Thực hư uống nước lá ổi “đánh bay” tiểu đường, ung thư

Lá ổi có dược tính, nhưng không phải thần dược

Không khó bắt gặp trên mạng xã hội những lời rao như: “Mua bán lá ổi tươi, lá ổi khô ở quê tự trồng, cam kết không thuốc trừ sâu. Khách mua về cần rửa sạch bụi phấn trước khi sử dụng...”.

Những hội nhóm mua bán lá ổi trên mạng thu hút cả ngàn thành viên. Khi thành viên nào thắc mắc về công dụng của lá ổi, người bán trả lời tận tình như mình là bác sĩ: “Dùng làm thuốc, giúp đốt mỡ bên trong cơ thể, giảm mỡ máu, ổn định đường huyết, huyết áp; giúp mát gan, thải độc tố hạ men gan, gan nhiễm mỡ…”. Kèm theo đó là hướng dẫn: uống thay nước lọc, không gây mệt mỏi hoặc tác dụng phụ.

Lá và búp ổi non là vị thuốc dân gian lâu đời chữa đau bụng, tiêu chảy, kiết lỵ - Ảnh: An Hà

Trong số khách hàng hỏi mua lá ổi khô, lá ổi tươi, nhiều nhất là người mắc bệnh tiểu đường. Một thành viên giấu tên bị tiểu đường nhiều năm cho biết: “Thấy người ta truyền nhau uống nước lá ổi vừa kiểm soát đường huyết, giảm mỡ máu, lại có khả năng chống ung thư nên tôi đã uống nước lá ổi thay nước lọc khoảng 3-4 ngày trong tuần”.

Dược sĩ chuyên khoa 2 Hoàng Thị Thu Hằng - Trưởng khoa Dược Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM - cho biết, lá và búp ổi non là vị thuốc dân gian lâu đời chữa đau bụng, tiêu chảy, kiết lỵ thường được dùng dưới dạng thuốc sắc, liều 15 - 30g mỗi ngày, có thể phối hợp với gừng, trà... Ngoài ra, lá ổi còn dùng để rửa vết thương, mụn nhọt, lở loét. Lá tươi cũng được dùng khi bị chấn thương bầm tím, vết thương chảy máu. Bên cạnh đó, lá ổi còn được dùng chữa khó tiêu ở trẻ, viêm ruột, kiết lỵ và bệnh zona (giời leo).

“Một số nghiên cứu bước đầu cho thấy chiết xuất từ lá ổi có hiệu quả trong việc hạ huyết áp ở chuột bị tăng huyết áp, cũng như hạ đường huyết ở chuột mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, đây chỉ là những kết quả nghiên cứu thu được trên mô hình động vật và một số nghiên cứu quy mô nhỏ trên người. Nghiên cứu cho thấy dược liệu có tiềm năng hỗ trợ nhưng chưa đủ bằng chứng để khẳng định hiệu quả điều trị trên lâm sàng.

Vì vậy, cần có thêm nhiều nghiên cứu sâu hơn, đặc biệt là trên người, để làm rõ cơ chế tác dụng và xác định tính an toàn, hiệu quả của dược liệu này. Riêng đối với công dụng giải nhiệt gan hay hỗ trợ điều trị xơ gan thì hiện chưa có cơ sở khoa học để chứng minh” - dược sĩ Hoàng Thị Thu Hằng nhấn mạnh.

Ai cần hạn chế sử dụng lá ổi?

Y sĩ Hà Nguyễn (Hội Đông y TPHCM) cho biết thêm, theo trang Thư viện Thuốc quốc gia (Mỹ), trên thế giới có hàng chục nghiên cứu về lá ổi cho thấy trong đó chứa nhiều hoạt chất sinh học hữu ích.

Chiếm ưu thế là một số hoạt chất có tác dụng tương đồng với công dụng của lá ổi trong y học cổ truyền, như quercetin có khả năng chống tiêu chảy nhờ cơ chế giảm nhu động ruột, giảm co thắt; tinh dầu và tannin giúp ức chế nhiều loại vi khuẩn gây nhiễm trùng tiêu hóa, nhiễm trùng ngoài da như tụ cầu khuẩn, trực khuẩn mủ xanh, khuẩn E. coli…

Một số nghiên cứu đã chiết xuất các hoạt chất flavonoid như guaijaverin, avicularin… có trong lá ổi, vỏ quả ổi và thử nghiệm trên chuột cho thấy chúng giúp kiểm soát đường huyết, hạ huyết áp, giảm mỡ máu, trừ gốc tự do và chống ô xy hóa hiệu quả.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn khẳng định rằng kết quả nghiên cứu có ý nghĩa trên chuột và với những hoạt chất được chiết xuất chứ không phải toàn lá ổi. Vì vậy, khi sử dụng toàn lá ổi thì cơ thể chịu tác động của tất cả hoạt chất trong đó. Hơn nữa, cơ chế gây bệnh đều rất phức tạp và khác biệt với từng người, 1 vị thuốc không thể nào xử lý được mọi vấn đề của bệnh.

Theo đông y, lá ổi có vị đắng, chát (sáp). Với đặc tính sáp trường mạnh, lá ổi sẽ làm tăng nặng tình trạng táo bón. Do đó, những người thường bị táo bón, có xu hướng dễ táo bón, tuyệt đối không uống nước lá ổi, ăn vỏ quả ổi.

Trường hợp còn lại, để an toàn, người bệnh chỉ nên sử dụng với liều lượng nhỏ dưới dạng trà loãng, nhưng không thường xuyên; lắng nghe cơ thể, đảm bảo chỉ số đường, huyết áp ở mức ổn định. Nếu có dấu hiệu táo bón cần dừng ngay việc uống nước lá ổi. Việc lạm dụng nước lá ổi thay thế nước lọc hằng ngày là không nên và có thể gây nhiều bất lợi cho sức khỏe.

Không uống nước lá ổi khi đói, bụng rỗng. Phụ nữ có thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc chuyên khoa. Người huyết áp thấp, thiếu máu, trào ngược dạ dày thực quản, tăng a xít dạ dày hạn chế sử dụng vì có nguy cơ bị tụt huyết áp, hạ đường huyết, giảm hấp thu một số chất bổ máu, tăng a xít dạ dày và tăng nặng tình trạng trào ngược.

An Hà - Thanh Huyền