Trường làng

03/07/2020 - 11:57

PNO - Trường làng là một hình ảnh rất đỗi gần gũi với nền giáo dục bình dân truyền thống. Những ông giáo làng, đa phần là đồ Nho thất thế trong hoạn lộ, về quê mở lớp dạy ê a dăm ba đứa trẻ.

Chưa đến nỗi phai mờ nên nhiều người vẫn thầm nhớ ngày bé đi học trường làng. Đấy là thời mọi trẻ con đều đúng nghĩa “Ngày hai buổi đến trường/ Yêu quê hương qua từng trang sách nhỏ”. Còn ông bố bà mẹ thì luôn bận bịu việc đồng áng ruộng nương, chẳng có nhiều thời gian và tâm sức để kén cá chọn canh trường nọ lớp kia.

Tiểu học rồi cấp II, đứa trẻ lớn lên chẳng biết thành tài hay không, nhưng ít ra không bị căng thẳng, mệt mỏi vì áp lực thi cử. Ở mức đọc thông viết thạo, biết tay trái gần tim, tay phải thường vung lên những thề thốt trọng đại, chỉ cần thế, nhưng ra đời rồi cũng thành người, không là công dân ưu tú của xã hội thì cũng là một người hữu ích trong gia đình. 

Trường làng là một hình ảnh rất đỗi gần gũi với nền giáo dục bình dân truyền thống. Những ông giáo làng, đa phần là đồ Nho thất thế trong hoạn lộ, về quê mở lớp dạy ê a dăm ba đứa trẻ. Phụ huynh nghèo khó nhưng kính lễ, trọng thầy, gửi gắm con em cho thầy là tuyệt đối tin tưởng, khắc cốt ghi tâm công đức của thầy.

Dĩ nhiên cũng lấp lánh hy vọng, dầu nhỏ nhoi thôi nhưng chưa bao giờ thôi mạnh mẽ trong thâm tâm: mong muốn con cái trước thì hiếu nghĩa, sau học hành thi cử đỗ đạt, vinh quy bái tổ. Chỉ ngần ấy, nhưng bao bà mẹ luôn phải tần tảo sớm hôm, nay gánh chợ làng này, mai sang chợ huyện khác. Những gánh hàng xén nhọc nhằn đi suốt chiều dài khoa bảng nước Nam ta và những ông đồ trường làng, tuy khiêm tốn danh vị, nhưng đặc biệt quan trọng để định hình nền nếp luân lý cho người học, mà người học chủ yếu lại là nam giới. Cho nên, sẽ không quá lời nếu nói rằng, về cơ bản, những nam nhi học trường làng thuở xưa là rường cột đạo đức cho cả xã hội. Phàm đã quân tử có học mà bại hoại nhân cách, thì nhân quần không biết nhìn vào đâu để sống chuẩn mực.

So với trường làng thì trường chuyên lớp chọn hôm nay có lẽ phức tạp hơn ngàn lần. Trường chuyên lớp chọn có nhiều trọng trách, chức năng, nhưng đa phần hấp dẫn phụ huynh ở cái gọi là đào tạo nhân tài ưu tú. Mà khát vọng nuôi con thành tài có lẽ là điểm đồng thuận mạnh mẽ nhất của nhiều ông bố bà mẹ vừa rủng rỉnh hầu bao lại vừa dư dả mơ mộng phù phiếm.

Có con học trường chuyên, thì các bà mẹ bỗng nhiên tận tụy và vồn vã với việc cập nhật thành tích học tập của con mỗi ngày. Họ cũng thường xuyên tìm hiểu tất cả các lời khuyên, các bài học nuôi con của những bà mẹ thần đồng. Các ông bố thì tỏ ra lặng lẽ và thâm trầm hơn, không cầm roi kèm cặp quý tử từng đêm bên bàn học, mà sẵn sàng móc hầu bao treo thưởng cho mỗi điểm mười học kỳ phụ lẫn học kỳ chính.

Mẹ lo cơm nước, sáng chở đi chiều đón về, còn bố đặt ra những mục tiêu chiến lược lâu dài, bét nhất cũng phải du học trời Tây, còn lớn lao thì phải trở thành ông nọ bà kia trong tương lai gần. Máu đàn ông háo danh và hám quyền là thứ khó tẩy, nên nhiều ông bố đã đặt hẳn một lộ trình thăng quan tiến chức cho đứa con vừa mới tháo khăn quàng đỏ.

Nếu mình đang đương chức, đặc biệt là chức to, đứa con ấy nhất định phải có hồ sơ học tập và hạnh kiểm đẹp không tì vết. Trong trường hợp học bạ ngất ngưởng chót vót điểm tổng kết mà vẫn chưa thể yên tâm, nhiều ông bố sẵn sàng đánh cược cả sinh mệnh chính trị và tiền bạc để chạy điểm thi với mục tiêu cuối cùng, đó là nhấc con vào những nghề nghiệp tinh hoa của xã hội như chuyện đã xảy ra ở Hòa Bình, Sơn La, Hà Giang. 

Nhiều quý ông thành đạt tất tả lo cho con vào học trường chuyên thì đột nhiên khôn nguôi nhớ trường làng. Họ nhớ trường làng như nhớ đoạn đời tươi tắn trong veo sách vở, chẳng bận tâm ganh đua hơn kém chúng bạn. Và rồi họ cám cảnh cho chính mình ở thì hiện tại, ở cái tình thế buông bỏ hay cố sống cố chết đẩy con vào học trường chuyên lớp chọn.

Sự học thành tài mà như cuộc chiến thì dẫu vinh dự cỡ nào cũng có đôi chút cảm giác đắng lòng. Sự học, như vài quý ông trung niên tâm tình, rất nên có chỗ cho những ký ức dịu dàng, tử tế thay vì sợ hãi, âu lo. Đôi khi nhờ những ký ức đẹp mà người ta sẽ sống đẹp một cách tự nhiên không ngờ tới. 

Nhi Nữ Thường Tình

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI