Chuyến về nguồn đáng nhớ của những văn nghệ sĩ đặc biệt

Ngày 28/5, đoàn văn nghệ sĩ tham gia chuyến về nguồn Theo dấu chân cuộc tổng tiến công và nổi dậy năm 1975 đã đến tham quan Ngục Kon Tum, nhà lao Kon Tum, nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Gia Lai và thắp hương đền thờ Bác Hồ, quảng trường Đại đoàn kết.

Trong số hơn 100 văn nghệ sĩ, có 3 gương mặt lão thành từng có thời gian tham gia kháng chiến là đạo diễn Lê Chí Dũng, nhà văn Khuynh Diệp và cựu nhân viên chiếu bóng lưu động Phan Văn Trước. Vậy nên chuyến đi lần này đem đến nhiều cảm xúc đáng nhớ hơn cả, bởi họ là những chứng nhân lịch sử, vẫn nhớ như in khoảnh khắc 50 năm trước vào thời khắc 30/4 lịch sử.

Đạo diễn Lê Chí Dũng thắp hương tại nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Gia Lai

Đạo diễn Lê Chí Dũng - cựu giám đốc hãng phim Nguyễn Đình Chiểu - là con trai của nhạc sĩ Hoàng Việt. 18 tuổi ông rời trường Petrus Ký vào khu giải phóng, ở căn cứ R tại Tây Ninh. Ông từ Tây Ninh hành quân đi bộ hơn chục ngày về Sài Gòn, khi đến Trảng Bàng thì nghe tin giải phóng. Ông liền theo xe của đoàn trung ương cục vào Sài Gòn lúc gần 13g.

Đến với chuyến tham quan ngục Kon Tum, ông cho biết: Là một người làm phim từng đi Kon Tum nhiều lần, tôi cũng đã biết những thông tin, hình ảnh về nơi này. Nhưng lần đầu tiên mới thấy trực tiếp ác hiện vật, tôi rất xúc động. Chuyến về nguồn càng làm tôi nhớ về thời tuổi trẻ của mình.

Nhà văn Khuynh Diệp thắp hương từng gốc cây, vì với ông, từng cỏ cây hoa lá ở nhà lao Kon Tum đều có linh hồn của các liệt sĩ

Nhà văn Khuynh Diệp cũng có nhiều kỷ niệm đáng nhớ với ngày đặc biệt 30/4, và cũng từng đến Kon Tum. Ông còn nhớ như in đêm 29/4 từ Củ Chi hành quân đi bộ về Sài Gòn, tới Vĩnh Lộc thì được đồng bào mời cơm. Ông nói về ngục Kon Tum đã từng đến cách đây 30 năm: "Khi đó tôi vẫn còn được thấy dấu phế tích của ngục. Lần trở lại này tôi có chút hụt hẫng vì các dấu tích xưa đều không còn, thay vào đó, nơi này là nhà tưởng niệm. Dù vậy, tôi hoàn toàn thông cảm, vì tại đây, dưới nền đất còn nhiều hài cốt. Mỗi tấc đất, mỗi gốc cây tại đây đều có linh hồn bao liệt sĩ".

NSND Thanh Thuý - Phó giám đốc Sở Văn hoá và thể thao TPHCM thắp hương tại mộ anh hùng Núp ở nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Gia Lai

Tại nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Gia Lai, ông Phan Văn Trước - chủ nghiệm phim, người từng tham gia chiếu bóng lưu động thời kháng chiến - lặng người trước hàng trăm ngàn ngôi mộ liệt sĩ.

Ông rưng rưng kể chuyện gia đình có 5 người thì 3 anh em của mình đều là liệt sĩ. Bản thân ông 15 tuổi cũng đã tham gia kháng chiến, trở thành du kích ở Giồng Trôm, Bến Tre.

"Lúc nhỏ tôi có biết cách mạng là gì đâu, chỉ thấy căm thù giặc ác quá nên đi theo cách mạng chống giặc. Năm 1967, khi Mỹ càn đánh bắc Tây Ninh, tôi tham gia tiêu diệt 1 xe bọc thép và được tặng danh hiệu "Dũng sĩ diệt xe tăng". Năm 1971 tôi được cho ra Bắc đi học, rồi đi Cu Ba. Ngục Kon tum và nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Gia Lai là 2 nơi lần đầu tôi đến, dù đời làm phim đã có dịp đi thăm nhiều di tích nhà tù, nghĩa trang. Khi đi thắp hương, tôi lại nhớ về những người anh em liệt sĩ trong gia đình".

Cũng trong ngày 28/5, hành trình về nguồn của các văn nghệ sĩ còn có điểm nhấn đáng nhớ, đó là lễ khởi công xây dựng công trình Nâng cao chất lượng sinh hoạt, học tập tại Trường THCS Dân tộc Nội trú Huyện Ia Grai, do Ủy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam TPHCM vận động.

Công trình xây dựng là con đường bê tông đi từ làng văn hóa nội trú vào khu nội trú mà các em đang ăn ở sinh hoạt hàng ngày. Trường THCS Dân tộc nội trú là trường chuyên biệt với 100% là con em người dân tộc thiểu số, cũng là trường nội trú duy nhất của huyện. Hiện có 150 em theo học tại trường.

Dân tộc sinh sống ở Ia Grai nói riêng, tỉnh Gia Lai nói chung phần lớn là dân tộc Jrai. Gia đình sinh sống trên các căn nhà rông, nhà sàn, có nhiều dụng cụ lao động và sinh hoạt theo đặc thù của họ. Tuy nhiên, 10 năm trở lại đây, tại các bản, làng, xã, nhà rông, nhà sàn dần biến mất, thay vào đó là các căn nhà xây, mái tôn hiện đại, cách tân rất nhiều.

Lễ khởi công xây dựng công trình con đường ở trường THCS Dân tộc và nội trú Ia Grai

Để các em hình dung lại bản làng của mình ngày xưa ông cha sinh sống, và cũng là gìn giữ lại bản sắc văn hoá của các em, nhà trường đã phối hợp với phụ huynh dựng lại mô hình bản làng và đặt tên là làng văn hoá dân tộc nội trú.

Hiện đường đi từ cổng làng vào trong khu nội trú là đường đất, không được sạch sẽ. Do đó trường mong muốn có con đường này để làm mô hình giảng dạy và nâng cao nhận thức về Luật an toàn giao thông đường bộ cho học sinh, đặc biệt là học sinh dân tộc trong trường nội trú. Ngoài ra, cha mẹ các em tới thăm con, cũng yên tâm khi con mình đang học ở trường này.

Clip tiết mục Nổi lửa lên em của nhóm Lạc Việt:

Hành trình về nguồn ngày thứ 2 kết thúc với buổi giao lưu văn nghệ và tặng quà cho gia đình chính sách , đồng bào, chiến sĩ huyện Ia Grai. Buổi giao lưu diễn ra trong cơn mưa, nhưng đông đảo người dân vẫn nán lại theo dõi.

Hương Nhu