Bậc thầy hát bội miền Nam Đinh Bằng Phi qua đời

NSND Đinh Bằng Phi lúc sinh thời, đang hóa trang cho một vai diễn - Ảnh tư liệu.

“Vừa là đạo diễn, soạn giả, diễn viên, cố vấn nghệ thuật, vừa là nhà diễn thuyết, nhà nghiên cứu về hát bội. Công của NSND Đinh Bằng Phi đối với nghệ thuật hát bội thực sự rất lớn, nhất là khi ông là người đề xuất đưa hát bội vào học đường và ra cộng đồng” – đó là nhận định của Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM Nguyễn Phước Lộc khi đại diện lãnh đạo TPHCM đến thăm NSND Đinh Bằng Phi vào tháng 6 vừa qua nhân dịp tri ân các văn nghệ sĩ có nhiều cống hiến xây dựng nền văn hóa - nghệ thuật TPHCM trong 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (1975 – 2025).

Lãnh đạo TPHCM đến thăm NSND Đinh Bằng Phi vào tháng 6/2025 - Ảnh: Ngọc Tuyết

Sau NSND Năm Đồ và NSND Thành Tôn, thì Đinh Bằng Phi là cái tên thứ ba trong làng hát bội TPHCM được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ sĩ Nhân dân”, và nhắc đến ông nghĩa là nhắc đến “pho từ điển sống” của nghệ thuật hát bội.

NSND Đinh Bằng Phi mê hát bội từ nhỏ, nhờ những buổi mải mê xem hát chầu chốn sân đình. Ông cũng mê đọc truyện Tàu và lấy chất liệu tập tành viết kịch bản hát bội từ sớm.

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, NSND Đinh Bằng Phi đã để lại khoảng 40 kịch bản sáng tác và chuyển thể, đến nay, khán giả vẫn nhắc nhiều đến các vở: Thần Nữ dâng Ngũ linh kỳ, Xử án Bàng Quý Phi, Ngọc Kỳ Lân xuất thế, Cánh tay Vương Tá, Nguyễn Trãi nhập Đông Quan, Trần Bình Trọng tuẫn tiết, Bông hồng núi Nưa (viết chung với tác giả Trương Huyền), Dũng khí Đặng Đại Độ (viết chung với nhà văn Ngọc Linh), Người cáo (viết chung với tác giả Lê Duy Hạnh)…

Đồng thời, ông cũng để lại dấu ấn qua các vai diễn, như: Tử Trình (San Hậu), Tư Đồ (Phụng Nghi Đình), Triệu Khuông Dẫn (Trảm Trịnh Ân), Trần Nhân Tông (Sát Thát)...

NSND Đinh Bằng Phi bên đồng nghiệp và các học trò tại triển lãm ảnh và tọa đàm NSND Đinh Bằng Phi: Một đời theo hát bội được Hội Sân khấu TPHCM tổ chức vào năm 2020 như lời tri ân đối với những đóng góp của ông cho nghệ thuật hát bội - Ảnh: Thành Lâm

Sau năm 1975, NSND Đinh Bằng Phi gắn bó với Đoàn Hát bội TPHCM (nay là Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM). Sau khi về hưu năm 1980, NSND Đinh Bằng Phi vẫn miệt mài nghiên cứu và đúc kết thành công trình Nhìn về sân khấu hát bội Nam bộ đặt nền móng cho việc nghiên cứu về lịch sử hát bội miền Nam sau này.

Ông cũng là gương mặt quen thuộc tại các cuộc hội thảo, tọa đàm chuyên đề về nghệ thuật hát bội, là cố vấn nghệ thuật, dàn dựng nhiều chương trình và đi khắp nơi diễn thuyết, nói chuyện về hát bội với mọi ngành, mọi giới.

Những tài liệu quý mà NSND Đinh Bằng Phi trao lại cho Nhà hát nghệ thuật Hát bội TPHCM - Ảnh: Mạnh Hảo.

Khoảng 7 năm nay, NSND Đinh Bằng Phi lâm trọng bệnh, sức khỏe suy yếu nhanh nhưng vẫn luôn đau đáu với nghệ thuật hát bội. Những ngày cuối đời, ông đã thực hiện được tâm nguyện là trao tặng di sản tích cóp được suốt cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình – hơn 200 sách báo, tư liệu nghiên cứu, kịch bản sáng tác và sưu tầm – cho Nhà hát nghệ thuật Hát bội TPHCM.

Tại lễ tiếp nhận đúng dịp giỗ Tổ truyền thống ngành sân khấu vào ngày 3/10 vừa qua, lãnh đạo và nghệ sĩ Nhà hát nghệ thuật Hát bội TPHCM đã bày tỏ lòng tri ân và hứa sẽ giữ gìn và phát huy di sản này xứng đáng với những cống hiến và sự tin tưởng mà NSND Đinh Bằng Phi đã gửi gắm.

Đông A