Hiệu quả kép từ các công trình chống sạt lở ở Cà Mau

Sạt lở “bủa vây”

Cà Mau có 3 mặt giáp biển với ngư trường rộng lớn, cùng hệ thống sông ngòi dày đặc gần 14.000km nên rất thuận lợi trong việc giao thương, trao đổi hàng hóa cũng như tiềm năng và lợi thế về phát triển kinh tế. Dù vậy, tỉnh cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do biến đổi khí hậu và sạt lở “bủa vây”.

Ông Nguyễn Thanh Tùng - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau, cho biết địa phương có đường bờ biển dài 310km nhưng đã có đến 204km bị sạt lở; cùng 402 điểm sạt lở bờ sông với khoảng 629km. “Trong giai đoạn 2011 - 2025, sạt lở bờ biển đã khiến Cà Mau mất khoảng 6.250ha đất và rừng phòng hộ. Nhiều công trình giao thông, bờ bao, nhà cửa… bị hư hỏng do sạt lở gây ra đã làm ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của hàng ngàn hộ dân”, ông Tùng trăn trở.

Cà Mau đã mất khoảng 6.250 ha đất và rừng phòng hộ do sạt lở

Ngư dân Nguyễn Văn Mun (47 tuổi, ngụ tỉnh Cà Mau) cho hay, ông đã có 30 năm vươn khơi, bám biển để phát triển kinh tế. “Với ngần ấy năm gắn bỏ cùng biển cả, bờ biển Tây và biển Đông của tỉnh Cà Mau hầu như nơi nào tôi cũng đã từng đi ngang qua. Tại những nơi không có kè bảo vệ, trước đây đai rừng phòng hộ dày cả trăm mét, nhưng giờ còn rất mỏng; nhiều cây đước, cây mắm tuổi đời hàng chục năm bị sóng biển đánh trôi nằm trơ gốc, nhìn mà đau lòng”- ông Mun chia sẻ.

Tình hình sạt lở thời gian tới được dự báo sẽ diễn biến nghiêm trọng hơn, trong khi vai trò bảo vệ của rừng phòng hộ bị suy giảm hoặc không còn, đã khiến nhiều hộ dân sống ven biển “đứng ngồi không yên” bởi vuông tôm, nhà cửa của họ có thể bị sóng biển cuốn trôi bất cứ lúc nào. Với sự hỗ trợ của trung ương cùng quyết tâm của chính quyền địa phương, nhiều công trình phòng chống sạt lở ở Cà Mau đã được đầu tư xây dựng và hoàn thành để bảo vệ đời sống, cũng như sản xuất của người dân. Theo đó, Cà Mau đã xây dựng khoảng 93km kè bảo vệ bờ biển với tổng kinh phí 3.500 tỉ đồng; 9,2km kè bảo vệ bờ sông với kinh phí thực hiện khoảng 391 tỉ đồng…

Hàng ngàn ha rừng được trồng mới và phục hồi tự nhiên ở Cà Mau

Hiện, ngành chức năng tỉnh Cà Mau đang phối hợp cùng các đơn vị liên quan tiếp tục triển khai các dự án như, dự án xây dựng đê biển Tây từ Cái Đôi Vàm đến Kênh Năm và kè phòng chống sạt lở bờ biển các đoạn xung yếu từ cửa biển Sông Đốc đến cửa biển Bảy Háp; dự án đoạn kè G6…

Lá “chắn xanh” ven biển phục hồi

Những công trình kè chống sạt lở bờ biển, bờ sông được bố trí đủ vốn và đầu tư hoàn thiện không chỉ phát huy vai trò giảm sóng, chống sạt lở mà còn gây bồi, tạo bãi. Bên cạnh đó, còn góp phần sắp xếp, chỉnh trang trật tự xây dựng công trình và nhà ở ven sông phù hợp với biến đổi khí hậu.

Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cà Mau cho hay, giai đoạn từ năm 2021 - 2025 tỉnh đã tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp và phục hồi được gần 1.820ha. Trong đó, có 1.269ha trồng mới tại các Ban Quản lý rừng phòng hộ và Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Ngọc Hiển; khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên tại Vườn quốc gia Mũi Cà Mau trên diện tích 550ha. Các diện tích khoanh nuôi có khả năng bồi tụ phù sa cao đã góp phần thúc đẩy quá trình lấn biển tự nhiên.

Ông Lê Văn Hải - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cà Mau, cho biết rừng ngập mặn là một trong những hệ sinh thái có khả năng hấp thụ và lưu giữ carbon vượt trội so với rừng trên cạn. “Rừng được phục hồi không chỉ giúp phòng chống sạt lở mà còn góp phần hấp thụ và lưu giữ carbon nhờ duy trì được cấu trúc hệ sinh thái bản địa và lớp đất ngập mặn giàu hữu cơ. Đây được xem là “bể chứa carbon” tự nhiên giúp giảm phát thải khí nhà kính rất hiệu quả”- ông Hải đánh giá.

Rừng không chỉ góp phần hấp thụ carbon, giảm phát thải nhà kín mà còn góp phần thu hút du khách đến với Cà Mau

Ngoài ra, rừng được phục hồi còn tạo môi trường sống phong phú cho nhiều loài động vật, thủy sản… Qua đó, góp phần tạo nên sự đa dạng sinh học, cân bằng sinh thái và là nền tảng để phát triển các mô hình sinh kế gắn với bảo tồn.

Để duy trì và phát huy hiệu quả của “lá chắn xanh” ven biển, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cà Mau xác định ưu tiên hàng đầu là triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý bền vững rừng ngập mặn. Cụ thể, sẽ tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của rừng ngập mặn trong ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ sinh kế ven biển. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong giám sát, quản lý và theo dõi diễn biến rừng một cách chủ động, chính xác; phát huy vai trò của người dân thông qua mô hình quản lý rừng dựa vào cộng đồng gắn với trách nhiệm bảo vệ rừng. Ngoài tăng cường kiểm tra, giám sát và thực thi pháp luật về lâm nghiệp thì còn tranh thủ nguồn lực từ các chương trình, dự án trong và ngoài nước về phục hồi rừng. Từ đó, tạo nên nguồn lực bền vững để bảo vệ “lá chắn sinh học” quan trọng nhất của vùng đất cực Nam Tổ quốc.

Những công trình kè chống sạt lở được đầu tư, hoàn thiện không chỉ phát huy tối đa hiệu quả mà còn góp phần tạo bãi, gây bồi và thúc đẩy quá trình lấn biển tự nhiên

Hoàng Thịnh