Coi chừng rước bệnh từ đồ ăn thức uống giá rẻ bất thường

“Siêu to khổng lồ” với giá siêu rẻ

Gần đây, trên nhiều tuyến đường ở TPHCM, không khó để thấy được những tấm bảng quảng cáo đầy thu hút: “Hồng trà, lục trà sủi bọt 7.000 đồng”, “Trân châu gia truyền 3.000 đồng”, thậm chí mua 3 tặng 1. Đi kèm với mức giá rẻ này là các món kèm hấp dẫn như thạch đào, dừa non, trứng sữa, thạch phô mai, củ năng, quế hoa với giá 5.000 đồng. Chỉ với 15.000-20.000 đồng, khách hàng đã có ly trà sữa với đầy đủ trân châu và các loại thạch.

Nhiều cửa hàng ở TPHCM bán trà sữa với giá chỉ 7.000 đồng/ly

Không dừng lại ở đó, nhiều quán còn có loại ly “siêu to khổng lồ” với dung tích 1 lít nhưng giá chỉ 25.000 đồng. Đáng chú ý, các loại thức uống như matcha latte, matcha bạc hà được quảng cáo làm từ 100% matcha nguyên chất từ Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), dung tích lên đến 1 lít, nhưng cũng chỉ có giá 25.000 đồng 1 ly. Mức giá khiến nhiều người không khỏi hoài nghi về chất lượng nguyên liệu.

Cơn lốc “siêu rẻ” còn lan rộng sang cả nhiều món ăn. Hàng loạt chuỗi cửa hàng quảng cáo nồi lẩu cá chỉ 69.000 đồng, lẩu bò đồng giá 100.000 đồng. Đặc biệt, các thực đơn chay cũng không ngoài “cuộc đua”: buffet lẩu nấm đa vị chỉ 35.000 đồng 1 phần. Kèm theo đó là gỏi nấm nướng, cơm trộn, đậu hũ chiên tỏi ớt, nấm kim châm rang muối… với mức giá chỉ từ 25.000-35.000 đồng 1 phần. Nhiều quán ốc không rõ nhập nguyên liệu từ đâu nhưng giá bán siêu rẻ, chỉ 20.000-30.000 đồng 1 phần, trong đó có cả những loại ngoại nhập như ốc bulot Pháp…

Ông Nguyễn Đông Hy - Giám đốc Công ty TNHH Kim Đông Hy - cho biết, chất lượng hàng đông lạnh có thể duy trì ở mức 95% hoặc chỉ còn 50 - 60% so với hàng tươi sống, điều này hoàn toàn phụ thuộc vào quy trình sản xuất, công nghệ diệt khuẩn và công nghệ đông lạnh của doanh nghiệp. Nếu sản phẩm không đạt chuẩn về chất lượng hoặc đã bị nhiễm khuẩn trước khi cấp đông, chắc chắn sẽ gây hại cho sức khỏe người dùng.

Ông cũng nêu một thực trạng đáng quan ngại là hiện nay có nhiều lô hải sản được các doanh nghiệp Trung Quốc mua về từ châu Âu, sau đó chuyển sang Việt Nam. Mặc dù họ không thể can thiệp vào chất lượng sản phẩm đã đông lạnh, nhưng vì nhập số lượng lớn, họ có thể thay đổi thông tin về hạn sử dụng đối với lô hàng tồn đọng, rồi tuồn vào Việt Nam qua đường tiểu ngạch. Hoặc, họ nhập các sản phẩm cận hạn sử dụng với giá thấp để đóng thùng và phân phối tại thị trường Việt Nam. Sản phẩm đã cận hạn sử dụng thì chắc chắn sẽ không còn dinh dưỡng như hàng tươi mới.

Gây bệnh trước mắt lẫn lâu dài

1 ly trà sữa được tạo nên từ các thành phần cơ bản là: trà, bột kem béo, sữa tươi, sữa đặc và syrup (si rô đường). Chất lượng và giá cả có sự chênh lệch rất lớn tùy thuộc vào nguồn gốc. Chẳng hạn, trong khi bột kem béo cao cấp nhập khẩu từ Hàn Quốc, Thái Lan hay Đài Loan (Trung Quốc) có giá lên tới 150.000 đồng 1kg, thì một số loại nhập từ Trung Quốc đóng bao 25kg chỉ có giá 30.000 đồng 1kg.

Tương tự, syrup cũng có nhiều phân khúc, từ loại 95.000 đồng 1 lít cho tới các loại chỉ từ 40.000-50.000 đồng 1 lít, thậm chí còn rẻ hơn. Để tạo ra ly trà sữa giá rẻ, các cửa hàng buộc phải sử dụng nguyên liệu có giá thấp, và đây chính là khe hở cho những rủi ro về sức khỏe.

Tiến sĩ Phan Thế Đồng - nguyên giảng viên bộ môn công nghệ thực phẩm và dinh dưỡng, Trường đại học Hoa Sen - cho biết, bột kem béo chất lượng cao thường được sản xuất từ kem béo sữa và không chứa chất béo chuyển hóa (transfat). Ngược lại, các loại bột béo giá rẻ thường sử dụng nguồn chất béo từ dầu thực vật, phổ biến là dầu cọ.

“Trong quá trình hydro hóa dầu thực vật để chuyển thành chất béo rắn, một phần chất béo sẽ bị biến đổi thành transfat, còn gọi là dầu thực vật hydro hóa. Loại chất béo này rất khó chuyển hóa, không có giá trị dinh dưỡng, và làm tăng cholesterol xấu” - vị tiến sĩ phân tích.

Ngoài ra, vì lợi nhuận, một số nhà sản xuất có thể thêm vào các phụ gia rẻ tiền khác. Về syrup, chuyên gia này cũng nhấn mạnh, đây không phải là thành phần “bổ béo” vì chúng chủ yếu được làm từ đường bột bắp, loại đường làm tăng mỡ bụng nhanh hơn so với đường từ mía hoặc củ cải.

Tiến sĩ Huỳnh Khánh Duy - chuyên gia kỹ thuật hóa học, Huge LLC - cũng chỉ rõ: “1 gói bột matcha chất lượng cao vốn rất đắt do chứa nhiều catechin và L‑theanine có lợi. Nếu 1 ly dung tích 1 lít chỉ có giá 25.000 đồng, khả năng cao đó không phải là matcha mà là hỗn hợp của tinh bột, phẩm màu tartrazine hoặc brilliant blue, cùng với hương liệu tổng hợp”.

Theo ông, các phẩm màu azo này khi vào cơ thể có thể bị vi khuẩn đường ruột khử thành amin thơm - một tiền chất gây ung thư bàng quang và gan. Bên cạnh đó, lượng đường hóa học hoặc si rô fructose cao trong các loại syrup rẻ tiền dễ gây rối loạn chuyển hóa, làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Ông cũng cảnh báo, việc gan và thận phải xử lý liên tục các hợp chất lạ (xenobiotics) từ thực phẩm kém chất lượng sẽ dẫn đến quá tải. Đồng thời làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột và suy giảm sức đề kháng của cơ thể. Nguy hiểm hơn, việc tích lũy lâu dài các chất như amin dị vòng, nitrosamine và aldehyde từ lipid ô xy hóa… đã được chứng minh làm tăng nguy cơ ung thư.

“Người tiêu dùng nên hiểu rằng, giá thành quá thấp thường đồng nghĩa với việc nguyên liệu đã mất đi giá trị dinh dưỡng ban đầu hoặc bị thay thế bằng phụ gia rẻ tiền. Về mặt hóa học, rẻ bất thường gần như luôn đồng nghĩa với nguy cơ tiềm ẩn” - ông Huỳnh Khánh Duy nhấn mạnh.

Thanh Hoa