Chim trời không… lối thoát!

Bẫy chim trời được giăng trên nhiều cánh đồng lúa ở ven biển tỉnh Nghệ An như “thiên la địa võng”

Mùa chết chóc của chim trời

Mùa chim di cư thường diễn ra từ tháng Chín đến tháng Mười một hằng năm, khi các cánh đồng đã gặt xong vụ lúa hè thu. Với hệ sinh thái đa dạng, cây cối rậm rạp và nguồn thức ăn phong phú, những cánh đồng ở các xã ven biển và vùng đồng bằng bán sơn địa ở các tỉnh miền Trung trở thành điểm dừng chân lý tưởng của chim trời.

Tuy nhiên, khi những thửa ruộng vừa trơ gốc rạ thì cũng là lúc các “thợ săn” chim giăng bẫy dày đặc trên các cánh đồng. Dọc bờ biển các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, trên những cánh đồng đã thu hoạch, những đầm nước trù phú cá, tôm, từng đàn cò, vạc, cói… sà xuống tìm thức ăn mà không biết hiểm nguy đang rình rập chúng.

Tại các xã ven biển tỉnh Nghệ An như Tân Châu, Minh Châu, những chiếc bẫy chim được giăng dày trên mặt ruộng. Hàng ngàn con cò, con cói giả được làm y như thật cắm san sát giữa đồng, bên cạnh là những thanh tre dài bôi keo siêu dính. Ngoài chim giả, nhiều “thợ săn” còn dùng chim mồi, dùng loa phát tiếng kêu nhằm dụ chim trời. Khi chim sà xuống, chân hoặc lông chạm vào lớp keo siêu dính là không thể thoát ra, càng vùng vẫy càng dính chặt.

Ngoài các cánh đồng, nhiều khu đất bỏ hoang, các lùm cây gần ven sông biển, cũng bị biến thành “trận địa” săn chim. Những tấm lưới “tàng hình” với sợi mảnh, màu trắng trong, mắt lưới bén và bền chắc đang là công cụ bẫy chim nguy hiểm nhất. Lưới được giăng mắc dày đặc biến đồng ruộng thành “tử địa” của chim, khiến chim không thể thoát khi sà xuống kiếm ăn hay bay ngang qua.

“Mùa mưa bão nhàn rỗi nên nhiều người đi đánh bắt chim. May mắn mỗi ngày có thể bẫy được cả trăm con cò, con cói. Chim bán ra chợ với giá 40.000 - 100.000 đồng/con, tùy loại” - một người đánh bắt chim ở xã Tân Châu cho hay.

Trên những cánh đồng, khu vực đầm lầy dọc tuyến đường ven biển qua xã Đan Hải, tỉnh Hà Tĩnh, nhiều “thợ săn” chim đã dựng lều để sinh hoạt, ngủ nghỉ cho những chuyến đánh bắt chim. Dụng cụ họ mang theo lỉnh kỉnh với lồng đựng chim, bẫy chim, bình ắc quy, loa phát tiếng…

Trên những cánh đồng sau gặt, nước vẫn lắp xắp, những con chim mồi được “thợ săn” khéo léo bố trí trên một gò đất nhân tạo nổi trên mặt nước cùng với máy phát giả tiếng chim. Thấy “đồng loại” tụ tập, cò, vạc, cói bay về, sà xuống khu vực đã giăng sẵn lưới. Khi đàn chim đã vào tầm, các “thợ săn” ngồi trong lều khẽ giật dây, tấm lưới sà xuống chụp gọn cả đàn chim.

“Cắt cầu” để xóa bỏ nạn săn bắt chim trời

Chim hoang dã bắt được chủ yếu bán cho các thương lái, nhà hàng, quán nhậu. Tại một số nhà hàng, quán nhậu ở Nghệ An, chim trời được coi là đặc sản, luôn có khách sẵn sàng chi tiền. Một đĩa thịt chim rang giá hơn 200.000 đồng, nồi chim om khế giá 400.000-600.000 đồng. Lợi nhuận hấp dẫn khiến nhiều cơ sở lén lút gom hàng về phục vụ. Ở các chợ dân sinh, chim trời được bán “ngầm”, khi có khách quen mới mang ra.

Để chấm dứt tình trạng săn bắt chim trời kéo dài nhiều năm qua, xã Tân Châu đã nghiêm cấm đánh bắt, mua bán, chế biến, đồng thời thành lập đoàn kiểm tra các chợ, quán ăn, rà soát hoạt động tiêu thụ trong và ngoài địa bàn. Qua 2 đợt ra quân, lực lượng chức năng đã tịch thu và tiêu hủy hàng vạn con cò giả, que nhựa, lưới tàng hình.

Ông Phan Văn Hùng - Chủ tịch UBND xã Tân Châu - cho biết, vào mùa chim di cư, mỗi thợ săn có thể thu nhập từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng mỗi đêm, thậm chí cao điểm có thể kiếm được 8-9 triệu đồng. Lợi nhuận lớn, trong khi chi phí bỏ ra thấp, nên tình trạng lén lút đánh bắt chim vẫn diễn ra.

Theo ông Hùng, phải “có cầu mới có cung”, do đó cần sự vào cuộc của lực lượng liên ngành như phòng kinh tế, công an, kiểm lâm, quản lý thị trường… để rà soát toàn bộ chuỗi, từ người đánh bắt đến tiêu thụ nhằm xử lý triệt để.

“Chúng tôi xác định giảm cung, cắt cầu, để dần xóa bỏ thực trạng săn bắt chim trời trên địa bàn. Tuy nhiên, do lợi nhuận quá lớn, nên việc đi thu bẫy trên ruộng đồng chỉ giải quyết được phần ngọn, rất dễ tái diễn” - ông Hùng trăn trở.

Về lâu dài, xã sẽ cho những người từng hành nghề săn bắt chim trời ký cam kết “không săn bắt động vật hoang dã”; tăng cường lực lượng đi tuần tra ngoài giờ hành chính, ban đêm… nhằm bắt quả tang đối tượng vi phạm để có hình thức xử lý. Chính quyền sẽ xử lý mạnh tay hơn, một số vụ nghiêm trọng sẽ kiến nghị công an xử lý hình sự để răn đe, làm gương.

Chim mồi được buộc dây để nhử chim trời sa bẫy

Ông Trần Ngọc Quyền - Hạt trưởng Kiểm lâm Diễn Châu - thông tin thêm, vấn nạn tận diệt chim trời diễn ra hàng chục năm nay, gây tổn hại lớn đến môi trường sinh thái, làm mất cân bằng tự nhiên, nhưng khó dẹp. Đơn vị đã chủ động triển khai lực lượng, tổ chức các đợt truy quét nạn săn bắt chim tại các điểm nóng.

Tuy nhiên, công việc gặp nhiều khó khăn do địa bàn quản lý rộng, trong khi lực lượng kiểm lâm lại mỏng. Đến nay chưa thể xử lý trường hợp nào. “Người dân thường lén lút bẫy chim nơi vạt rừng, cánh đồng hẻo lánh hoặc vào ban đêm. Dù phát hiện, đến thu giữ bẫy thì cũng không thể bắt quả tang, thợ săn chối tang vật không phải của mình, vì vậy không xử lý được” - ông Quyền lý giải.

Theo ông Nguyễn Viết Dũng - cán bộ Phòng Pháp chế và điều tra xử lý vi phạm, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Hà Tĩnh - việc xử lý nạn săn bắt chim trời được xác định là trọng tâm của lực lượng kiểm lâm. Hơn 1 tháng qua, lực lượng chức năng đã tổ chức 105 lượt kiểm tra, thu giữ, tiêu hủy hơn 24.600 dụng cụ săn bắt chim trời, tháo dỡ hàng trăm lều trại, máy phát tín hiệu.

Ngoài ra, lực lượng kiểm lâm cũng phối hợp chính quyền các địa phương, công an, biên phòng tuyên truyền pháp luật, ký cam kết với nhà hàng, khách sạn, hộ kinh doanh và tiểu thương ở chợ dân sinh không buôn bán, chế biến, quảng cáo chim hoang dã.

“Dù đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp ngăn chặn nạn săn bắt, buôn bán chim hoang dã từ năm 2020, song đến nay vẫn chưa thể dẹp bỏ hoàn toàn do nhiều người xem săn bắt chim trời là nghề mưu sinh, thói quen ăn chim trời đã tồn tại từ rất lâu. Do đó, cần kiên trì trong thời gian dài, truy quét bền bỉ và đồng bộ từ cắt nguồn cung, đến tuyên truyền thay đổi thói quen ăn uống của người dân thì mới dần xóa bỏ triệt để được nạn săn bắt chim trời” - ông Dũng nói.

Phan Ngọc