Thuốc và thực phẩm giả tồn tại do quản lý chồng chéo

22/08/2025 - 06:44

PNO - Thị trường dược phẩm, thực phẩm là mảnh đất màu mỡ cho những kẻ bất lương bán hàng giả, thu lợi lớn. Sự chồng chéo trong quản lý khiến người dân vẫn phải đối mặt với nguy cơ mất tiền, mất sức khỏe, mất niềm tin.

Bộ trưởng  Bộ Y tế  Đào Hồng Lan  dự báo, tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả  còn gia tăng  do nhiều nguyên nhân, trong đó có  sự phát triển của thương mại điện tử - ẢNH: PHẠM THẮNG
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan dự báo, tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả còn gia tăng do nhiều nguyên nhân, trong đó có sự phát triển của thương mại điện tử - Ảnh: Phạm Thắng

Tỉ lệ thuốc giả bán qua mạng có thể lên tới 50%

Sáng 21/8, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội chủ trì, phối hợp cùng Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội tổ chức phiên giải trình về việc thực hiện chính sách, pháp luật phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, hằng năm, ngành chức năng của Việt Nam lấy khoảng 38.000 mẫu thuốc từ các cơ sở để xét nghiệm. Kết quả là, tỉ lệ thuốc giả, thuốc không đạt chất lượng giảm mạnh, từ mức 10% (năm 1990-1991) xuống dưới 2% trong những năm gần đây. Đáng chú ý, thuốc giả chủ yếu xuất hiện ở kênh bán lẻ và kênh thương mại điện tử; chưa phát hiện thuốc giả ở các cơ sở khám, chữa bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan dẫn nhận định của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cho rằng “không có quốc gia nào miễn nhiễm với vấn nạn thuốc giả”. Theo ước tính của WHO, 10% thuốc ở các nước có thu nhập thấp và trung bình là kém chất lượng hoặc giả mạo. Với thuốc bán qua mạng, tỉ lệ thuốc giả, kém chất lượng có thể lên tới 50%.

Luật Dược của Việt Nam quy định, mọi lô vắc xin và sinh phẩm đều phải được Viện Kiểm nghiệm vắc xin và sinh phẩm quốc gia kiểm tra, nếu đạt yêu cầu mới được cấp giấy chứng nhận xuất xưởng. Các loại thuốc khác cũng buộc phải đạt mọi tiêu chuẩn mới được đưa ra thị trường. Trong quá trình lưu thông, thuốc sẽ được cơ quan quản lý lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra.

Tuy nhiên, trước sự phát triển mạnh của thương mại điện tử, Bộ trưởng Đào Hồng Lan dự báo, thuốc giả, thực phẩm giả có xu hướng gia tăng. Thị trường dược phẩm Việt Nam đạt giá trị khoảng 7-10 tỉ USD, là “mảnh đất màu mỡ” để kinh doanh. Do đó, cần tăng cường quản lý chất lượng từ khâu sản xuất, lưu thông, phân phối đến bán lẻ. Đặc biệt, phải coi các đối tượng bán thuốc, thực phẩm chức năng trên mạng và sàn thương mại điện tử là nhóm nguy cơ cao để tập trung giải pháp.

Thời gian qua, Chính phủ đã quyết liệt xử lý thuốc giả, thực phẩm giả, công an đã triệt phá nhiều đường dây lớn. Tuy nhiên, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân - Thứ trưởng Bộ Công Thương - nhận định, với lợi nhuận khổng lồ từ thuốc giả, thực phẩm giả, vi phạm vẫn sẽ xảy ra. Theo ông, biện pháp chế tài đã có nhưng cần cân nhắc bổ sung cho phù hợp thực tiễn hơn. “Quan trọng nhất là phải có cơ chế phát hiện và xử lý nhanh, xử lý nghiêm, không để gây hậu quả đến sức khỏe và niềm tin của nhân dân” - ông nói.

Nghi sữa giả mà không biết báo cho ai

Cầm trên tay hộp sữa non được quảng cáo là “nguyên liệu nhập khẩu từ Mỹ”, ông Tạ Văn Hạ - Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội - nhận xét, sản phẩm này có bao bì đẹp, có dán tem chống hàng giả và mã QR, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua được. Tuy nhiên, ông nghi ngờ đây là hàng giả bởi khi quét mã vạch thì không hiển thị thông tin, gọi điện đến nhà sản xuất, phân phối cũng không được.

Từ thực tế đó, ông đặt vấn đề, sữa giả liên quan đến nhiều cơ quan, gồm các bộ Công thương, Y tế, Công an, Khoa học và Công nghệ, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (ban 389), UBND các địa phương. “Nếu sản phẩm này là giả thì cơ quan nào chịu trách nhiệm trước nhân dân?” - ông nêu thắc mắc.

Nhiều đại biểu dự phiên giải trình đồng tình rằng, có sự chồng chéo trong quản lý thuốc, thực phẩm, khiến quyền lợi người dân chưa được bảo vệ đầy đủ. Đại biểu Trần Kim Yến (TPHCM) cho rằng, còn tình trạng “1 sản phẩm, 3 bộ quản lý”. Bà nói: “Không thể để tình trạng “đá qua, đá lại” làm xói mòn niềm tin của người dân”. Bà cũng lưu ý, ở cấp xã còn thiếu cán bộ có năng lực chuyên môn về an toàn thực phẩm, nên cần xem xét bổ sung.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Đào Hồng Lan thông tin, Bộ Y tế đã nhận được đề nghị của Bộ Nội vụ về việc tham mưu cơ chế phù hợp trong phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả. Trên cơ sở đó, Bộ Y tế sẽ báo cáo Chính phủ để có một đầu mối chịu trách nhiệm. Bà khẳng định, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công an trong công tác phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội - phản ánh, người tiêu dùng thiếu công cụ để kiểm tra tính xác thực của thuốc khi mua, nhất là trong bối cảnh thuốc giả được làm ngày càng tinh vi. Ông đề nghị Bộ Y tế nghiên cứu giải pháp phát triển ứng dụng (app), hệ thống truy vấn để giúp người dân kiểm tra nguồn gốc, tính hợp pháp của thuốc trước khi mua.

Đại biểu Tạ Văn Hạ cũng băn khoăn về quy trình kiểm tra, kiểm soát mã QR và tem chống hàng giả bởi trên thực tế, tem, nhãn đang được bán bừa, dán bậy.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo về việc xây dựng cơ sở dữ liệu và các giải pháp truy xuất nguồn gốc hàng hóa, đặc biệt là thuốc, thực phẩm. Bộ Y tế đang cập nhật thông tin thuốc giả trên website của bộ, của Cục Quản lý dược, đồng thời ứng dụng hệ thống cảnh báo sớm, tăng cường truyền thông để hỗ trợ người dân nắm bắt thông tin.

“Chúng tôi khuyến cáo người dân mua thuốc theo đơn và mua ở cơ sở uy tín như nhà thuốc bệnh viện, các nhà thuốc được cấp phép” - bà nói.

Đề xuất tăng mức xử phạt với quảng cáo vi phạm

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo vừa được Quốc hội khóa XV thông qua, trong đó có điều khoản riêng quy định về nội dung quảng cáo trên môi trường số, nêu rất rõ trách nhiệm của người quảng cáo.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận thức rõ rằng, quản lý quảng cáo là công cụ để ngăn chặn việc phát tán thuốc giả, thực phẩm giả từ sớm, từ xa. Nếu quản lý tốt, sẽ khôi phục được môi trường thông tin lành mạnh và niềm tin của công chúng khi mua hàng hóa trên các kênh chính thống.

Thời gian qua, bộ đã tăng cường quản lý trên nhiều khía cạnh, từ ban hành văn bản pháp luật tới đa dạng hóa các phương thức truyền thông để phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả. Tới đây, khi Chính phủ xây dựng và ban hành nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, bộ sẽ tham mưu theo hướng tăng nặng mức xử phạt.

Ông PHAN TÂM - Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Phát hiện sớm, xử lý nhanh và nghiêm

Trong đấu tranh chống thuốc giả, thực phẩm giả, cần phát hiện nhanh, xử lý nhanh và xử lý nghiêm. Đây là 3 nội dung rất quan trọng. Để hiện tượng sản xuất thuốc giả, thực phẩm giả kéo dài là thất bại. Các vụ việc vừa qua đều được phát hiện sớm, nhanh, như vụ kẹo Kera chỉ quảng cáo 2 phiên, bán được 17 tỉ đồng.

Trước đây, chúng ta chủ yếu tập trung đấu tranh với hành vi làm giả sản phẩm của doanh nghiệp khác. Bây giờ, hàng giả được nhà sản xuất công bố, sản xuất hàng loạt, doanh số rất lớn, lợi nhuận rất lớn. Như trong vụ sữa Hiup, giá thành sản phẩm chỉ khoảng 85.000-100.000 đồng nhưng khi bán ra thị trường, đã khuyến mãi mà giá vẫn 600.000-800.000 đồng.

Như vậy, đây là hành vi lợi dụng quy định, chính sách tự công bố để sản xuất hàng giả công khai, thu lợi lớn. Với các vụ việc này, ngoài doanh nghiệp sản xuất, đối tượng cầm đầu, cần xử lý nghiêm tất cả những người nhận hối lộ, bao che, tiếp tay cho sản phẩm giả.

Bộ công an đã tổng rà soát, nhận diện được 15 nhóm ngành nghề liên quan đến việc sản xuất thực phẩm cung cấp cho con người, trong đó xác định lĩnh vực nào thường bị lợi dụng, thường có những vi phạm. Bộ đề xuất một số nhóm giải pháp gồm hoàn thiện chính sách pháp luật; tăng cường, hoàn thiện kỹ thuật và công nghệ thông tin; thông tin, tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân…

Đại tá NGUYỄN CÔNG KHÔI - Phó cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an

Như Diệp

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI