Cá rô phi - mặt hàng xuất khẩu đầy tiềm năng

Nhiều lợi ích của cá rô phi

Gia đình chị Lâm Thị Én - ngụ xã Thới Bình, tỉnh Cà Mau - nuôi hơn 5ha tôm theo mô hình quảng canh cải tiến để phát triển bền vững. Chị cho biết, mô hình này ít sử dụng hóa chất, tôm được thả gối vụ hằng tháng với mật độ thưa, cung cấp thêm thức ăn và chế phẩm sinh học.

Đây là mô hình đảm bảo môi trường nhờ nguồn nước được xử lý kỹ trước khi đưa vào ao nuôi. Điều thú vị là trong quá trình nuôi tôm có rất nhiều cá rô phi cùng sinh sống và lớn nhanh. Mỗi đợt thu hoạch tôm sẽ có thêm vài tấn cá, góp phần tăng lợi nhuận.

Nông dân ở tỉnh An Giang thu hoạch cá rô phi bán cho doanh nghiệp xuất khẩu

Ông Nguyễn Văn Đấu - cùng ngụ xã Thới Bình - cho hay, cá rô phi sống tự nhiên trong các ao tôm và chúng sinh sản liên tục nên đàn cá lúc nào cũng nhiều. Mỗi khi có khách đến nhà chơi, chỉ cần đem vài tay lưới ra giăng một chút là bắt lên rất nhiều cá, tha hồ chế biến các món ăn như canh chua, nấu mẻ, nướng, chiên… đều ngon và bổ dưỡng.

Chỉ tay ra cánh đồng tôm bạt ngàn, ông Mã Văn Hồng - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông ngư Hòa Đê (xã Hòa Tú, TP Cần Thơ) - tiết lộ, do cá rô phi sinh sống trong môi trường nuôi tôm rất nhiều nên mấy năm nay HTX chế biến thêm các món bán ra thị trường, như chả cá rô phi: 110.000-130.000 đồng/kg, khô cá rô phi: hơn 300.000 đồng/kg, chà bông cá rô phi: 450.000-500.000 đồng/kg…

Nhờ thị trường ưa chuộng nên HTX đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại để chế biến số lượng lớn, đồng thời đăng ký nhãn hiệu và sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, mở ra hướng kinh doanh mới cho các thành viên HTX.

Tại An Giang và Đồng Tháp, mô hình nuôi cá rô phi thương phẩm phục vụ xuất khẩu được nhiều nông dân áp dụng. Ông Nguyễn Văn Luân - ngụ xã Vĩnh Xương, tỉnh An Giang - nói: “Vùng này chuyên nuôi cá tra xuất khẩu, nhưng do cá tra đòi hỏi vốn đầu tư lớn, dịch bệnh nhiều và giá cả lên xuống thất thường, dễ rủi ro. Thế là mấy năm qua, một số hộ đã chuyển sang nuôi cá rô phi. Cá rô phi có chi phí thấp, ít bệnh, dễ nuôi và đầu ra lại ổn định. Điều quan trọng là cá rô phi được các nhà máy bao tiêu khi tới vụ thu hoạch, giúp người nuôi an tâm sản xuất”.

Theo ông Trần Văn Lâm - ở xã An Châu, tỉnh An Giang - dọc các vùng ven sông Tiền, sông Hậu có nhiều hộ nuôi cá rô phi nước ngọt trong ao và trong lồng bè trên sông. Tất cả đều được áp dụng kỹ thuật nuôi tiên tiến, đảm bảo năng suất cao, chất lượng cá tốt đáp ứng cho nhiều thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh Quốc…

Triển vọng xuất khẩu

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, hiện nay nhiều thị trường trên thế giới rất chuộng dùng sản phẩm cá rô phi, bởi ngon và giá cả không cao so với các mặt hàng thủy sản khác. Năm 2024 sản lượng cá rô phi toàn cầu ước đạt 7 triệu tấn, trị giá khoảng 10,6 tỉ USD. Dự báo mặt hàng cá rô phi sẽ tăng lên hơn 14,5 tỉ USD vào năm 2030 nhờ dư địa phát triển rất lớn.

Việt Nam hiện có hơn 30.000ha nuôi cá rô phi, sản lượng hơn 300.000 tấn/năm. Năm 2024, xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam đạt 41 triệu USD, tăng 138% so với năm 2023. Trong đó, thị trường Mỹ dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu đạt 19 triệu USD, tăng 572%.

Hiện sản phẩm cá rô phi của Việt Nam đạt các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, quy trình sản xuất xanh, chế biến sạch, được nhiều thị trường trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, châu Âu… ưa chuộng. Các ngành chức năng và doanh nghiệp kỳ vọng cá rô phi sẽ phát triển thành một trong những sản phẩm thủy sản xuất khẩu chủ lực trong thời gian tới.

Ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - cho rằng, trong chiến lược phát triển thủy sản của nước ta đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cá rô phi là một trong những đối tượng tiềm năng được khuyến khích phát triển. Thời gian qua nghề nuôi, chế biến và xuất khẩu cá rô phi tăng trưởng khá tốt, dù vẫn còn những khó khăn.

Tới đây, cần tổ chức lại việc liên kết để hình thành vùng sản xuất lớn có đầu tư bài bản về công nghệ, kỹ thuật; tổ chức liên kết giữa nhà máy chế biến với các HTX và nông dân; tăng cường đào tạo, tập huấn hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân nhằm giảm chi phí nuôi, tăng tỉ lệ sống và chất lượng cá; từng bước xây dựng thương hiệu cá rô phi Việt Nam…

Ông Nguyễn Tấn Nhơn - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ - cho biết, Cần Thơ đang hợp tác với Tập đoàn Tiran Shipping (Israel) phát triển một số dòng rô phi đơn tính (rô phi trắng, rô phi đen chịu mặn). Hiện đã có hơn 2.800 cá bố mẹ và 66.400 cá hậu bị được tuyển chọn, đưa vào sản xuất thử nghiệm trên 500.000 cá giống thương phẩm nhằm phục vụ nhu cầu mở rộng diện tích nuôi. Tại khu công nghiệp An Nghiệp, một nhà máy chế biến cá rô phi vừa được xây dựng với công suất chế biến 200 tấn/ngày, nhằm phục vụ xuất khẩu của vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Theo ông Nhơn, tới đây TP Cần Thơ sẽ thực hiện các chính sách hỗ trợ liên kết, tiêu thụ, phát triển thị trường; thúc đẩy chuỗi cung ứng thủy sản an toàn cho hệ thống các siêu thị, bếp ăn nhà hàng, trường học, khu công nghiệp trên toàn quốc và đa dạng hóa các sản phẩm chế biến từ cá rô phi phục vụ nhiều thị trường xuất khẩu với giá trị cao.

Thành phố cũng sẽ tiến hành quy hoạch vùng nuôi, kiểm soát an toàn dịch bệnh đối với cá rô phi, đồng thời đang nghiệm thu Trung tâm giống Thủy sản Vĩnh Thạnh, với diện tích 21ha, tổng vốn đầu tư 155 tỉ đồng, nhằm thực hiện đề án đưa cá rô phi vào sản xuất giống cung ứng cho các vùng nuôi.

“Mặc dù quy mô nuôi, xuất khẩu bước đầu chưa nhiều, nhưng với nhu cầu tiêu thụ sản phẩm cá rô phi trên thế giới ngày càng lớn, tin tưởng ngành hàng này sẽ phát triển mạnh trong thời gian tới, làm đa dạng đối tượng nuôi thủy sản, góp phần phát triển kinh tế địa phương, cải thiện đời sống người dân” - ông Nhơn kỳ vọng.

Huỳnh Lợi