TPHCM cấp bách đào tạo gần 500 nhân sự để vận hành các tuyến metro

UBND TPHCM vừa ban hành đề án đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho mạng lưới đường sắt đô thị giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn 2050.

Theo đó, thực trạng nhân lực phục vụ lĩnh vực metro hiện bộc lộ nhiều hạn chế, trở thành rào cản lớn trong quá trình triển khai và vận hành hệ thống đường sắt đô thị.

Tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên đã đưa vào khai thác - Ảnh: TQ

Hiện nay, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tham gia quản lý nhà nước và quản lý dự án metro chủ yếu được điều động kiêm nhiệm từ các lĩnh vực giao thông, xây dựng, quy hoạch đô thị, cơ khí, điện - điện tử. Do chưa được đào tạo bài bản về đặc thù metro, họ gặp nhiều khó khăn trong điều phối kỹ thuật giữa các chuyên ngành, thẩm định hồ sơ, kiểm soát yêu cầu công nghệ và tham mưu cơ chế chính sách. Đồng thời, TPHCM cũng chưa có hệ thống thống kê tập trung về nhân lực, khiến việc đánh giá, lập kế hoạch đào tạo và phân bổ nguồn lực còn thiếu chính xác.

Về chất lượng, đội ngũ nhân sự metro hiện chưa có chuyên môn sâu về thiết kế, thi công, vận hành hay bảo trì hệ thống đường sắt đô thị. Nhiều vị trí vẫn phụ thuộc vào chuyên gia nước ngoài, từ quản lý, vận hành đến bảo trì, làm chậm quá trình tiếp nhận và làm chủ công nghệ. Các tiêu chuẩn quốc tế như UITP, UIC, IRSE hầu như chưa được áp dụng trong đào tạo, trong khi các chương trình trong nước còn nặng lý thuyết, thiếu thực hành và mô phỏng vận hành trên thiết bị hiện đại.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, khi nhiều tuyến metro được thúc đẩy mạnh mẽ, nhu cầu về đội ngũ chuyên trách có năng lực liên ngành, am hiểu kỹ thuật, pháp lý metro sẽ tăng cao. Tuy nhiên, nguồn nhân lực hiện nay chưa đáp ứng cả về số lượng lẫn trình độ, đặc biệt ở các vị trí chuyên môn sâu như điều phối kỹ thuật, kiểm soát an toàn, đánh giá rủi ro, theo dõi tiến độ và tích hợp công nghệ. Nếu không được bổ sung kịp thời, nguy cơ chậm tiến độ dự án, phụ thuộc kéo dài vào tư vấn quốc tế và giảm hiệu quả đầu tư là điều khó tránh khỏi.

Ngoài ra, công tác đào tạo nhân lực metro cũng còn nhiều bất cập. Số cơ sở đào tạo chuyên ngành đường sắt đô thị còn ít, quy mô nhỏ. Chưa có chiến lược phát triển nhân lực đồng bộ, chưa gắn kết chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, trường đại học, đơn vị thi công và đơn vị vận hành. Hệ thống chứng chỉ theo tiêu chuẩn quốc tế chưa được tích hợp, khiến việc công nhận năng lực và hội nhập quốc tế còn hạn chế.

Trước thực tế đó, TPHCM cần sớm xây dựng chiến lược đào tạo bài bản cho từng nhóm nhân lực từ nay đến năm 2045 gồm khối quản lý nhà nước (quy hoạch, giám sát, kiểm soát tài chính, rủi ro) khoảng 60 người; khối quản lý dự án (lập kế hoạch, quản lý chất lượng, chuyển giao công nghệ), tư vấn thiết kế, giám sát (hạ tầng metro, cơ điện, tín hiệu, BIM/GIS) khoảng 400 người; khối thi công (kỹ thuật tiên tiến, an toàn lao động) và đội ngũ vận hành, khai thác (vận hành, bảo trì theo tiêu chuẩn quốc tế) hơn 60.000 người.

Theo UBND TPHCM, mục tiêu hướng đến là hình thành lực lượng nhân sự chất lượng cao, đủ khả năng làm chủ công nghệ và giảm phụ thuộc nước ngoài; phát triển đội ngũ am hiểu quy hoạch đô thị gắn với metro, đặc biệt theo mô hình TOD; chuẩn hóa chương trình đào tạo theo UITP, UIC, IRSE; ứng dụng BIM, GIS, AI trong giảng dạy; đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế với Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Pháp…

Việc hoàn thiện chiến lược đào tạo và phát triển nguồn nhân lực không chỉ giúp TPHCM rút ngắn thời gian làm chủ công nghệ metro mà còn là điều kiện tiên quyết để vận hành một hệ thống đường sắt đô thị an toàn, đồng bộ, hiện đại, hướng tới xây dựng đô thị thông minh và bền vững trong tương lai.

Tứ Quý