Sức trẻ văn chương phương Nam là chủ đề buổi tọa đàm được tổ chức trong khuôn khổ Những ngày văn học nghệ thuật TPHCM lần 1-2025. Sự kiện đã khép lại nhưng vẫn còn đó dư âm về những mạch nguồn cảm xúc của những người cầm bút khi cùng nhau nhìn về dòng chảy của văn trẻ TPHCM và dải đất phương Nam nói riêng.

Đô thị hội tụ những giọng văn nhiều bản sắc

Buổi tọa đàm Sức trẻ văn chương phương Nam (do Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, Hội Nhà văn TPHCM tổ chức) vừa được diễn ra tại Nhà văn hóa Thanh Niên. Tham gia giao lưu là các cây bút từng được trao giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM qua các năm và các nhà nghiên cứu văn học, lý luận phê bình - những người dìu dắt và truyền lửa cho các thế hệ cầm bút trẻ.

Từ trái sang: các nhà văn Bùi Tiểu Quyên, Nguyễn Đinh Khoa, Võ Thu Hương, Trần Đức Tín và MC - nhà văn Phương Huyền tại buổi giao lưu - Ảnh: Quỳnh Trân

Nhà văn Võ Thu Hương - giải Văn học thiếu nhi dành cho tác phẩm Điều kỳ diệu dưới những gốc anh đào - nhìn nhận, văn trẻ phương Nam "như những lớp sóng", nối dài qua các thế hệ.

TPHCM là vùng đất dung nạp và hội tụ những người cầm bút đến từ nhiều tỉnh, thành khác. Vậy nên trong mỗi giọng văn đều phảng phất "chất riêng" của người cầm bút, với đề tài và thân phận, với nỗi niềm hoài hương quê xứ, cả nhịp điệu và ngôn ngữ trong các sáng tác. Nhà thơ Trần Đức Tín đã luôn mang theo hoài niệm nhớ thương quê nhà đất Mũi vào những vần thơ. Nhà văn Tống Phước Bảo đã luôn để lại trong tác phẩm dấu ấn sâu đậm về bản sắc văn hóa của miền đồng bằng sông nước.

Người trẻ sinh sống ở đô thị với những trải nghiệm mới mẻ, tiếp thu kiến thức và công nghệ cũng đã vô cùng nhạy bén trong cách tiếp cận và khai thác những đề tài mới. Như Nguyễn Đinh Khoa đã viết về trí tuệ nhân tạo (AI), Yang Phan chọn viết về nỗi cô đơn và những mảnh vỡ trong nội tâm của người trẻ...

Ở đồng bằng, Lê Quang Trạng, Phát Dương là những cây bút trẻ triển vọng với những tác phẩm mang đậm hồn cốt văn hóa, cảnh sắc miền sông nước. Với các cây bút nhỏ tuổi lại bứt phá với các thể loại tiệm cận với văn học thế giới, sáng tác song ngữ... Cứ thế, dòng chảy của văn trẻ tiếp nối ngày càng mạnh mẽ và phát triển theo mạch đập sinh động của đô thị.

Nhà văn Tống Phước Bảo là cây bút 8X nổi bật của văn chương phương Nam - Ảnh: NVCC

Mỗi lớp sóng là một dấu ấn

Thế hệ nhà văn từ năm 1975 đã để lại những câu chuyện không quên về không khí và tinh thần của một thời thanh niên xung phong. Các nhà văn 7x viết từ năm tháng công nghệ chưa phát triển, với những tác phẩm ôm ấp những vùng đất còn nghèo khó, những thân phận người từ chốn quê và hành trình của những người trẻ còn chênh vênh trước ngưỡng cửa đời, trước những thử thách và cả thiếu thốn của đời sống.

Thế hệ 8X như một sự "chuyển giao" giữa những giá trị cũ và sự tiếp nhận những giá trị mới. So với lực lượng viết trẻ hơn sau này, 8X không có nhiều cơ hội tham gia các giải thưởng văn chương hoặc được tạo nhiều sân chơi, cuộc thi viết dành cho người trẻ sôi động như hiện nay. Nhưng một phần nào đó, các nhà văn 8X đã góp phần làm nên những dấu ấn thế hệ riêng cho văn đàn: Nguyễn Phong Việt, Văn Thành Lê, Tống Phước Bảo, Võ Thu Hương, Hồ Huy Sơn, Trần Đức Tín...

Từ trái sang: Phó giáo sư, tiến sĩ Bùi Thanh Truyền, tiến sĩ La Mai Thi Gia, tiến sĩ Hồ Khánh Vân truyền lửa cho người viết trẻ - Ảnh: Lam Giang

Mỗi "lớp sóng" là một dấu ấn cho văn trẻ. Nếu 9X và Gen Z tạo nên làn gió mới trong những sáng tác với góc nhìn hiện đại, mới mẻ thì những cây bút sinh sau năm 2000 còn khiến các nhà văn đi trước ngỡ ngàng vì bản lĩnh sáng tạo "tài không đợi tuổi": Cao Việt Quỳnh (với bộ tiểu thuyết Người sao chổi, giải thưởng Sách Quốc gia năm 2022), Trần Phú Minh Anh (với tập thơ song ngữ Một ngày từ bên trong, giải A - giải thưởng của Liên hiệp các hội VHNT năm 2023)...

Phó giáo sư, tiến sĩ Bùi Thanh Truyền, Chủ tịch Hội đồng Lý luận - Phê bình Hội Nhà văn TPHCM nhận định, chính những người viết trẻ đã góp phần mang đến nguồn sinh khí mới cho đời sống văn học thành phố. Tiến sĩ Hồ Khánh Vân cho rằng, những người trẻ vẫn luôn dành tình yêu lớn cho văn chương.

Cho dù giới trẻ hiện nay có chịu nhiều ảnh hưởng từ văn hóa nghe nhìn nhưng theo góc nhìn các nhà nghiên cứu, phê bình văn học từ tọa đàm, những giá trị mà văn chương mang lại, cũng như ngọn lửa đam mê của người viết trẻ - đặc biệt là những cây bút sinh viên vẫn luôn cháy sáng, mạnh mẽ và tràn đầy nhiệt huyết. Đó cũng là giá trị lớn nhất có thể được nhìn thấy từ "sức trẻ văn chương phương Nam" hiện nay.

Lục Diệp