'Đau đầu' với bếp ăn online

Điều đau đầu nhất là buôn bán trực tuyến vô danh

Sáng 10/12, đại biểu bước vào phiên chất vấn tại hội trường.

Bà Phạm Khánh Phong Lan - Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM - cho biết, lĩnh vực an toàn vệ sinh thực phẩm nhận được sự quan tâm đặc biệt khi hàng loạt câu hỏi xoáy sâu vào chất lượng đồ ăn bán trên ứng dụng giao hàng, suất ăn học sinh và trách nhiệm giám sát của cơ quan quản lý.

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM Phạm Khánh Phong Lan trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND - Ảnh: Phùng Huy

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Đoàn Ngọc Như Tâm đặt vấn đề về sự bùng nổ của thương mại điện tử - lĩnh vực đang phát triển nhanh hơn các quy định pháp luật hiện hành. Theo đại biểu, Sở An toàn thực phẩm đã có nhiều nỗ lực kiểm soát bếp ăn trực tuyến nhưng rủi ro lại nằm ở “không gian ảo”, nơi rất khó xác định trách nhiệm cụ thể khi xảy ra sự cố. Đại biểu yêu cầu làm rõ cơ chế phối hợp và gắn trách nhiệm trực tiếp của các nền tảng giao hàng, những đơn vị trung gian kết nối hàng ngàn bếp ăn với người tiêu dùng.

Giải trình trước HĐND, bà Phạm Khánh Phong Lan thừa nhận quản lý chất lượng thực phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử khó hơn nhiều so với kinh doanh truyền thống. Sở không có thẩm quyền quản lý trực tiếp các ứng dụng nhưng đang áp dụng đầy đủ quy định để kiểm tra và giám sát.

“Mỗi bếp ăn trực tuyến đều gắn với một nền tảng giao hàng. Chúng tôi đều làm việc với các đơn vị này để buộc các bếp phải có giấy phép an toàn thực phẩm, cửa hàng bán hàng online cũng phải tuân thủ điều kiện và chịu kiểm tra” - bà nói.

Đại biểu HĐND TPHCM đặt câu hỏi chất vấn cho Giám đốc Sở An toàn thực phẩm - Ảnh: Phùng Huy

Theo lãnh đạo sở, với những bếp online uy tín, yếu tố “vô danh” của thương mại điện tử đã phần nào được khắc phục. Khi xảy ra khiếu nại hay tố cáo, cơ quan chức năng có đủ cơ sở pháp lý để xử lý. Tuy nhiên, điều khiến ngành “đau đầu” nhất vẫn là tình trạng buôn bán không phép, website tự phát, nhà cung cấp nhỏ lẻ quảng bá các sản phẩm thực phẩm nhưng không công bố chất lượng, không có địa chỉ rõ ràng để kiểm tra, lấy mẫu.

Trước thực trạng này, Sở An toàn thực phẩm yêu cầu sản phẩm bán trực tuyến, đặc biệt thực phẩm chức năng, thực phẩm trị liệu hay đóng gói sẵn, đều phải thực hiện công bố hoặc tự công bố chất lượng theo quy định. Các nền tảng giao hàng cũng được đề nghị hợp tác chặt chẽ để sàng lọc và loại bỏ các điểm bán không đáp ứng điều kiện an toàn.

Lo ngại lựa chọn “người quen”, siết giá dẫn tới đánh đổi chất lượng

Ngoài nhóm bếp online, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về chất lượng suất ăn học sinh. Đại biểu Đoàn Ngọc Như Tâm đặt câu hỏi: việc siết chi phí bữa ăn quá chặt có thể dẫn đến đánh đổi chất lượng nguyên liệu, ảnh hưởng an toàn thực phẩm. Đại biểu đề nghị Sở phối hợp ngành giáo dục xây dựng hàng rào kỹ thuật để đảm bảo tiêu chuẩn dinh dưỡng, giúp nhà trường mạnh dạn loại bỏ các hồ sơ thầu có giá bất thường.

Trả lời, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm nhận định việc giảm chi phí bữa ăn hay cắt khẩu phần có thể tạo thêm rủi ro mất an toàn thực phẩm. TPHCM hiện có khoảng 3.500 trường học với nhiều mô hình bếp ăn: tự nấu, thuê công ty đến nấu hoặc đặt suất ăn từ bên ngoài. Nguy cơ, theo bà Lan, không nằm ở giá cả mà ở cách lựa chọn nhà cung cấp.

“Đôi khi các trường chọn đơn vị cung ứng chỉ vì người quen. Chúng tôi đã mời các trường đến để đả thông tư tưởng và phối hợp Sở Giáo dục - Đào tạo tăng cường bồi dưỡng kiến thức cho hiệu trưởng, người phụ trách bếp ăn” - bà nhấn mạnh.

Sở khẳng định không can thiệp vào việc trường chọn đối tác hay mức chi phí, nhưng an toàn phải là ưu tiên số một. Khi xảy ra sự cố, hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm đầu tiên. Vì vậy, Sở đã thành lập các đội tập huấn trên toàn địa bàn, mở rộng cả khu vực trước đây thuộc Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Đồng thời, các đội quản lý an toàn thực phẩm tại từng khu vực phối hợp hướng dẫn các bếp ăn, cơ sở cung ứng suất ăn, trong khi phường - xã cũng chủ động tổ chức đoàn kiểm tra riêng.

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm nhận 8 ý kiến chất vấn từ đại biểu - Ảnh: Phùng Huy

Theo bà Phạm Khánh Phong Lan, an toàn thực phẩm “không bị tác động bởi chi phí”, mà phụ thuộc vào sự nghiêm túc của nhà cung cấp và giám sát của nhà trường. Sở đã kêu gọi hội phụ huynh tham gia sâu vào quy trình lựa chọn nguyên liệu, theo dõi bữa ăn hoàn chỉnh - hoạt động đã duy trì nhiều năm để bảo đảm quyền lợi cho học sinh.

Trình bày trước HĐND, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm cho biết công tác bảo đảm an toàn thực phẩm tại TPHCM luôn đối mặt nhiều thách thức và không ai có thể khẳng định sự an toàn tuyệt đối. Từ yêu cầu cần một cơ quan thống nhất để tăng hiệu lực quản lý, TPHCM đã thành lập Ban Quản lý An toàn thực phẩm từ giai đoạn 2016-2017, và được kiện toàn thành Sở An toàn thực phẩm theo Nghị quyết 98 vào năm 2024.

Với sự hợp nhất 3 lĩnh vực y tế - nông nghiệp - công thương trong một đầu mối, Sở đang tập trung vào 2 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: xây dựng thành phố “thực phẩm sạch” và kiên quyết chống “thực phẩm bẩn”. Song song, ngành đẩy mạnh nâng cao nhận thức cộng đồng, cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để tăng hiệu quả giám sát.

Theo bà Lan, các vụ ngộ độc cấp tính thường thu hút sự chú ý của dư luận, nhưng phần "chìm" của tảng băng là chất lượng thực phẩm hằng ngày người dân sử dụng: liệu có độc tố tích lũy lâu dài hay không, và hậu quả trong vài chục năm nữa sẽ như thế nào. Vì vậy, Sở không chỉ tập trung vào xử lý sự cố trước mắt mà đặc biệt chú trọng bảo vệ chất lượng thực phẩm hằng ngày - yếu tố quyết định sức khỏe lâu dài của cộng đồng.

Thanh Tâm - Phùng Huy