ nghiên cứu, chế tạo các sản phẩm thông tin quân sự và khí tài tác chiến điện tử công nghệ cao. Đây là “nhiệm vụ quan trọng và đầy thách thức”.

Quá trình thực hiện các nhiệm vụ trên, anh cùng các cộng sự trải qua khó khăn, phải tiếp cận các công nghệ hiện đại mà chỉ ít nước làm chủ, phạm vi nhiệm vụ trải dài từ thiết bị cầm tay đến khí tài gắn trên xe, tàu và các trạm cố định... trong khi thời gian triển khai rút ngắn một nửa so với kế hoạch ban đầu.

Trước áp lực đó, tập thể quyết tâm bám mục tiêu, thống nhất cách làm: xây dựng nền tảng công nghệ dùng chung; ứng dụng công cụ nghiên cứu hiện đại giúp quá trình nghiên cứu, triển khai song song; liên tục cập nhật công nghệ mới, tối ưu thuật toán và quy trình.

“Chúng tôi làm việc với tinh thần người lính, làm hết việc chứ không hết giờ” - trung tá Linh nói.

Nhờ quyết tâm và kỷ luật, nhiệm vụ hoàn thành, sản phẩm đã đưa vào trang bị trong quân đội. Một số công nghệ lõi, có tính lưỡng dụng, được bảo hộ bằng sáng chế độc quyền ở Việt Nam và quốc tế.

Câu chuyện của trung tá Nguyễn Mạnh Linh đã minh chứng cho phẩm chất của những người lính cụ Hồ trong thời đại mới.

Minh Quang