Giải pháp nào cho người thu nhập thấp?

Đối với phần đông người dân thuộc tầng lớp lao động, xe máy không đơn thuần là phương tiện đi lại, mà còn là “cần câu cơm”. Họ dùng xe để đi giao hàng, chạy xe ôm, bán hàng rong, chở vật liệu... Chiếc xe xăng cũ kỹ, dù ồn ào và ô nhiễm, vẫn dễ sửa, dễ thay phụ tùng, lại không cần một nơi bất di bất dịch để nạp nhiên liệu như xăng.

Thế nên, khi chính sách khuyến khích chuyển đổi sang xe điện được nhấn mạnh trên báo chí, các hội nghị và diễn đàn chính sách, nhiều người trong số họ vẫn còn ngờ vực. Xe điện, với chi phí đầu tư ban đầu không hề rẻ, là một trở ngại lớn. Một chiếc xe điện phổ thông có giá dao động từ 15 đến 30 triệu đồng, thậm chí hơn nếu cần pin rời, trạm sạc nhanh hay bảo hành tốt. Đối với người thu nhập 5-7 triệu mỗi tháng, phần lớn đã dành cho tiền nhà trọ, điện nước, chi tiêu, thì chuyện đổi xe mới là điều phải băn khoăn tính toán. Chính xác là nan giải.

TPHCM đang nghiên cứu chính sách hỗ trợ tài xế xe công nghệ, người giao hàng (shipper) chuyển từ xe xăng sang xe điện. Ảnh: Quốc Thái

Thêm vào đó, cơ sở hạ tầng chưa theo kịp. Những dãy trọ chật hẹp, những con hẻm sâu của khu lao động hiếm khi có ổ cắm điện an toàn hay bãi sạc công cộng. Việc sạc pin xe điện vì thế không hề dễ dàng, nếu không muốn nói là bất khả thi với nhiều người. Rủi ro cháy nổ từ pin cũng là nỗi lo mà chính họ những người từng chứng kiến những vụ cháy phòng trọ vì điện chập luôn dè chừng.

Tuy vậy, không thể phủ nhận rằng xe điện là tương lai. Chuyển đổi xanh là con đường tất yếu mà mọi đô thị hiện đại đều hướng đến. Vấn đề là, để đi đến tương lai đó, ta không thể để lại phía sau một bộ phận lớn cư dân đô thị những người không có điều kiện để “lên đời” cùng sự phát triển.

Vậy giải pháp nào là khả thi?. Trước hết, theo tôi cần có chính sách trợ giá rõ ràng, minh bạch và tiếp cận được đến từng nhóm thu nhập thấp. Việc hỗ trợ mua xe điện thông qua hình thức trả góp không lãi suất, hoặc các khoản vay vi mô từ ngân hàng chính sách là một hướng đi đáng cân nhắc.

Thứ hai, phát triển hệ thống trạm sạc công cộng miễn phí hoặc giá rẻ tại các khu lao động, bến xe, chợ, khu công nghiệp là giải pháp thiết thực. Sự hiện diện của các trạm sạc sẽ tháo gỡ rào cản lớn nhất về giải pháp nơi tiếp năng lượng cho người dùng.

Ngoài ra, các hãng sản xuất cần tham gia vào tiến trình này bằng cách sản xuất các dòng xe điện giá rẻ, dễ sửa chữa, ít chi phí bảo trì, kiểu dáng phải cáng đáng được tải lượng hàng hoá về cân nặng và độ cồng kềnh. Không phải ai cũng cần những chiếc xe thời thượng họ cần một phương tiện bền bỉ, tiết kiệm và phù hợp với nhịp sống mưu sinh hằng ngày.

Về lâu dài, nâng cao nhận thức cũng là yếu tố then chốt. Khi người lao động hiểu được lợi ích lâu dài về kinh tế như tiết kiệm nhiên liệu, ít hư hỏng và sức khỏe bao gồm giảm ô nhiễm không khí, họ sẽ dần chủ động chuyển đổi khi có điều kiện.

Chuyển đổi xanh không chỉ là câu chuyện của xe điện hay công nghệ. Đó còn là câu chuyện về công bằng làm sao để mỗi người, dù là công nhân, người bán vé số, hay anh tài xế công nghệ, đều có thể là một phần của tương lai bền vững.

Chiếc xe xăng cũ kia có thể đã rệu rã, nhưng nếu chưa có một bàn tay chìa ra, hay nói cách khác là những giải pháp thiết thực, khả thi thì e là giấc mơ điện hóa với người lao động thu nhập thấp vẫn còn xa vời lắm.

Nhật Phạm (Hải Phòng)