Các loại thuốc bị làm giả nhiều nhất

Chia sẻ tại tọa đàm "Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp" do Báo Thanh Niên tổ chức chiều 11/6, thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Lê Hoàng Quân - Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa Gia Định - cho biết, ước tính khoảng 10% thuốc đang lưu hành trên toàn cầu là giả hoặc kém chất lượng, trong đó châu Phi và Đông Nam Á là hai khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất.

Tại một số nước châu Phi, tỉ lệ thuốc giả có thể lên tới 50%, đặc biệt là các loại thuốc điều trị sốt rét. Riêng khu vực Đông Nam Á, báo cáo của Liên hiệp quốc từng chỉ ra thị trường thuốc giả ở đây có giá trị tới 2,6 tỉ USD mỗi năm.

Các loại thuốc thường bị làm giả là kháng sinh, thuốc điều trị HIV/AIDS, ung thư, thuốc chống sốt rét, và một số loại thuốc được gọi là “theo nhu cầu” như sildenafil (rối loạn cương), minoxidil (rụng tóc), orlistat (giảm cân)...

Riêng tại Việt Nam, một khảo sát từ năm 2003 từng ghi nhận có tới 38% mẫu thuốc artesunate (thuốc điều trị sốt rét) không chứa hoạt chất, được bán công khai tại các cửa hàng. Các quốc gia láng giềng như Lào, Campuchia, Myanmar hay Thái Lan cũng có tỉ lệ thuốc giả cao, đặc biệt là ở khu vực biên giới Thái Lan - Campuchia, nơi từng ghi nhận tới 60% thuốc artesunate là hàng giả.

Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Lê Hoàng Quân - Phó giám đốc Bệnh viện đa khoa Gia Định - chia sẻ về vấn nạn thuốc giả hiện nay

Đáng lo ngại, công nghệ làm giả thuốc ngày càng tinh vi. Theo các nghiên cứu, nếu chỉ dựa vào nhãn mác, màu sắc hay bao bì, thì chỉ 2,3% nhân viên y tế tại Nepal và 8,2% tại Ethiopia có thể phân biệt được thuốc giả. Nguyên nhân là do thiếu thiết bị kiểm định, chưa được đào tạo nhận biết và thiếu cơ sở dữ liệu về thuốc giả.

Nghiêm trọng hơn, thuốc giả không chỉ khiến việc điều trị thất bại, bệnh kéo dài, mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc - nhất là kháng kháng sinh. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giả có thể gây phản ứng phụ nghiêm trọng hoặc tử vong nếu chứa thành phần độc hại.

Về kinh tế, thuốc giả gây tăng chi phí y tế, làm mất năng suất lao động và ảnh hưởng tới niềm tin của người bệnh lẫn sự phát triển của ngành dược.

Bà Phạm Khánh Phong Lan - Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM - đánh giá, dù pháp luật đã quy định rõ ràng, nhưng vì lợi nhuận, vẫn có không ít nhà thuốc buông lỏng đạo đức nghề nghiệp, bán thuốc ẩu, thậm chí bất chấp các quy định. Đây là kẽ hở khiến thuốc giả, thuốc kém chất lượng có cơ hội len lỏi vào hệ thống phân phối.

Tuy vậy, bà cho biết, giữa hàng vạn mặt hàng lưu thông trên thị trường, thuốc là một trong số ít sản phẩm được quản lý khá chặt chẽ. Không ai có thể bán thuốc ở sạp vỉa hè, và không phải ai cũng có quyền đứng bán thuốc. Theo quy định, thuốc chỉ được bán tại các nhà thuốc đạt chuẩn, có dược sĩ chịu trách nhiệm chuyên môn, có điều kiện bảo quản đạt yêu cầu và thuốc phải kèm theo hướng dẫn sử dụng.

Vì vậy, bà Lan khuyến cáo, người dân trước tiên phải tự bảo vệ bằng cách không chọn những nơi sẵn sàng bán mọi loại thuốc, bất kể kê đơn hay không. Không chọn những nơi từng bị phạt, bị nêu tên công khai vì vi phạm. Ưu tiên những nhà thuốc “khó tính”, từ chối bán thuốc khi không có đơn, chỉ bán theo chỉ định và tư vấn kỹ lưỡng.

Ngọc Thùy