Chuyên gia an ninh mạng chỉ chiêu giúp sinh viên nhận diện thông tin giả

Sáng 6/11, Báo Tiền Phong phối hợp Trường đại học Giao thông vận tải TPHCM tổ chức tọa đàm Nhận diện và chống tin giả trong kỷ nguyên AI.

Tại tọa đàm, đại úy Huỳnh Đỗ Tấn Thịnh - Đội Cảnh sát Đặc nhiệm, Phòng Cảnh sát Hình sự (Công an TPHCM) - cho biết, hiện có rất nhiều kiểu lừa đảo. Sinh viên cần nắm các dạng cơ bản gồm: mạo danh (cơ quan nhà nước, công an, thầy cô, trường học…) yêu cầu cung cấp thông tin, chuyển tiền hoặc làm theo “quy trình khẩn cấp”.

Dùng chiêu làm quen, lấy lòng nạn nhân qua tin nhắn, ứng dụng hẹn hò rồi dần dần tống tiền, đe dọa tung clip nhạy cảm. Tuyển dụng việc làm giả hấp dẫn, yêu cầu nộp phí. Phát tán đường link cờ bạc, game lừa đảo, hoặc mã độc gửi qua tin nhắn chiếm quyền kiểm soát điện thoại, thu thập dữ liệu và tiếp tục lừa những người trong danh bạ…

Sinh viên Trường đại học Giao thông Vận tải TPHCM được các chuyên gia chia sẻ cách nhận biết tin giả và phòng tránh thủ đoạn lừa đảo - Ảnh: N.D

Ông Nguyễn Đức Chiến - Bí thư Đoàn Thanh niên Trường đại học Giao thông Vận tải TPHCM - cũng chia sẻ, trường từng ghi nhận 1 vụ giả mạo công văn học bổng. Văn bản được trình bày rất chuyên nghiệp khiến nhiều sinh viên tin là thật, thậm chí có trường hợp suýt chuyển tiền để đóng phí học bổng.

Ngay khi phát hiện, nhà trường đã xác minh, làm việc với các đơn vị chức năng và cảnh báo khẩn cấp trên toàn hệ thống thông tin của trường. Sau vụ việc, trường triển khai nhiều chương trình nhằm nâng cao năng lực nhận thức cho sinh viên, như: tập huấn kỹ năng an toàn thông tin, kỹ năng phòng ngừa tin giả và kỹ năng sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm…

Để phân biệt thông tin thật - giả, tránh bị lừa đảo, Đại úy Huỳnh Đỗ Tấn Thịnh cho rằng, sinh viên cần tập thói quen tiếp nhận thông tin chính thống, thay vì lệ thuộc vào các nền tảng mạng xã hội ngắn hạn như TikTok.

Từ thực tế công tác điều tra, Đại úy Thịnh cảnh báo rằng nhiều tin giả, tin sai sự thật xuất phát từ chính các nền tảng video ngắn. Việc tiêu thụ quá nhiều video ngắn khiến người xem suy nghĩ nhanh nhưng nông, dễ bị thao túng cảm xúc và khó phân biệt thật - giả. Video ngắn chạm vào cảm xúc nhưng làm con người lười suy nghĩ. Lâu dần, người dùng quen với sự đơn giản hóa thông tin, mất khả năng phản biện.

Đại úy Huỳnh Đỗ Tấn Thịnh đưa ra nhiều cảnh báo về cách nhận diện thông tin thật giả và khuyên sinh viên nên chủ động bảo vệ chính mình từ cách tiếp cận thông tin - Ảnh: N.D

Còn ông Võ Đỗ Thắng - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena - chia sẻ, khi nhận được thông tin lạ hoặc yêu cầu bất thường, đừng phản ứng vội mà hãy đặt thật nhiều câu hỏi. “Hỏi lại, xác minh nhiều lần sẽ khiến đối tượng mất bình tĩnh hoặc lộ sơ hở. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần bạn yêu cầu họ xác nhận thêm thông tin, họ sẽ cúp máy ngay”, ông nói.

Nếu đã bị lộ thông tin cá nhân hoặc bị kẻ gian đe dọa, tuyệt đối không làm theo yêu cầu như chuyển tiền, di chuyển đến địa điểm nào đó hay gửi thêm dữ liệu, mà nên thông báo ngay cho người thân, đồng nghiệp hoặc cơ quan chức năng. Khi sự việc có dấu hiệu nghiêm trọng, cần báo cho các chuyên gia an ninh mạng hoặc đơn vị chuyên trách để được hỗ trợ.

Ông cảnh báo, trong thời đại AI phát triển, mọi thông tin, hình ảnh, giọng nói đều có thể bị giả mạo chỉ trong vài phút. Do đó, người dùng mạng phải luôn tỉnh táo, kiểm chứng nguồn tin, hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân và học cách ứng xử khi bị đe dọa trực tuyến.

Đối với sinh viên, thay vì dùng thời gian lướt mạng, hãy xây dựng riêng cho mình 1 kênh thông tin chất lượng. Việc này không chỉ giúp lưu trữ các hoạt động, chương trình học thời sinh viên mà còn là nguồn tài nguyên khẳng định năng lực của bản thân trước nhà tuyển dụng.

Nguyễn Loan