Chớ vội đổ hết lỗi xe điện cháy nổ cho nhà sản xuất

Hơn hai năm trước tôi mua một chiếc xe máy điện. Theo thói quen, trước khi mua một sản phẩm nào tôi thường lên mạng đọc review (đánh giá) của những người từng mua và sử dụng sản phẩm đó. Sở hữu xe rồi, tôi lại vào Facebook tham gia các hội, nhóm cùng sở hữu dòng xe đó để trao đổi kinh nghiệm sử dụng xe, xử lý các sự cố trong quá trình vận hành…

Trong các hội, nhóm này tôi phát hiện nhiều người có sở thích độ xe (thay đổi, sửa đổi, hoặc nâng cấp các bộ phận của xe). Phổ biến là thay đổi ngoại hình xe (tem dán thân xe, màu sơn, cặp gương chiếu hậu, tay vặn ga, phụ kiện, bánh xe…) cho thời trang.

Nguy hiểm hơn là có những người tìm các điểm dịch vụ giúp cải thiện tốc độ xe bằng cách thay IC (hộp điều khiển) để loại bỏ tính năng giới hạn tốc độ mà nhà sản xuất cài đặt hay thay đổi động cơ, giúp xe chạy từ chỗ chạy tối đa 40-50km/g có thể chạy 70-80km/g; xe đang dùng bình ắc-quy đổi sang pin hoặc xe dùng pin sẽ được đóng thêm pin để có thể di chuyển quãng đường dài hơn (một lần sạc chạy được 80-100km sau khi đóng thêm pin có thể chạy được 130-150km)…

Một tờ quảng cáo "độ" pin xe điện tại một quán cà phê tại phường Thủ Đức, TPHCM

Khi mua xe điện, hầu hết nhân viên các hãng xe đều khuyến cáo không nên tự ý thay đổi linh-phụ kiện, nhất là những bộ phận liên quan đến pin, hay vi mạch… Những hỏng hóc, thậm chí rủi ro do những thay đổi đó gây ra, hãng sẽ không chịu trách nhiệm, nhất là với những dòng xe máy điện thông minh (sử dụng phần mềm, kết nối với điện thoại thông minh thông qua ứng dụng - app).

Chiếc xe máy điện tôi đang sử dụng là loại có cục sạc rời có thể sạc tại nhà. Lo ngại cháy nổ và muốn giữ cho pin xe được bền nên tôi thường sạc xe ban ngày. Ngay từ lần sạc đầu tiên, CB (Aptomat, Circuit Breaker - là thiết bị đóng cắt mạch điện, có chức năng tự động ngắt dòng điện khi xảy ra sự cố như quá tải, ngắn mạch hoặc rò rỉ điện, nhằm bảo vệ hệ thống điện và thiết bị khỏi hư hỏng, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ và giật điện, thay thế cho cầu dao truyền thống) tự động ngắt hai lần. Ban đầu tôi không biết lý do, nhưng khi pin đầy, tôi rút phích cắm điện thấy phần nhựa bị nóng chảy vì nhiệt lượng lớn – dấu hiệu cho thấy dòng điện quá tải.

Tôi tìm hiểu và biết rằng, hệ thống dây điện trong nhà và rất nhiều gia đình đang sử dụng được lắp đặt cách đây nhiều năm. Dây điện (có nhà lắp nổi bề mặt tường, có nhà đi âm trong tường) không được tính toán để có thể chịu tải cho những thiết bị có công suất lớn như bếp từ, máy điều hòa, xe máy điện… nên khi sử dụng nhiều thiết bị cùng lúc dễ xảy ra sự cố. Hệ thống dây dẫn có thể nóng lên, sinh nhiệt gây nóng chảy và nếu có tia lửa bắn ra có thể gây hỏa hoạn vì phòng ốc trong nhà không thiếu các vật liệu dễ cháy như rèm cửa, chăn màn… Thực tế đã có những vụ cháy nhà được cho là bắt nguồn từ xe điện.

Nhiều người sợ xe điện vì rủi ro cháy nổ, nhưng lại có không ít người làm tăng nguy cơ rủi ro bằng cách độ, chế xe điện để thỏa mãn theo sở thích cá nhân. Những năm trước, khi xe đạp điện bắt đầu phổ biến cũng đã có trào lưu học sinh độ chế để xe có tốc độ cao và số vụ tai nạn do xe đạp điện tăng rõ rệt. Hiện nay tiếp tục đến trào lưu độ chế xe máy điện.

Xe máy điện nặng hơn xe máy xăng do phần pin xe có trọng lượng lớn. Những người độ chế độ pin xe sẽ gắn thêm pin để lưu trữ được nhiều điện hơn, giúp xe vận hành được lâu hơn. Tuy nhiên, họ không biết rằng, nhà sản xuất đã tính toán và đưa ra lượng pin phù hợp với sức chịu tải của khung - sườn xe, số người ngồi trên xe… Xe được đóng thêm pin, nhẹ có thể gây nứt gãy khung sườn, nặng có thể phát sinh cháy nổ do loại pin được đóng thêm vào chất lượng không đảm bảo. Theo tôi được biết thì phần lớn pin tại các cơ sở độ, chế có nguồn gốc không rõ ràng, có thể là nguồn nhập lậu. Những linh kiện khác được độ chế cũng có rủi ro không kèm. Chẳng hạn, khi tốc độ được cải tiến vượt mức cho phép có thể khiến kết cấu xe bị biến đổi, xe rung lắc rất dễ mất kiểm soát dẫn đến tai nạn…

Vậy nhưng theo tôi quan sát, trước nhiều trường hợp xe điện bị tai nạn, cháy nổ… lý do nhiều người nghĩ đến đầu tiên là chất lượng xe của nhà sản xuất không tốt.

Tôi cho rằng, tất cả các nhà sản xuất đều tìm cách giảm thiểu những rủi ro để tăng sức cạnh tranh sản phẩm của mình. Chính phủ cũng đã có Nghị định 100/2019/NĐ-CP xử phạt hành chính với hành vi độ xe điện không đúng quy định. Thậm chí, trong trường hợp gây tai nạn nghiêm trọng, người độ xe có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về mặt pháp luật. Người sở hữu xe điện không có lý do gì không dành chút thời gian để tìm hiểu làm sao sử dụng cho an toàn hiệu quả, và đặc biệt nên xem độ/chế xe điện là “đùa với lửa”.

Quang Bình (TPHCM)