TPHCM cần cơ chế mới tương xứng sau khi sáp nhập

Phóng viên: Thưa ông, dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98 đang được xem xét để trình và thông qua trong kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV. Ông đánh giá thế nào về tính cần thiết sửa đổi Nghị quyết 98?

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường: Sau 2 năm, việc thực hiện Nghị quyết 98 đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, TPHCM hiện đã thay đổi về không gian, lãnh thổ, trong đó mở rộng sang các khu vực có đặc điểm rất đặc thù. Cụ thể như Bà Rịa - Vũng Tàu là nơi có giao lưu quốc tế mạnh mẽ, có tiềm năng phát triển thương mại quốc tế.

Bình Dương là trung tâm công nghiệp lớn với sức thu hút đầu tư mạnh. Bên cạnh đó, TPHCM được định hướng hình thành trung tâm tài chính quốc tế. Vì vậy, TPHCM rất cần có thêm cơ chế phù hợp với không gian phát triển mới.

Mặt khác, sau khi sáp nhập thì không gian đô thị, công trình công cộng của TPHCM cũng tăng lên, cần chính sách đủ mạnh để huy động nguồn lực cho đầu tư, phát triển.

* Trong bản dự thảo sửa đổi Nghị quyết 98, UBND TPHCM đề xuất nghiên cứu mô hình khu thương mại tự do tương tự như chính sách đối với TP Hải Phòng. Ông nhìn nhận mô hình này ra sao?

- Như tôi đã nói, khi mở rộng địa giới hành chính, TPHCM có thêm các cơ sở để liên thông quốc tế như cảng quốc tế, trung tâm tài chính quốc tế. Như vậy, giao lưu của TPHCM với quốc tế rất rộng. Với điều kiện giao lưu rộng như thế, việc đề xuất một khu thương mại tự do để huy động được tối đa nhà đầu tư bên ngoài, kết nối với trong nước nhanh chóng hơn, thuận tiện hơn, không phải qua một khâu trung gian khác là cần thiết và cần được nghiên cứu.

Khi hình thành một khu thương mại tự do, có thể có những tác động tích cực như lan tỏa nhanh giữa kết nối trong nước với quốc tế. Nhưng nếu quản lý không chặt chẽ, có thể dễ rơi vào tình trạng lạm dụng cơ chế đặc thù, gây tác động không mong muốn tới hoạt động thương mại trong nước. Do đó, Chính phủ cần có cơ chế thực sự vượt trội, ưu đãi nhưng phải có cơ chế quản lý chặt chẽ để phân định rõ ràng khu vực thương mại tự do và khu thương mại trong nước.

* Liên quan đến cơ chế phát triển đô thị theo hệ thống giao thông (mô hình TOD), từ kinh nghiệm thực tiễn của TP Hà Nội, ông có góp ý gì cho TPHCM?

- Phát triển đô thị theo mô hình TOD là phương thức phát triển hiệu quả: vừa tạo ra các khu đô thị mới, hiện đại, tập trung, vừa giải quyết được phát triển hạ tầng giao thông, khai thác chính từ nguồn lực đất đai đó mà không cần kinh phí từ nguồn đầu tư ngân sách.

Cơ chế này đang được khuyến khích và định hướng ở các khu đô thị lớn phát triển. Muốn làm được như vậy, phải khai thác lợi thế của đất đai, những lợi thế hình thành khi phát triển giao thông, đồng thời gắn lợi thế này với lợi ích của nhà đầu tư. Chính sách cần cho phép họ đầu tư hạ tầng và hưởng lợi tương xứng từ các công trình gắn liền.

* Ông có cho rằng, khi sửa đổi Nghị quyết 98, cần tiếp tục phân cấp, phân quyền mạnh hơn nữa cho TPHCM?

- Nghị quyết 98 được Quốc hội thông qua năm 2023 đã có các quy định về vấn đề phân cấp, phân quyền, nhưng qua thực tiễn triển khai, vẫn còn điểm hạn chế khiến việc khai thác tiềm năng chưa đạt như kỳ vọng.

Hiện nay, phạm vi hành chính và nguồn lực của TPHCM đã mở rộng hơn, trong khi tinh thần phân cấp, phân quyền của cả hệ thống pháp luật Việt Nam cũng ngày càng rõ. Vì vậy, việc trao quyền cho TPHCM trong lần sửa đổi này cần mạnh hơn nữa, mới thể hiện được sự vượt trội, tạo sự khác biệt so với các địa phương khác.

* Xin cảm ơn ông.

Minh Quang (thực hiện)