Thấy gì từ cơn sốt dừa ở đồng bằng sông Cửu Long?

Giá tăng, nhà máy đói nguyên liệu

Nhiều năm trồng dừa, chưa bao giờ gia đình bà Luyện Thị Lệ (ấp Phú Đức, xã Bình Phú, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh) vui như hiện nay. Vườn dừa của bà rộng hơn 14 công (1 công = 1.000m²), tháng này thu hoạch khoảng 1.800 trái dừa khô, được thương lái thu mua bình quân từ 210.000-230.000 đồng/chục (12 trái). Đây là mức giá cao nhất từ trước đến nay, giúp bà thu lợi nhuận hơn 30 triệu đồng. Các năm trước, mỗi tháng, bà chỉ lời cao nhất khoảng 10 triệu đồng.

Ông Trần Văn Hùng - ở xã Thới Thạnh, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre - tâm sự: “Mấy tháng trước, khi giá dừa nguyên liệu vọt lên 150.000 rồi 180.000 đồng/chục, bà con đã mừng lắm rồi, không ngờ giá dừa tiếp tục tăng lên 230.000 đồng/chục. Không ai nghĩ trồng dừa mà lời to như vầy”. Nông dân trồng dừa ở các tỉnh Tiền Giang, Vĩnh Long cũng có chung niềm vui tương tự.

Dừa trái ở tỉnh Bến Tre có giá trên 200.000 đồng/chục giúp người trồng dừa thu lợi nhuận cao ẢNH: HUỲNH LỢI

Do thương lái mua dừa với giá cao và chịu khó vào tận vườn nên đã gom được lượng lớn dừa trong dân. Ông Trần Quốc Ửng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã Nông nghiệp Thới Thạnh, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre - than: “Nhiều nhà máy chế biến các sản phẩm từ dừa không mua đủ dừa nguyên liệu dù giá rất cao. Hợp tác xã của chúng tôi tháng rồi chỉ gom được hơn 160.000 trái dừa để cung ứng cho nhà máy, còn tháng Năm này dự kiến chỉ mua được khoảng 110.000 trái trở lại”.

Theo ông Ngô Hữu Sự - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Thương mại Dịch vụ Vạn Hưng, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh - hợp tác xã đã cố thu mua dừa khô ở nhiều nơi trong tỉnh Trà Vinh, mua sang cả tỉnh Vĩnh Long nhưng chỉ gom được hơn 90.000 trái mỗi tuần, quá ít so với lượng dừa được các doanh nghiệp đặt hàng.

Ông Trần Văn Đức - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư dừa Bến Tre (Beinco) - cho hay, do giá dừa nguyên liệu quá cao, nguồn hàng lại thiếu trầm trọng nên hàng loạt nhà máy chế biến các sản phẩm từ dừa ở đồng bằng sông Cửu Long thiếu dừa nguyên liệu, có nhà máy chỉ hoạt động 20% công suất và chưa dám ký đơn hàng mới với đối tác. Một số nhà máy đành phải nhập dừa nguyên liệu từ Indonesia để chế biến, chấp nhận tốn chi phí vận chuyển.

Chế biến mật hoa dừa hữu cơ ở Công ty TNHH Trà Vinh FARM (Sokfarm), huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh

Nỗi lo “chảy máu” nguyên liệu thô

Ông Cao Bá Đăng Khoa - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam - lưu ý, hiện nay, không chỉ giá dừa nguyên liệu trong nước lên cơn sốt mà giá dừa ở các nước châu Á cũng tăng rất cao. Theo ông, giá dừa trái cao là do đang nghịch vụ, sản lượng dừa chưa nhiều, năng suất lại thấp do biến đổi khí hậu. Đặc biệt, hầu hết các nước trồng dừa nhiều đều bị mất mùa trong khi nhu cầu tiêu thụ lại tăng, khiến cung thấp hơn cầu.

Ông cho rằng, từ tháng Tám, tháng Chín trở đi, dừa vào mùa thu hoạch chính, lượng trái sẽ nhiều nhưng sức tiêu thụ chậm lại do tiết trời chuyển sang mát mẻ, giá dừa sẽ giảm. Do vậy, các ngành chức năng, nhà khoa học cần nghiên cứu phương án canh tác hợp lý để dừa ra trái đều quanh năm, giải quyết tình trạng lúc thừa, lúc thiếu nguyên liệu.

Cảnh báo về tình trạng “chảy máu” nguyên liệu dừa thô ra nước ngoài, ông Trần Văn Đức cho biết, hiện có hàng chục nhà máy sơ chế dừa của các doanh nghiệp nước ngoài đặt ở đồng bằng sông Cửu Long. Họ chuyên thu mua dừa nguyên liệu về, sản xuất nước dừa cấp đông, nước cốt dừa cấp đông rồi đưa ra nước ngoài tiêu thụ, bởi họ hưởng thuế suất 0%.

Ông nói: “Các doanh nghiệp này không đầu tư vùng nguyên liệu, không bao tiêu đầu ra cho nông dân lâu dài nhưng sẵn sàng thu mua dừa với giá cao khiến các nhà máy chế biến sâu trong nước lao đao. Các doanh nghiệp dừa ở tỉnh Bến Tre đã nhiều lần kiến nghị ngành chức năng hạn chế xuất khẩu nguyên liệu dạng thô nhưng đến nay, chưa có chuyển biến gì. Hiện có 40 - 50% nguyên liệu dừa thô của Bến Tre chạy ra nước ngoài” .

Theo ông, tỉnh Bến Tre có hàng trăm doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh dừa các loại. Các doanh nghiệp này đã đầu tư công nghệ, chế biến sâu sản phẩm dừa, tạo ra hơn 200 sản phẩm từ dừa phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Chế biến sâu trái dừa là hướng đi bền vững, nâng cao giá trị cây dừa. Cơn sốt dừa hiện tại cũng đặt ra vấn đề quy hoạch hướng phát triển cho cây dừa nói riêng, nông sản nói chung.

Một cơ sở ở tỉnh Bến Tre thu mua dừa nguyên liệu để chế biến sản phẩm xuất khẩu

Huỳnh Lợi