Hạ tầng ngầm và tầm nhìn dài hạn

Ảnh minh họa

Chủ trương phát triển không gian ngầm ở khu trung tâm TPHCM, quanh nhà ga metro Bến Thành là một hướng đi đúng và cần thiết trong bối cảnh đô thị ngày càng chật chội, mật độ dân cư cao và quỹ đất hạn hẹp. Tuy nhiên, để không gian ngầm trở thành phần mở rộng hài hòa của thành phố chứ không phải gánh nặng hạ tầng, cần có tầm nhìn dài hạn, quy hoạch tổng thể và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành.

Khi triển khai xây dựng không gian ngầm, tôi nghĩ, phải chú ý đến yếu tố mật độ dân cư. Trung tâm Bến Thành vốn đã quá tải, nếu tiếp tục tập trung thêm các hạng mục thương mại, giao thông ngầm mà không tính toán kỹ, có thể xảy ra tình trạng ùn ứ ngầm.

Bên cạnh đó, việc hình thành thêm các tuyến giao thông ngầm, đặc biệt là tuyến metro kết nối Bến Thành với Cần Giờ, cần nghiên cứu kỹ về lưu lượng hành khách. Phải tiên lượng được mỗi năm có bao nhiêu người di chuyển giữa 2 khu vực này, từ đó tính toán mật độ lưu thông. Nếu tất cả đều tập trung về Bến Thành để đi Cần Giờ thì áp lực sẽ dồn hết về khu trung tâm.

Mặt khác, cũng cần lưu ý rằng, quanh chợ Bến Thành có nhiều công trình giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt. Do đó, mọi sự can thiệp xây dựng ở khu vực này phải được tính toán cẩn trọng, tránh làm tổn hại đến kiến trúc cổ và cảnh quan đô thị. Khi phát triển không gian ngầm, phải nghiên cứu kỹ kết cấu, địa chất, đảm bảo không ảnh hưởng đến các công trình trên mặt đất.

Một trong những đề xuất đang được quan tâm là xây dựng bãi đậu xe ngầm ở khu Bến Thành. Tuy nhiên, theo tôi, đây là hạng mục không nên thực hiện. TPHCM rất thiếu bãi đậu xe, nhưng không thể vì thế mà đưa hết xe vào trung tâm rồi xây bãi ngầm ở đó.

Về lâu dài, định hướng phát triển của thành phố là hạn chế xe vào trung tâm, tiến tới hình thành khu phố đi bộ, khu thương mại văn minh, thân thiện. Nếu bây giờ lại làm bãi đậu xe ngầm ở trung tâm thì đi ngược định hướng này.

Chúng ta không thể để người dân từ ngoại thành vào trung tâm chỉ để... chui xuống hầm gửi xe. Việc đó vừa phi lý, vừa không bền vững về phát triển đô thị hiện đại đáng sống. Thay vào đó, cần bố trí bãi đậu xe vệ tinh ở các khu vực rìa trung tâm, kết nối bằng phương tiện công cộng hoặc tuyến metro.

Việc xây dựng không gian ngầm là tất yếu, nhưng chỉ nên tập trung cho các hạng mục phục vụ công cộng như đường đi bộ, khu thương mại nhỏ, ga metro, hệ thống kỹ thuật hạ tầng thay vì ưu tiên cho phương tiện cá nhân. Không gian ngầm có thể giúp giảm tải giao thông, tăng tính kết nối đô thị, nhưng nếu quy hoạch sai, nó sẽ trở thành gánh nặng.

Phát triển không gian ngầm không chỉ là chuyện kỹ thuật mà là bài toán tổng thể giữa hạ tầng ngầm và hạ tầng mặt đất. Muốn phát triển tốt, phải đấu nối đồng bộ với kiến trúc, giao thông và quy hoạch trên mặt đất.

Mỹ quan đô thị phải được đảm bảo từ dưới lên trên, nghĩa là hầm và mặt đất phải có sự hòa hợp về thiết kế, công năng và độ an toàn. Muốn đầu tư phát triển không gian ngầm ở khu trung tâm TPHCM, doanh nghiệp cần đảm bảo tính đồng bộ, an toàn kết cấu và phù hợp với quy hoạch tổng thể của khu vực trung tâm.

Hiện khu trung tâm TPHCM không thiếu công trình mà thiếu không gian xanh và các quảng trường công cộng cho người dân. Cái chúng ta cần là chỉnh trang, tạo thêm mảng xanh, công trình cộng đồng để phục vụ người dân.

Tiến sĩ PHẠM VIẾT THUẬN - Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế tài nguyên và môi trường TPHCM