Phụ nữ vùng cao chủ động hòa nhập thế giới số

Làm bằng quyết tâm cao nhất

Nông dân xã Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu vừa kết thúc mùa khoai sâm đất năm 2025. Củ sâm đất có thể luộc ăn như khoai lang, nấu canh, xào, làm nộm, ăn sống, có tác dụng giảm cân, lợi cho người mắc bệnh tiểu đường, tim mạch. Vậy nhưng, trong một thời gian dài, do cách trở địa lý, do tập quán canh tác và cách tiêu thụ cũ nên không nhiều người biết đến đặc sản này.

Năm nay, TikTok Shop phối hợp Viettel Post tổ chức các phiên live stream hỗ trợ bà con bán củ sâm đất ngay trên ruộng sâm. Các cô gái người dân tộc Mông (H’Mông) như Vừ Thị Chứ, Vừ Thị Xia, Mẩy Thanh lên sóng, vừa quảng bá sản phẩm, vừa hát, vừa mời khách ăn thử và không quên kêu gọi người xem chốt đơn. Họ gắn mã giảm giá cho giỏ hàng của khách cứ nhoay nhoáy.

Kết thúc phiên live stream cuối cùng, bà con Sìn Hồ đã ghi dấu một vụ mùa ấn tượng: bán được 300 tấn khoai qua TikTok Shop, vượt 200 tấn so với mục tiêu ban đầu.

Vừ Thị Chứ và Vừ Thị Xia - sinh năm 1999 và 2000 - là chị em ruột, lớn lên trong một gia đình nghèo. Như bao phụ nữ vùng cao khác, cuộc sống của họ quẩn quanh ruộng nương và chợ phiên. Xia kể: “Có khi mấy năm mà em không mua nổi bộ quần áo mới”. 2 chị em đều học hết lớp Chín rồi lấy chồng sớm, sinh con, cuộc sống gói gọn trong cái nghèo đeo đẳng. Cho đến một ngày, họ nhận ra, chỉ với chiếc điện thoại có kết nối internet, cuộc đời có thể khác đi.

Những phụ nữ người Mông, Thái, Nùng tham gia phiên live stream do ngành công thương tỉnh Lai Châu tổ chức - Ảnh: T.T.

Vừ Thị Xia đã bán heo giống, lấy vốn đến TP Hà Nội học một khóa cơ bản về kinh doanh rồi xin vào làm trong một công ty truyền thông ở TP Lai Châu để vừa học, vừa thực hành live stream bán hàng trên các nền tảng số của công ty. Sau 2 năm, Xia nghỉ việc để tự làm kênh riêng và “truyền nghề” cho Chứ. Xia kể: “Em cũng từng như Chứ, không biết chỉnh video, không biết nói sao cho hay, nhưng cả 2 chị em đều làm bằng quyết tâm cao nhất”.

Gần 2 năm nay, mỗi tháng, Chứ và Xia đều bán nông sản được 30-40 triệu đồng, đủ để lo cho con ăn học và giúp đỡ xóm giềng. Không chỉ giúp bà con bán nông sản, 2 chị em còn dạy lại phụ nữ trong bản cách quay video, tạo kênh bán hàng, trò chuyện với khách, điều hành cộng đồng bán hàng “Sìn Hồ vươn mình” trên mạng xã hội.

Quan trọng là tự tin, dám nghĩ dám làm

Ở xã miền núi Sơn Tây Hạ, tỉnh Quảng Ngãi, những phụ nữ người Ca Dong cũng đã quen với các phiên live stream bán nông sản. Lần đầu lên sóng, họ bỡ ngỡ, ngại ngùng, nói được vài câu rồi im. Nhưng dần dần, nhờ bạn bè ủng hộ và khách hàng tin tưởng, các chị tự tin hơn. Từ những đơn hàng nhỏ lẻ, nay nông sản Sơn Tây Hạ (ổi ruby, bưởi, chuối, mật ong, dược liệu…) đã tìm được khách ở nhiều tỉnh, thành.

Từ phải qua: Vừ Thị Xia, Cô Ba Hồng, Vừ Thị Chứ live stream bán khoai sâm và nông sản của Sìn Hồ - Ảnh: T.T.

Theo bà Phạm Trinh Nữ - Chủ tịch Hội LHPN xã Sơn Tây Hạ - để phụ nữ vùng cao thực sự “chuyển mình”, họ cần thay đổi nhận thức, nắm vững chính sách và ứng dụng công nghệ. Bà nói: “Chúng tôi chỉ đồng hành, kết nối tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng live stream, bán hàng trực tuyến, quản lý tài chính nhỏ. Điều quan trọng là chính chị em phải tự tin, dám thay đổi và cố gắng”.

Trong buổi gặp gỡ những phụ nữ vùng cao làm kinh tế số do TikTok Shop tổ chức hồi giữa tháng 10/2025, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương - nói: “Chúng tôi xác định chuyển đổi số là công cụ thúc đẩy bình đẳng giới trong kinh tế. Khi phụ nữ nông thôn, miền núi được trang bị kỹ năng số, họ không chỉ cải thiện đời sống gia đình mà còn trở thành hạt nhân phát triển kinh tế cộng đồng”. Bà cho hay, bộ đang phối hợp các sàn thương mại điện tử, chính quyền các địa phương và Hội LHPN Việt Nam mở các khóa đào tạo kỹ năng số cho phụ nữ.

Theo bà, việc phụ nữ vùng cao tham gia thương mại điện tử là một bước tiến về nhận thức xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản lớn trong việc lan tỏa kênh bán hàng số: hạ tầng internet chưa đồng bộ, chi phí logistics cao, thiếu mạng lưới hướng dẫn viên tại chỗ. Bà khuyến nghị, khi thương mại điện tử bước vào thời kỳ AI bùng nổ, sự chân thành của người thật vẫn là “chìa khóa vàng” để giữ chân khách hàng và xây dựng thương hiệu cá nhân cho phụ nữ vùng cao.

Ngọc Minh Tâm