Đa dạng hóa loại hình giao thông để tăng tốc phát triển TPHCM

18/10/2025 - 09:29

PNO - Các chuyên gia kinh tế, kiến trúc, quy hoạch gợi ý, để phát triển nhanh và bền vững, chính quyền TPHCM cần chú trọng kết nối vùng qua việc phát triển cả 4 loại hình giao thông gồm đường bộ, đường sắt, đường hàng không và đường thủy.

Phát triển thêm đường sắt, đường thủy

Hầu như tuần nào, ông Trần Thành - chủ vựa trái cây ở TP Cần Thơ - cũng đến TPHCM để giải quyết công việc. Ông cho biết, nhờ đường cao tốc, thời gian đi đường đã được rút ngắn đáng kể so với vài năm trước nhưng tình trạng ùn ứ xe cộ vẫn xảy ra. Do đó, khi nghe tin Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận đã có báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đối với dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ, ông rất hy vọng trong tương lai, tình trạng ùn ứ xe cộ trên đường bộ sẽ không còn.

Đường cao tốc Bến Lức - Long Thành, đoạn cầu Bình Khánh bắc qua sông Soài Rạp (TPHCM) sắp được xây xong - ẢNH: TỨ QUÝ
Đường cao tốc Bến Lức - Long Thành, đoạn cầu Bình Khánh bắc qua sông Soài Rạp (TPHCM) sắp được xây xong - Ảnh: Tứ Quý

Theo báo cáo mà Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận trình Bộ Xây dựng, nếu được phê duyệt chủ trương đầu tư trong năm 2025, có thể khởi công giai đoạn 1 của dự án vào năm 2027 và đưa vào khai thác từ năm 2035. Theo đề án, tuyến đường sắt này dài 175,2km, xuất phát từ ga An Bình, phường Dĩ An, TPHCM, đi qua TPHCM, các tỉnh Tây Ninh, Đồng Tháp, Vĩnh Long, TP Cần Thơ và kết thúc tại ga Cần Thơ, phường Hưng Phú, TP Cần Thơ. Khi hoàn thành, tuyến đường sắt này sẽ giảm áp lực cho Quốc lộ 1 và các tuyến đường cao tốc, rút ngắn thời gian di chuyển giữa TPHCM với vùng đồng bằng sông Cửu Long, qua đó thúc đẩy giao thương, du lịch và phát triển chuỗi cung ứng nông sản toàn vùng.

Theo quy hoạch, trước khi sáp nhập địa giới hành chính, TPHCM dự kiến có 12 tuyến đường sắt đô thị (metro) với tổng chiều dài 510km, tỉnh Bình Dương có 12 tuyến metro với tổng chiều dài 305km, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có 3 tuyến metro với tổng chiều dài 125km. Như vậy, sau khi sáp nhập, TPHCM sẽ có gần 1.000km đường sắt đô thị. Các tuyến metro số 2, metro TPHCM - Cần Giờ dự kiến sẽ được khởi công xây dựng vào cuối năm 2025. Chính quyền TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2035, vận tải công cộng đảm nhận 40 - 50% nhu cầu đi lại của người dân.

Kẹt xe trên Quốc lộ 1 đoạn qua cầu vượt Nguyễn Văn Linh. Việc phát triển thêm các loại hình giao thông sẽ giải quyết nạn kẹt xe ở TPHCM - Ảnh: Tứ Quý
Kẹt xe trên Quốc lộ 1 đoạn qua cầu vượt Nguyễn Văn Linh. Việc phát triển thêm các loại hình giao thông sẽ giải quyết nạn kẹt xe ở TPHCM - Ảnh: Tứ Quý

Ngành xây dựng và giao thông TPHCM cũng đang đẩy mạnh khai thác đường thủy và hệ thống cảng nhằm giảm tải cho đường bộ, phát triển du lịch đường sông, giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận chuyển, tăng sức cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cụ thể là nâng cấp các tuyến đường thủy TPHCM - Tây Ninh - Đồng Tháp, TPHCM - Đồng Nai, trung tâm TPHCM - Cần Giờ - Vũng Tàu, kết nối với các cảng lớn như Cát Lái, Hiệp Phước, Cái Mép - Thị Vải.

Kết nối giao thông thuận tiện với sân bay Long Thành

Tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ TPHCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra ngày 14 và 15/10, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được đã trình bày chiến lược đột phá về hạ tầng, trong đó ưu tiên liên kết vùng thông qua hệ thống giao thông. TPHCM sẽ đẩy mạnh đầu tư hệ thống đường sắt đô thị, phát triển cảng biển, cảng hàng không, hướng đến hệ thống giao thông thông minh, giao thông xanh, gắn với các giải pháp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Trong tương lai, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ trở thành cảng lớn - ẢNH: TỨ QUÝ
Trong tương lai, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ trở thành cảng lớn - Ảnh: Tứ Quý

Góp ý về phát triển hạ tầng giao thông, phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống - nguyên Chủ nhiệm bộ môn kỹ thuật hàng không, Trường đại học Bách khoa TPHCM - cho rằng, hệ thống hạ tầng kết nối đến sân bay Long Thành còn hạn chế. Ngay cả khi được hoàn thiện, quãng đường và thời gian di chuyển từ trung tâm TPHCM ra sân bay vẫn dài, làm tăng chi phí đi lại cho hành khách. Vì vậy, cần nghiên cứu kỹ nhu cầu đi lại thực tế để có phương án khai thác thuận tiện và tiết kiệm nhất. Ông đề xuất: “Nên chuyển trọng tâm vận tải hàng hóa sang sân bay Long Thành nhằm giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất. Hàng hóa về TPHCM thì cho về sân bay Tân Sơn Nhất, còn hàng đi các tỉnh khác thì cho về sân bay Long Thành”.

Ga An Bình, phường Dĩ An sẽ là điểm đầu của tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ - ẢNH: TỨ QUÝ
Ga An Bình, phường Dĩ An sẽ là điểm đầu của tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ - Ảnh: Tứ Quý

Về giao thông đường thủy, ông Lê Thanh Hải - Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM - cho rằng, hạ tầng giao thông đường thủy và hoạt động du lịch đường sông ở TPHCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã có bước phát triển bước đầu nhưng vẫn còn phân tán, tiềm năng lớn chưa được khai thác hiệu quả. Ông đề xuất quy hoạch xây dựng mạng lưới vận tải đường thủy liên hoàn giữa 3 địa phương sau sáp nhập. Trong đó, các tuyến thủy nội đô sẽ tăng cường kết nối các khu đô thị mới như Thủ Thiêm, Phú Mỹ Hưng và các cửa ngõ quan trọng; các tuyến thủy liên đô (thượng lưu, hạ lưu, phà biển) sẽ là động lực hình thành hành lang kinh tế - du lịch chiến lược, gắn kết trung tâm công nghiệp Bình Dương, đô thị TPHCM và du lịch biển Cần Giờ - Vũng Tàu.

Ngoài tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ, Bộ Xây dựng cũng chỉ đạo nghiên cứu làm một số tuyến đường sắt khác, gồm TPHCM - Nha Trang, Biên Hòa - Vũng Tàu, Thủ Thiêm - Long Thành, Dĩ An - Lộc Ninh, TPHCM - Tây Ninh… Trong đó, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành sẽ kết nối trực tiếp trung tâm TPHCM với sân bay quốc tế Long Thành.

Đẩy nhanh tiến độ các dự án đường bộ

Hiện nay, nhiều dự án trọng điểm về đường bộ đang được ngành chức năng của TPHCM và các địa phương lân cận khẩn trương triển khai, hình thành “vòng cung giao thông” kết nối toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Đường Vành đai 3 dài hơn 76km đi qua TPHCM, Đồng Nai, Tây Ninh đang được thi công đồng loạt, dự kiến thông xe kỹ thuật vào cuối năm 2025 và thông xe toàn tuyến vào giữa năm 2026. Khi hoàn thành, tuyến đường này giúp rút ngắn 30% thời gian di chuyển giữa các khu công nghiệp, giảm 50% lưu lượng xe qua nội đô. Đường cao tốc TPHCM - Mộc Bài dài 51km kết nối TPHCM với tỉnh Tây Ninh và Campuchia dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2026. Đường Vành đai 4 và các đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, Bến Lức - Long Thành cũng dự kiến thông xe trong 1-2 năm tới…

Giao thông tạo cú hích lớn cho kinh tế vùng

Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông là chìa khóa thúc đẩy kinh tế phát triển và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Tôi rất ủng hộ đề xuất của một doanh nghiệp là xây dựng cầu vượt biển nối Cần Giờ với Vũng Tàu. Khi có cầu, việc kết nối giữa xã đảo của TPHCM với phố biển Vũng Tàu sẽ thuận lợi hơn rất nhiều, mở ra cơ hội phát triển kinh tế, du lịch, nâng cao đời sống người dân.

Đối với dự án đường sắt TPHCM - Cần Thơ, tôi cho rằng đây là công trình cần được sớm triển khai bởi TPHCM là trung tâm của cả vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, giao thông đường thủy đã có nhưng đường sắt lại thiếu. Trong khi đó, đường sắt có thể vận chuyển khối lượng lớn nông sản, thủy sản với chi phí thấp hơn đường bộ. Vận tải đường bộ không chỉ tốn kém hơn mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn và thời gian. Lẽ ra, tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ nên được đầu tư xây dựng từ sớm để khai thác hiệu quả tiềm năng logistics vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Việt Nam đã và đang hoàn thiện gần 2.500km đường bộ cao tốc, riêng phía Nam có khoảng 935km. Việc kết nối đồng bộ giữa đường bộ cao tốc và đường sắt chắc chắn sẽ tạo cú hích lớn cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, giúp khu vực này phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Thạc sĩ Lê Trung Tính - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách TPHCM

Giao thông mở lối cho dịch vụ phát triển

Trong 5 năm tới, TPHCM cần tập trung xây dựng mạng lưới hạ tầng kết nối vùng trên 3 phương diện: phát triển giao thông đa phương thức với sự đồng bộ giữa đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng cạn (ICD) và sân bay để bảo đảm kết nối thông suốt, giảm chi phí logistics và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp; xây dựng hạ tầng năng lượng và khu công nghiệp xanh nhằm bảo đảm cung ứng ổn định điện, nước, xử lý chất thải; phát triển năng lượng tái tạo, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng bền vững.

Chính quyền TPHCM cần quy hoạch lại không gian công nghiệp theo hướng tích hợp, sắp xếp các khu công nghiệp và khu chế xuất thành những cụm, chuỗi gắn kết chặt chẽ với đô thị và dịch vụ hỗ trợ, từ đó hình thành hệ sinh thái sản xuất, thương mại hiện đại. Khi dữ liệu được liên thông, bộ máy điều hành trở nên minh bạch và nhanh nhạy hơn, giúp chính sách đi trước một bước và tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư, doanh nghiệp lẫn người dân.

Ngoài ra, cần xây dựng một kho dữ liệu thống nhất, tích hợp đầy đủ thông tin về dân cư, doanh nghiệp, hạ tầng, logistics, môi trường và lao động; ban hành chuẩn dữ liệu dùng chung để chính quyền, doanh nghiệp và người dân có thể kết nối, chia sẻ, qua đó giảm sự trùng lặp và thủ tục không cần thiết. Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn nhằm hỗ trợ cho việc dự báo, điều tiết giao thông, quản lý năng lượng cũng như cấp phép đầu tư một cách nhanh chóng và minh bạch.

Tiến sĩ Huỳnh Thanh Điền - giảng viên Trường đại học Nguyễn Tất Thành

Nguyễn Văn

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI