Đề xuất người bán vàng phải chịu thuế 10%

Cơ sở từ kinh nghiệm quốc tế

Theo VAFI, nhiều quốc gia trên thế giới xem vàng là hàng hóa đặc biệt, không khuyến khích đầu tư và áp mức thuế cao hơn so với hàng hóa thông thường. Các nước này thực thi những chính sách mạnh mẽ nhằm ngăn chặn tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế, qua đó ổn định tỷ giá, bảo vệ đồng nội tệ và dẫn dắt dòng vốn nhàn rỗi chảy vào hệ thống ngân hàng cùng thị trường chứng khoán. Nhờ vậy, doanh nghiệp, người dân và toàn bộ nền kinh tế được hưởng lợi từ môi trường cho vay với lãi suất thấp.

Các hình thức thuế trực tiếp và gián tiếp thường được áp dụng cho giao dịch vàng. Đặc biệt, những khoản đầu tư ngắn hạn (dưới 1 năm) phải chịu thuế suất rất cao so với đầu tư dài hạn, nhằm hạn chế hành vi đầu cơ, lướt sóng. Chính sách này khiến cho các hình thức đầu tư vàng ngắn hạn tại những quốc gia đó gần như không khả thi.

VAFI kiến nghị đánh thuế 10% lên các giao dịch bán vàng miếng, vàng trang sức - Ảnh: Thanh Hoa

VAFI cũng chỉ ra rằng, những nước đánh thuế thấp lên giao dịch vàng như Ấn Độ hay Thái Lan thường có biểu hiện "vàng hóa" rõ rệt hơn. Trong khi đó, tại 7 quốc gia còn lại được đề cập, hiện tượng này hầu như không xảy ra, và người dân chủ yếu mua vàng trang sức với mục đích làm đẹp thay vì tích trữ để đầu tư.

Việt Nam ưu đãi có phần "lệch hướng"

VAFI chỉ rõ, chính sách thuế hiện nay tại Việt Nam đang tạo ra sự ưu ái đáng kể cho kinh doanh vàng. Cụ thể, tại Khoản 22, Điều 5 Luật Thuế giá trị gia tăng 48/2024/QH15 quy định, vàng thỏi, miếng chưa chế tác được miễn thuế GTGT ở khâu nhập khẩu.

Mục V Nghị định 181/2025/NĐ-CP quy định phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp trên giá trị gia tăng đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý ở mức rất thấp.

Gần đây, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng khi bán vàng miếng. Tuy nhiên, VAFI đánh giá mức thuế này quá thấp, không đủ sức ngăn cản dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường vàng. Chính sách thuế hiện tại vô tình khuyến khích đầu cơ, tạo điều kiện cho giới đầu tư lướt sóng giao dịch với chi phí cực thấp, và thậm chí có thể dẫn đến tình trạng tạo cung - cầu giả để thao túng tâm lý thị trường.

Theo ước tính của VAFI, lượng vàng dự trữ trong dân cư Việt Nam vào khoảng hơn 2.000 tấn, tương đương 250 tỷ USD, và phần lớn đang "nằm im", không được huy động trở lại hệ thống ngân hàng thương mại.

Ở góc độ vĩ mô, VAFI nhận định tích trữ vàng thậm chí còn tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn so với tích trữ ngoại tệ. Lý do là khi người dân mua ngoại tệ, lượng tiền đó phần lớn vẫn quay vòng trong hệ thống ngân hàng.

Hiệp hội cho rằng, nếu Việt Nam áp dụng chính sách thuế GTGT đối với vàng như một mặt hàng tiêu dùng thông thường trong thời gian qua, hệ thống ngân hàng có thể đã được bổ sung thêm khoảng 100 tỷ USD nguồn vốn huy động. Điều này sẽ giúp việc thanh toán xuất nhập khẩu trở nên dễ dàng hơn, củng cố sức mạnh cho đồng nội tệ, và tạo thêm công cụ để Ngân hàng Nhà nước ổn định tỷ giá, hạ lãi suất huy động.

Đánh thuế giao dịch vàng giống bất động sản

Dựa trên thông lệ quốc tế và thực tiễn trong nước, VAFI kiến nghị áp dụng mức thuế GTGT 10% theo phương pháp khấu trừ đối với hoạt động kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng, đảm bảo sự bình đẳng về nghĩa vụ thuế so với các hàng hóa thông thường khác.

VAFI lập luận, nếu so sánh với lĩnh vực bất động sản – nơi người mua chịu thuế GTGT 10% và người bán chịu thuế thu nhập cá nhân 2% – thì việc áp thuế 10% lên giao dịch bán vàng vật chất từ các cơ sở kinh doanh là hoàn toàn hợp lý.

Hiệp hội kỳ vọng, chính sách này một khi được thực thi sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực: gần như loại bỏ hoạt động đầu cơ, lướt sóng ngắn hạn; giảm mạnh nhu cầu đầu tư vào vàng; khuyến khích dòng tiền chảy về hệ thống ngân hàng; góp phần bảo vệ giá trị đồng nội tệ, tăng dự trữ ngoại hối và hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước trong việc ổn định tỷ giá.

Cuối cùng, VAFI đề nghị Ngân hàng Nhà nước duy trì một chính sách tỷ giá ổn định trong ngắn, trung và dài hạn, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho việc kiểm soát dòng vốn đầu cơ vàng và củng cố niềm tin của công chúng vào đồng Việt Nam.

Thanh Hoa