Mơ về một Thanh Đa hiện đại, nhiều mảng xanh

Chờ đợi và hy vọng

Từ hơn 30 năm trước, chính quyền TPHCM đã quy hoạch bán đảo Thanh Đa thành khu văn hóa, du lịch, nghỉ ngơi, giải trí và đã giao nhiều doanh nghiệp nghiên cứu, triển khai dự án xây khu đô thị hiện đại ở đây. Nhưng do vướng mắc về thủ tục đầu tư, giải phóng mặt bằng, dự án chỉ nằm im trên giấy.

Sinh ra và lớn lên ở bán đảo Thanh Đa, có vườn rộng 1.500m² để trồng rau màu bán, ông Nguyễn Minh Hiếu (58 tuổi) kể, khi còn thanh niên, ông đã nghe tin Thanh Đa sẽ được quy hoạch thành khu đô thị mới: “Khi đó, tôi nghĩ quê mình sắp đổi thay, đường sá khang trang, dân đỡ khổ. Nhưng rồi năm này qua năm khác, mọi thứ ngày càng điêu tàn hơn bởi không ai được phép xây dựng, sửa chữa nhà cửa, cũng không ai dám trồng cây lâu năm do đất nằm trong dự án. Giờ tôi chỉ mong dự án lần này sẽ thành hiện thực để con cháu có cuộc sống tốt hơn”.

Bà Lê Thị Ngọc Bích - ở hẻm 480 Bình Quới - cũng sống gần nửa thế kỷ ở đây trong căn nhà cấp 4 nằm lọt thỏm trong khu vườn mấy trăm mét vuông - nơi bà bày một tủ tạp hóa nhỏ bán nhu yếu phẩm cho bà con trong xóm. “Lời lãi chẳng bao nhiêu nhưng cũng vui vì có người tới nói chuyện. Có thời điểm quá khó khăn, tôi định bán miếng vườn này nhưng nghĩ đất này là của ông bà để lại, bán đi rồi biết về đâu. Tôi chỉ mong nếu có triển khai dự án thì bố trí chỗ ở cho bà con tại chỗ để họ có cơ hội làm ăn, buôn bán” - bà nói.

Bán đảo Thanh Đa có cảnh quan thiên nhiên độc đáo, phần lớn diện tích là đất nông nghiệp chưa được khai thác

Bà Nguyễn Thanh Thảo (56 tuổi) cũng mong khi triển khai dự án, mức giá bồi thường giải phóng mặt bằng thỏa đáng, chỗ tái định cư gần nơi ở hiện tại để người dân tiếp tục gắn bó với mảnh đất này. Hiện gia đình bà sống trong căn nhà mới được sửa chữa khang trang nên cũng ngại sự thay đổi, nhưng bà nói sẽ chấp hành mọi chủ trương của chính quyền.

Đô thị sinh thái gắn với bảo tồn tự nhiên

Ông Đỗ Ngọc Hải - Trưởng phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình, Sở Xây dựng TPHCM - cho biết, hồi đầu tháng 8/2025, UBND TPHCM đã ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phân khu tỉ lệ 1/2.000 khu đô thị mới Bình Quới - Thanh Đa. Theo đó, khu này có tổng diện tích khoảng 549,4ha, trong đó 423,61ha là phần đất liền, 125,79ha là diện tích mặt nước sông. Khu đô thị này được định hướng phát triển với quy mô dân số khoảng 54.000 người, hình thành một không gian sống hiện đại, sinh thái, kết hợp giữa đô thị và thiên nhiên.

Theo quy hoạch, Bình Quới - Thanh Đa sẽ là trung tâm đô thị kết hợp công viên ngập nước, hướng đến mục tiêu xây dựng khu đô thị du lịch sinh thái hiện đại, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, gắn liền với hệ thống cảnh quan tự nhiên và không gian mở ven sông. Bản quy hoạch chú trọng phát triển các khu trung tâm đô thị cao tầng, kết hợp sử dụng đất hỗn hợp, giảm mật độ xây dựng để mở rộng mảng xanh và mặt nước. Khu này sẽ gồm nhà ở, trụ sở hành chính, văn phòng, thương mại, dịch vụ, khách sạn, văn hóa và du lịch ven sông, hình thành nên một cộng đồng dân cư năng động, kết nối hài hòa giữa sinh hoạt đô thị và môi trường sinh thái đặc trưng của vùng bán đảo.

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa - chuyên gia xã hội học và phát triển đô thị - cho rằng, để xây dựng Bình Quới - Thanh Đa thành đô thị sinh thái, cần đặc biệt quan tâm đến biến đổi khí hậu và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên vốn có của bán đảo bởi nếu không cẩn trọng, khu vực này có thể bị ngập. Hiện chỉ có 1 tuyến đường dẫn vào bán đảo này nên rất cần mở thêm các cầu, đường kết nối sang xa lộ Hà Nội và đường Phạm Văn Đồng để tránh ùn tắc giao thông. Theo ông, không nên làm bờ kè dày đặc bởi việc này sẽ phá vỡ hệ sinh thái. Một số đoạn nên để nước tự nhiên tràn vào, hình thành công viên ngập nước và chỉ cần có những đoạn kè hợp lý để giữ cân bằng.

Ông cũng cho rằng, chính quyền thành phố và nhà đầu tư cần có cơ chế bồi thường thỏa đáng để người dân sớm bàn giao mặt bằng. Khi di dời, tái định cư, cần bảo đảm sinh kế của người dân. Ngoài yếu tố hạ tầng, nên tính toán kỹ mô hình nhà ở cao tầng hay thấp tầng, đồng thời bổ sung nhiều mảng xanh để biến Bình Quới - Thanh Đa thành “lá phổi xanh” cho thành phố, là nơi vui chơi, nghỉ ngơi cuối tuần cho người dân. Nếu được quy hoạch thành đô thị sinh thái và du lịch, khu vực này sẽ có thêm không gian thoáng đãng, gắn kết cộng đồng và cải thiện chất lượng môi trường. Người dân cũng hưởng lợi khi có thêm cơ hội làm ăn, tăng thu nhập từ dịch vụ, thương mại và du lịch.

Về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, ông Nguyễn Minh Hòa cho rằng nên học hỏi kinh nghiệm quốc tế về xử lý nước thải, rác thải, xây dựng hệ thống giao thông và cấp thoát nước hiện đại. Nhiều mô hình đô thị sinh thái trên thế giới đã thành công như Curitiba (Brazil), Bắc Hải (Trung Quốc), Stockholm (Thụy Điển), Freiburg (Đức) hay Kawasaki, Kitakyushu (Nhật Bản) và Thiên Tân Sino (Singapore). Ông khẳng định, đa dạng hóa việc sử dụng đất, giữ cân bằng hệ sinh thái và kiểm soát quy mô dân số là những yếu tố quyết định để Bình Quới - Thanh Đa trở thành đô thị sinh thái hiện đại.

Thanh Tâm